Musa Çakmakçı
Sosyal Güvenlik Uzmanı
musacakmakci.1907@gmail.com

Sigortalının EYT Kapsamında Emekliliğe Hak Kazanması İşveren Tarafından Fesih Nedeni Sayılır Mı?

Merakla beklenen Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Yasa teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Teklif 7 Şubat Salı günü TBMM Genel Kurulu'nda ele alınacak.

8 Eylül 1999 ve bu tarihten önce çalışmaya başlayanlar için yaş şartının kaldırılması ile hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişi bulunuyor.

Bu kişilerin;

1,7 milyonu 4/A (SGK)

89 bini 4/B (BAĞ-KUR)

496 bini 4/C’li (EMEKLİ SANDIĞI) Kapsamında yer alıyor

Emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4/a’lı 3,5 milyon, 4/b’li 619 bin, 4/c’li 669 bin olmak üzere ‘'EYT süreç içerisinde 5 milyona yakın insanı etkileyecek, 2023 yılı içerisinde 2 milyon 250 bin kişi emekliliği hak edecek'' dedi.

Şubat ayında başvuranların mart ayında maaşlarını alması bekleniyor.

EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) SORUNU

EYT NEDİR?

8 Eylül 1999'da çıkan yasa ile emeklilik şartı içi geçerli olan prim gün sayısına yaş şartı da eklendi. 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta kaydı olanlar dolayısıyla prim günleri dolsa da emekli olabilmek için yaş şartına takıldılar. Bu nedenle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar için emeklilikte yaşa takılanlar kısaltması olan EYT kısaltması kullanılmaya başlandı.

Çalışma statülerine göre EYT’lilerde emeklilik için aranacak koşullar şöyle:

SSK:

Normal emeklilik için 5000 prim günü ve kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini tamamlamış olmak yeterli olacak.

Bunun yanı sıra kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olan sigortalılık süresini doldurmamış olmakla birlikte kadın 50, erkek 55 yaşını doldurmuş ve 5000 prim günü varsa bunlar da normal emekli olacak.

BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı:

BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’na tabi çalışanların EYT’den normal emekli olabilmeleri için kadınlarda 7200, erkeklerde ise 9000 prim gününü tamamlamaları gerekecek.

Prim günü hesabında farklı statülerdeki çalışmalar birleştirilerek hesaplanacak.

Yani EYT, 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta kaydı bulunup prim gün sayısını tamamlamasına rağmen yaş şartına takıldığı için emekli olamayan çalışanları ifade eden kısaltmadır.

EYT YASA TEKLİFİ 4 MADDEDEN OLUŞUYOR

• 4 maddeden müteşekkil bir EYT’ye has yalın bir teklif oluşturduk iki madde

 Esasa ilişkin.

• Özellikle EYT platformlarımız yaş şartının kaldırılmasını talep etmişlerdi.

 Birinci düzenlememiz bu konuda oldu. Mevzuata göre prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran herkes kendi mevzuatı çerçevesinde istisnasız emekli olma hakkına sahip.

• 9 Eylül 1999 tarihi öncesi sigortalı olan çalışanlar için geçerli olacak.
• Çalışma hayatının desteklenmesi ve üretimin devam edebilmesi amacıyla biz

Sosyal güvenlik destek primini getirmek suretiyle, 5 puan iş yerlerine her bir çalışan emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içerisinde tekrar işe başlama durumunda olanlarla ilgili yaklaşık 500 TL’lik desteklemeyi devletimiz üstleniyor ve yüzde 5 oranında bir destek söz konusu oluyor.

MECLİSE SUNULAN EYT YASA TEKLİFİ DETAYLARI

Merakla beklenen Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi TBMM Başkanlığı’na sunuldu böylece kamuoyunun İşçi ve İşverenlerin beklediği EYT Yasasının detayları da netleşmiş oldu.

Bundan sonrası ise;

• Kanun Teklifi metinleri hazırlandı
• Meclis Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek
• TBMM Genel Kurulu’nda oylanacak
• Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onayına sunulacak
• Resmî Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girecek

Meclisteki yol haritası böyle fakat Meclis görüşmelerinde Kanuna bazı eklemeler yapılabilmesi, kanun kapsamının da genişletilebilmesi mümkün.

