Musa Yıldırım
Vergi Başmüfettişi
musa1973@gmail.com

Ödenen Franchising Bedelleri Aktifleştirilmeksizin Doğrudan Gider Yazılabilir mi?

Günümüzde franchising, hemen hemen her sektörde uygulama alanı bulabilen ve çok yaygın olarak kullanılan bir pazarlama ve dağıtım yöntemi haline gelmiştir. Vergi kanunlarında franchising işlemlerinin vergilendirilmesiyle ilgili olarak özel düzenlemeler yer almamakta, franchise veren ve franchise alan tarafların vergilendirilmesi genel düzenlemeler çerçevesinde yapılmaktadır.

Yazımızda, franchise alan işletmenin franchise verene çeşitli adlar altında yaptığı ödemelerin, franchise alan işletme tarafından ne şekilde muhasebeleştirileceği, yapılan ödemelerin doğrudan gider yazılıp yazılamayacağı, aktifleştirilip aktifleştirilmeyeceği ve amortismana tabi olup olmayacağı konularında açıklamalarda bulunulacaktır.

Franchising’de franchise veren işletme, sahip olduğu marka, patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, ticaret ünvanı, işletme adı, know-how vb. gayrimaddi hakları belirli şartlara bağlı ve süreyle sınırlı olarak franchise alan işletmeye kullandırmakta ve franchisor olarak da adlandırılmaktadır.

Franchise alan işletme ise franchisee olarak adlandırılmakta ve söz konusu gayrimaddi hakların kullanım hakkını alarak karşılığında giriş ücreti, royalty, katılım payı vb. adlar altında franchise verene ücret ödemektedir. Franchising sözleşmesiyle, franchise verenin sahip olduğu sözleşme kapsamına giren gayrimaddi hakların kullanım hakkı franchise alana devredilmektedir.

Franchise verene yapılan ödemelerden giriş ücreti ile bunun dışında kalan diğer ödemeleri (royalty, reklam harcamalarına katılma payı, ek hizmet ücreti, bölge tekeli ücreti vb.) birbirinden farklı değerlendirmek gerekmektedir. Nitekim söz konusu ödenen bedellerin giderleştirilme esasları vergisel açıdan farklılık arz etmektedir.

Franchise alan işletmenin ödediği sisteme giriş ücreti; işletmenin kurulması için yapılan masrafları, franchise verenin bilgi, deneyim ve tecrübelerini, üretim, işletme ve pazarlama metodlarını içeren know-how aktarımı karşılığı yapılan bir ödeme olup, bu şekilde franchise alan işletme aynı zamanda bir gayrimaddi hak satın almış olmaktadır.

Bu nedenle franchise verene sözleşmenin başlangıcında ödenen sisteme giriş ücreti, franchise alan işletme tarafından gayrimaddi hak olarak aktifleştirilmeli ve bilançoda maddi olmayan duran varlıklar içinde 260-Haklar hesabında gösterilmelidir. Dolayısıyla ödenen söz konusu sisteme giriş ücretinin aktifleştirilmeksizin doğrudan gider yazılması mümkün değildir.

Gayrimaddi hak olarak aktifleştirilen sisteme giriş ücretinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekmektedir. Uygulanacak amortisman oranı ise % 6,66’dır. Nitekim, amortisman oranlarını belirleyen 365 seri no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, gayrimaddi iktisadi kıymetlerden imtiyaz hakları (Franchising) için öngörülen faydalı ömür 15 yıl olarak belirlenmiştir.

Franchise alan işletmenin yıllık ciro üzerinden belli oranda sürekli olarak ödediği royalty ödemeleri ise franchise alan açısından gayrimaddi hak bedeli olarak değil, kira gideri olarak dikkate alınmalıdır. Bunun dışında, franchise alanın ödediği reklam harcamalarına katılma payı, ek hizmet ücreti vb. ücretler ise giderin niteliğine göre, örneğin reklam gideri veya pazarlama satış dağıtım gideri olarak giderleştirilebilecektir.

Franchise alan taraf ticari işletmesi bünyesinde franchising işlemini gerçekleştiriyorsa, yapılan söz konusu ödemeler ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Şayet franchise alan kurumlar vergisi mükellefi ise yapılan söz konusu ödemeler yine kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.

KAYNAKÇA

1-Musa Yıldırım. Gayrimaddi Haklar ve Vergilendirilmesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011. s.98-99.

2-Çağlan Ahmet Gençer. “Franchising İşlemleri ve Vergilendirilmesi”. Vergi Sorunları Dergisi. Sayı.131 (Ağustos 1999). s.81-82.

3-Yasemin Köse ve Sedat Erdoğan. “Franchising Sistemi, Türleri, Vergilendirilmesi ve Franchising İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi”. Mali Pusula Dergisi. Sayı.42 (Haziran 2008). s.96-97.

16.01.2013

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.