Mustafa Uçar
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E.SGK Müfettişi
mustafaucr1983@gmail.com

Sosyal Güvenlik Alanında Torba Kanunla Gelen Yenilikler

Torda Kanun olarak adlandırılan “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” geçen hafta T.B.M.M. genel kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Söz konusu Kanun ile sosyal güvenlik alanında başta Genel Sağlık Sigortası priminin herkes için eşit hale getirilmesi, sigorta prim teşviklerinin kesilmesinin (teşvikten yaralanamamanın) yeni şartlara bağlanması ve Ahilik Esnaf Sandığının kurulması gibi önemli değişiklik ve yenilikler getirilmiştir.

     Genel Sağlık Sigortasında Yeni Dönem:

     Torba Kanun ile 5510 sayılı Kanun’un 80. ve 81. Maddelerinde değişikliğe gidilerek genel sağlık sigortasında yeni düzenleme yapılmıştır.

      Genel sağlık sigortasında değişiklik yapılmadan önce yapılan gelir testine göre aile içinde kişi başına düşen gelir;

     - Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olan kişiler için asgari ücretin üçte biri,

     - Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olan kişiler için asgari ücret,

     - Asgari ücretin iki katından fazla olan kişiler için iki asgari ücret, 

üzerinden %12 oranında genel sağlık sigortası primi alınmak suretiyle (2017 yılı için sırasıyla 71,10-TL,  213,30 ve 426,6 TL olarak üzere) 3 ayrı kategori halinde GSS primi uygulanmaktaydı.

Kanunda yapılan değişikle üç ayrı kategori halinde uygulanan genel sağlık sigortası primi sistemin etkinliğinin arttırılması ve sadeleştirilmesi amacıyla tek kategoriye indirilmiş olup prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı (Asgari Ücret) GSS primine esas kazanç olarak dikkate alınacaktır.   Ayrıca daha önce %12 olarak uygulanan genel sağlık sigortası prim oranı da yapılan değişiklikle %3’e çekilmiştir. Ancak söz konusu prim oranının %12’ye kadar çıkarılabilmesi hususunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.

Buna göre 5510 sayılı Kanunun 60 (g) kapsamında GSS’li olan herkes için prime esas kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı, prime esas kazanç tutarı olarak esas alınacak ve esas alınan bu tutar üzerinden %3 oranında GSS primi tahsil edilecektir. Yani söz konusu tutar 2017 yılı için 1.777,5 X %3 = 53,3-TL olarak uygulanacaktır.

Ancak, tescil tarihinden itibaren bir ay içinde gelir testi talebinde bulunanlardan gelir testi sonucuna göre aile içerisinde kişi başına düşen gelir brüt asgari ücretin üçte birinin altında olduğu tespit edilenlere bu sürelerde yaptıkları ödemeler herhangi bir faiz uygulanmaksızın iade veya mahsup edilecek olup bu kişiler daha önce olduğu gibi GSS’den prim ödemeden yararlanmaya devam edeceklerdir.

Yine Kanunla mevcut GSS prim borçlarının geçmiş dönemlere ait tahakkuk etmiş veya ettirilecek gecikme cezası ve gecikme zammının tahsilinden vazgeçilecek ve yine geçmiş dönemlere ilişkin borçlar için aylık borcun aslı 53,3 TL veya daha yüksek ise 53,3 TL üzerinden az olması halinde ise tahakkuk tutarı yeniden hesaplanması suretiyle elde edilen tutarın ödenmesi yeterli olacaktır.

Sigorta Prim Teşviklerinin Kesilmesinde Yeni Düzenleme:

Mevcut uygulamada işyerinde kayıt dışı veya sahte sigortalı tespit edilmesi halinde işverenler bir yıl süre ile sigorta primi teşvik ve desteklerinden yaralanamıyordu. Yeni uygulamayla birlikte bu husus esnetilmiş ve mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde kayıt dışı çalışan veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen (sahte sigortalı çalıştıran) işyerleri ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar tespit yapılması halinde ise bir yıl süreyle sigorta primi teşvik ve desteklerinden yararlanamayacaklar.

Ayrıca yeni düzenleme ile 5 kişiden çok olmamak şartıyla çalışan toplam sigortalı sayısının %1’ini aşmayan sayıda kişiyi kayıt dışı olarak çalıştırıldığı veya sigortalı olarak bildirilen kişilerin fiilen işyerinde çalışmadığının (Sahte sigortalı olduğunun) tespit edilmesi halinde ise teşvik ve desteklerin kesilmesi söz konusu olmayacak işverenler teşvik ve desteklerden yararlanmaya devam edecekler. Ancak bu durum 5510 sayılı Kanuna göre idari para cezası uygulanmasına engel olmayacak.

Düzenlemenin yürürlük tarihinden önce sigorta primi teşviklerinden bir yıl yararlanamama durumuna düşen ve bu bir yıllık yararlanamama süresi devam eden işyerleriyle ilgili olarak yararlanamamaya sebep olan tespitler ilk tespit olarak değerlendirilecek ve bir aylık yararlanamama süresi geçirildiyse teşviklerden tekrar yararlanmaya başlayacaklar ancak geriye dönük olarak yararlanma imkânı söz konusu olmayacaktır. Düzenleme 01/04/2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

Esnaf Ahilik Sandığı:    

Torba Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen Ek Madde 6 ile Esnaf Ahilik Sandığı kurulmuştur. Sandığın amacı iş yerini kapatan ya da zor durumda kalan kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan esnafa (4b kapsamındaki sigortalılar) belirli bir süre ödeme yapılmasıdır. Dolayısıyla bu sandık işsizlik fonu ile benzer bir işleve sahip olacaktır.

İsteğe bağlı sigortalılar, At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler, köy ve mahalle muhtarları ile tarımsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Esnaf Ahilik Sandığı kapsamında Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı sayılacaklardır.

Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunlu olup bu kapsamda hem sigortalı hem de devlet prim ödeme yükümlüsüdür. Esnaf Ahilik Sandığına 5510 Sayılı Kanun’un 80. ve 82. Maddelerinde belirtilen prime esas günlük kazançtan % 2’si sigortalı % 1’i Devlet payı olmak üzere % 3 oranında prim alınacaktır.

Esnaf Ahilik Sandığı sigortalılarına sigortalılığının sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olmak koşuluyla son 3 yıl içinde;

    - 720 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 180 gün,

    - 900 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 240 gün,  

    - 1080 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 300 gün,    

süreyle Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği verilecek. Sigortalılar ödenek alınacak süre boyunca genel sağlık sigortasından da yaralanmaya devam edebileceklerdir.

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğin tutarı ise sigortalıların son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan ortalama kazançlarının %40’ı olup, bu tutar asgari ücretin aylık brüt tutarının %80’ini geçemeyecek. Bu durumda aylık ödenek tutarı (2017 yılı asgari ücreti baz alındığında) asgari ücretin %40'ından, yani 711 liradan az, %80'inden, yani 1422 liradan fazla olamayacaktır.

Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinden yararlanmak için sigortalıların prim borcunun bulunmaması gerekmektedir. Ancak sigortalılığın sona ermesinden önceki en fazla 90 günlük süreye ilişkin pim borcu olanlar, diğer şartları sağlamaları ve prim borçlarının alacakları ödenekten tahsil edilmesi suretiyle sandık tarafından sağlanan ödenekten yararlanma hakkına sahip olabileceklerdir.

Esnaf Ahilik Sandığına ilişkin hükümler 01/07/2017 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacaktır.

07.03.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.