En geç haftaya Salı veya çarşamba günü EYT’nin yasalaşmasını öngörülmekte olup Kanunun yasalaşması halinde de ilk EYT’lilerin şubat ayı içerisinde başvurması ve takip eden Mart 2023 tarihinden itibaren de maaşların hak edilmeye başlanılması olası gözükmektedir.

EYT KANUN TEKLİFİ NELERİ İÇERİYOR? DETAYLARI NEDİR?

Kanun Teklifinin ilk maddesi yaş şartı ile ilgili Yasa tasarısında normal koşullardaki emeklilik şartlarında yaş şartı kaldırıldı. Fakat Sigortalıların işe giriş tarihlerine göre 5 bin gün ile 5 bin 975 gün arasındaki kademelerdeki prim gün sayısını doldurma koşulu devam etmekte olup daha önce EYT kanun tasarısında kamuoyunda konuşulduğunda tüm sigortalıların Yaş şartı ile 5 bin prim doldurma şartı doldurarak emeklilik şartı beklentisi vardı, ancak yasa tasarısı ile böyle bir düzenleme getirilmedi.

Ayrıca sigortalıların sigortalılık süresi kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl olarak, Sigortalıların işe giriş tarihlerine göre 5 bin gün ile 5 bin 975 gün arasında gün şartı korunmuş durumda.

Sigortalıların işe giriş tarihlerine göre 5 bin gün ile 5 bin 975 gün arasında gün şartı korunmuş durumda SSK’lılar 5 bin gün ile 5 bin 975 gün arasında kademeli sistemdeki gün şartını doldurarak emekli olabilecek.

Bağ-Kur’lular kadınsa 7 bin 200 erkekse 9 bin günü emeklilik şartı devam etmekte

Emekli Sandığı iştirakçileri kadınsa 7 bin 200 erkekse 9 bin günü emeklilik şartı devam etmekte

KANUN TASARISI KISMİ EMEKLİLİĞİ KAPSAMIYOR KISMİ EMEKLİLİKTE YAŞ ŞARTI DEVAM EDİYOR

EYT düzenlemesinde bu hakkın da verileceği bekleniyordu.

İlgili Yasa tasarısının maddelerinde açıkça belirtildiği üzere de;

MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. “GEÇÎCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartlan taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar denilmiştir.

506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının © bendi ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır.

C) (Yeniden düzenleme: 23/5/2002-4759/3 md.)

a) 23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlara istekleri halinde yaşlılık aylığı bağlanır.

b) 23.5.2002 tarihinde (a) bendinde öngörülen şartları yerine getiremeyenlerden bu şartları; ba) 24.5.2002 ile 23.5.2005 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 52, erkek ise 56 yaşını doldurmuş olmaları,

bb) 24.5.2005 ile 23.5.2008 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 54, erkek ise 57 yaşını doldurmuş olmaları,

bc) 24.5.2008 ile 23.5.2011 tarihleri arasında yerine getirenler kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurmuş olmaları,

bd) 24.5.2011 tarihinden sonra yerine getiren kadınlar 58, 24.5.2011 ile 23.5.2014 tarihleri arasında yerine getiren erkekler 59 yaşını doldurmuş olmaları,

be) 24.5.2014 tarihinden sonra yerine getiren erkekler 60 yaşını doldurmuş olmaları, Şartı ile yaşlılık aylığından yararlanabilirler

8 Eylül 1999 öncesinde SSK’lılar 3600 prim günü ve kadınlar 50, erkekler 55 yaşında;

 BAĞ-Kurlular 5400 prim günü ve kadınlar 50, erkekler 55 yaşında;

Emekli Sandığı iştirakçileri ise 3600 prim günü ve kadın – erkek 60 yaşında kısmi emeklilik hakkından yararlanabiliyorlardı.

EYT YAŞTAN KISMİ EMEKLİLİKTE SİGORTALILARI TEKRAR YAŞA TAKTI!

08.09.1999 Öncesi 3600 Prim günü ile;

KADINLAR: 50 YAŞ

ERKEKLER:55 YAŞINDA Emekli Olabiliyordu fakat, EYT YASA TASARISI YAŞTAN (KISMİ) EMEKLİLİK ŞARTLARI İLE YAPILAN DÜZENLEME İLE;

08.09.1999’da EYT TASARISI İLE

KADINLAR: 58

ERKEKLER: 60 YAŞINI BEKLEMEK ZORUNDALAR

SONUÇ OLARAK YARISI 506 SAYILI KANUN YARISI 4447 SAYILI KANUN

ORTAYA KARIŞIK BİR YASA TASARISI

HANGİSİ İŞİNE GELİRSE ARTIK!...

506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının c bendi ile ilgili bir düzenleme yapılmamış olup daha önce yapılan açıklamaların aksine emeklilikte yaşa takılanlar 8 Eylül 1999 öncesindeki koşullarla kısmi emeklilik hakkından yararlanamayacaklardır.

Bu durumda kısmi emeklilikte mevcut kanun hükümleri aynen devam edecek. Prim günü 3600’ün üzerinde olan SSK’lı kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabilecekler.
BAĞ-KUR’lu erkekler ise 5400 prim günü olmak şartıyla kadınlar 56, erkekler 58 yaşında emekli olabilecek.

YASA TASARISI İLE EYT KAPSAMINDA ÇALIŞAN EMEKLİLİĞİ HAK EDİP EMEKLİ OLDUKTAN SONRA AYNI İŞ YERİNDE ON GÜN İÇERİSİNDE “TEKRAR İŞE BAŞLADIĞI” TAKDİRDE SGK PRİMLERİNE 5 PUANLIK DESTEK VERİLECEK.

Kanun tasarısına göre EYT kapsamında emekli olanların aynı işyerinde işten ayrılışından itibaren 10 gün içerisinde işe başlamaları halinde 5 Puanlık Teşvik verilecek.

Bu sigortalı işten ayrılırsa da söz konusu teşvikten bir daha yararlanılamayacak

“Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalımn işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.”

5 Puanlık teşvik şu anda mevcut “2 NOLU BELGE: SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE TABİ ÇALIŞANLARI” kapsamamakta olup sadece EYT kapsamında emekli olanların aynı işyerinde işten ayrılışından itibaren 10 gün içerisinde işe başlamaları halinde 5 Puanlık Teşvik verilecek.

SGK GENELGESİ 2023/6 – 2018/38 SAYILI GENELGE’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI

Kurumun 2023/6 Genelgesi ile;

06.11.2018 tarih, 2018/38 sayılı ve “Emeklilik İşlemleri” konulu Genelge ‘nin “EKLER Dizininde yer alan “Ek:2- Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi (2 Sayfa)” ibaresi, “Ek:2-Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi (1 Sayfa)” şeklinde değiştirilmiştir.

 

SİGORTALININ EYT KAPSAMINDA EMEKLİLİĞE HAK KAZANMASI İŞVEREN TARAFINDAN GEÇERLİ FESİH NEDENİ SAYILIR MI?

Merakla beklenen Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi TBMM Başkanlığı’na sunulan teklif komisyondan geçti. Teklifin en geç haftaya Salı ya da çarşamba günü yasalaşması bekleniyor.

EYT ile ilgili yasal düzenleme yasalaşırsa, Yasa teklifi ile ilgili cevap bekleyen birçok sorulardan biri de emekli olduğu halde işe devam etmek isteyenlerin durumunun ne olacağı. İşverenler "EYT KAPSAMINDA EMEKLİLİĞE HAK KAZANMASI” nedeniyle bu işçiyi çalıştırmak istemiyorum " deyip, "EYT KAPSAMINDA EMEKLİLİĞE HAK KAZANMASI” nedeniyle işten çıkartabilir mi?

Konu ile ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin kararında; 

Davalı, iş sözleşmesinin işletmenin gereklerine dayandığını, 52 yaşını geçen ve emekliliğine hak kazananların hizmetlerine ihtiyaç duyulmadığını belirterek feshin geçerli nedenlere dayandığını savunmuştur.

Mahkemece, feshin işçinin yeterliğinden veya davranışlarından dolayı gerçekleştirilmediğini, bu nedenle savunma alınmasına gerek bulunmadığını, istihdam azaltılması yolundaki tedbirler gereği emekliliği yaklaşmış çalışanları emekliliği özendirmek için davacının aktinin işletmenin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli sebeple feshedildiğini belirterek davanın reddine karar verilmiştir.

Dosyadaki bilgi ve belgelere göre davacının iş sözleşmesi "emekli aylığı bağlanmasına hak kazanması" ve hizmetine ihtiyaç duyulmaması gerekçesi ile fesh edilmiştir. Davalı işveren somut olarak neden davacının hizmetine ihtiyacı olmadığını kanıtlamış değildir. Emekliliğe hak kazanmış olmak da başlı başına geçerli fesih nedeni sayılamaz. Kabulü yerine yazılı şekilde reddi hatalıdır.

Davacıda performans düşüklüğü olduğu da ileri sürülmemiştir.

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 20/3. maddesi uyarınca aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. Sonuç: 1. Ankara 9. İş Mahkemesi'nin 07.12.2004 tarih 200411278-934 K., sayılı kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. Davalı işverence yapılan feshin geçersizliğine davacının işe İADESİNE,

3. Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen işverence süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının takdiren 4 aylık ücreti tutarı olarak belirlenmesine,

YARGITAY 9. Hukuk Dairesi Esas No: 2005/5095 Karar No: 2005/7238

SONUÇ OLARAK

Merakla beklenen Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi TBMM Başkanlığı'na sunularak teklif komisyondan geçti, Teklifin en geç haftaya salı ya da çarşamba günü yasalaşması hedefleniyor. Şubat ayında başvuranların mart ayında maaşlarını alması bekleniyor ''EYT süreç içerisinde 5 milyona yakın insanı etkileyecek, 2023 yılı içerisinde 2 milyon 250 bin kişi emekliliği hak edecek'' dedi.

Şubat ayında başvuranların mart ayında maaşlarını alması bekleniyor.

İlgili Kanun tasarısına göre Emekliliğe hak kazanan İşçinin sadece emekliliğe hak kazanması sebebi ile işten çıkarılabilmesi yasal değildir.

İşyeriniz 30 ve daha fazla çalışana sahip bir işyeri ise zaten iş güvencesi yasası kapsamındadır. Yani işveren haklı ve/veya geçerli bir neden göstermeksizin işçiyi işten çıkaramaz. Aksi halde işçi işe iade davası açabilir.

Şayet işyeriniz iş güvencesi kapsamında değil ise 30 kişinin altında bir işyeri ise işveren gerekçe göstermeksizin fesih yapabilir. Ancak bu durumda da işçinin kötü niyet tazminatı talep etmek hakkı doğar.

Burada önemli olan bir konu ise Emekliliğe hak kazanmış işçinin kendisi isterse talep ederse işten ayrılabileceğini Emekli olabilmesi için İşçinin;

• Kurumdan emekliliği hak kazanmış yazının işverene dilekçe ekinde işten

Ayrılış talep dilekçesini vermiş olması gerekir.

• İşverenin işçinin kendi isteği ile Emekli olabilmesi için İşverene başvurduğu

Emeklilik dilekçesine istinaden “8” koduyla “Emeklilik (yaşlılık) veye toptan ödeme nedeniyle” işten çıkışını yapar

• İşçi Emeklilik için Kuruma başvurur.

İşveren İşçiyi tekrar çalıştırmak isterse EYT Kanun taslağına istinaden EYT kapsamında emekli olanların aynı işyerinde işten ayrılışından itibaren 10 gün içerisinde işe başlamaları halinde 5 Puanlık Teşvik verilecek.

Bu sigortalı işten ayrılırsa da söz konusu teşvikten bir daha yararlanılamayacak

• “Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalımn işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz.

Sonuç olarak İşveren işçiyi İşçinin yazılı Emekli talebi olmaz ise sadece “Emekliliğe hak kazanmış olması nedeniyle işçinin iş akdini geçerli nedenle fesih yapamaz

Kaynak:

• 4/A- 4/B- 4/C EMEKLİLİK TABLOSU SGM Müdürü Galip Darıcı
• e- Devlet Kapısı Emeklilik Başvuru Kavuzu SGK İzmir İl Müdürü Yavuz Kurt

06.02.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.