Murat Dayanç
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
mdayanc@bnddenetim.com

Yatırımlarda Devlet Yardımları Konusunda Getirilen İlave Teşvikler

I- GİRİŞ

09.11.2018 tarihli ve 30590 sayılı Resmi Gazete (RG)’de yayımlan 323 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (CK) ile 15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile yürürlüğe konulan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ın 24 üncü maddesinde değişiklik/ilaveler yapılmış ve aynı Karar’a 12 numaralı geçici madde eklemiştir.

323 sayılı CK’na uygun olarak bu kez aynı tarih ve sayılı RG’te Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2018/4 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2012/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”i yayımlamış ve anılan CK’nda ifade edilen değişikliklere uygun YMM Rapor dispozisyonu konusunda düzenlemeler yapılmıştır.

Çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde yukarıda yapılan yasal değişiklik metinleri dikkate alınarak yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırımın başlangıç tarihi, süresi ve elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırımların tamamlama vizesinin nasıl yapılacağı ile yukarıda ifade edilen YMM raporu konularında bilgi aktarılacak ve bu anlamda uygulayıcılara ve meslektaşlarımıza ışık tutmaya çalışılacaktır.

II- YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI KONUSUNDA GETİRİLEN İLAVE TEŞVİKLER

A) YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN ESASLARI

1) Yatırımın Başlangıç Tarihi ve Asgari yatırım Yapma Zorunluluğu Konusunda Yapılan Değişiklik

Bilindiği ve uygulandığı üzere, teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımın başlangıç tarihi, teşvik belgesi için resmi kuruma müracaatın yapıldığı tarih olarak dikkate alınmaktadır. Ancak bu durum 323 sayılı CK’dan önce aşağıdaki gibi bir yaklaşımla sınırlanmış bulunmaktaydı.

Bu eski uygulamaya göre, yatırıma başlandığının kabul edilebilmesi için, teşvik belgesi için yetkili birimlere müracaat edildikten sonra; arazi-arsa, altyapı, bina inşaat, makine ve teçhizat (avans ve ön ödemeler dâhil) ile diğer yatırım harcamalarına yönelik olarak teşvik belgesinin ilk düzenlendiği tarihteki sabit yatırım esas alınarak, bu tutarın en az %10’u oranında (sabit yatırım tutarı elli milyon TL üzerinde ise en az beş milyon TL) harcama yapılması gerekmekteydi.

Anılan 323 sayılı CK ile bu harcama yapma zorunluluğu tamamen kaldırılmış ve 05.10.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, yatırımın başlangıç tarihi net olarak sadece teşvik belgesi almak için Ekonomi Bakanlığına bağlı yerel birimlere müracaat edildiği tarih olarak kabul edilmiştir.

Bu düzenlemenin ve değişikliğin 05.10.2016[1] tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 09.11.2018 tarihinde yürürlüğe girmesi konusu dikkat çekmektedir. Zira uygulama yaklaşık olarak 2 yıl önceki teşvik belgeli yatırımlara da etki etmektedir.

Bu kapsamda uygulama her ne kadar 09.11.2018 tarihinde yayımlansa da yürürlük tarihi 05.10.2016 olarak kararlaştırılarak[2] kapsamı genişletilmiştir. Bize göre bu düzenleme sayesinde, yatırımın başlangıcının kabul edilmesi için asgari yatırım yapma zorunluluğundan muzdarip olan kişilere avantaj sağlanmış olmaktadır.

Yukarıda bahsedilen düzenlemeler sayesinde yatırıma başlangıç tarihi olarak belli bir oran ve miktarda yatırım harcaması yapma zorunluluğundan vazgeçilerek bu kapsamda yatırım yapmamasına rağmen teşvik belgesi sahibi müteşebbislerin şu an içinde bulunulan ekonomik kriz veya durgunluktan kaynaklı sıkıntıların aşılması adına yeni bir teşvik öngörülmüştür.

2) Teşvik Belgelerinde Yer Alan Yatırımı Tamamlama Sürelerinin Uzatılması Konusunda Yapılan Değişiklik

2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yatırımın öngörülen süresi konusunda, teşvik belgesi kapsamındaki yatırımların proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda ve bu belgede öngörülen sürede gerçekleştirilmesinin esas olduğu belirtilmiştir.

Ayrıca aynı fıkrada, eğer bu öngörülen sürede yatırım gerçekleştirilemezse, teşvik belgesindeki kayıtlı ilk sürenin yarısı kadar ek süre verilebileceği hükmü yer almaktadır. Yani ek süre için belli bir müracaatın yapılması veya süre uzatım talebinin olması gerekmektedir.

Anılan 323 sayılı CK ile 09.11.2018 tarihinden itibaren uygulanmak üzere ve 09.11.2018 tarihinden önce düzenlenmiş ve ek süre alınmamış bulunan teşvik belgelerinin yatırımı tamamlama süresi yukarıda bahsedilen hiçbir prosedüre tabi olmaksızın ve her hangi bir işlem yapılmaksızın teşvik belgesinde kayıtlı orijinal sürenin yarısı kadar uzatılmış sayılacaktır. Yani kısaca 09.11.2018 tarihinden önce alınmış tüm teşvik belgeleri için yatırımın yapılma süreleri ilgili teşvik belgesinde yazılı bulunan sürenin yarısı kadar her hangi bir talepte bulunmaksızın otomatik olarak uzatılmış olmaktadır.

Böylece yatırım teşvik belgesinde yer alan süre kısıtı nedeniyle anılan teşvik unsurlarını kaybetme ihtimali bulunan tüm yatırımcılar bu otomatik süre uzatımı sayesinde teşvik edilmiş ve bu sayede şu an içinde bulunduğumuz ekonomik kriz ortamının giderilmesine katkı sunulmaya çalışıldığı düşünülmektedir.

3) Elektrik Enerjisi Üretimine Yönelik Yatırımlara Sağlanan İlave Teşvikler

09.11.2018 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, genel teşvik uygulamaları kapsamında düzenlenen elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırımların tamamlama vizesi, firmanın teşvik belgesine konu yatırıma ilişkin ilgili kurum tarafından düzenlenen geçici kabul belgesinin tasdikli sureti ile asgari sabit yatırım tutarının sağlandığına ilişkin “Elektrik Enerjisi Üretimi Yatırımlarında Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamı Harcamaların Tespitine İlişkin Yeminli Mali Müşavir Raporu”nu (kısaca YMM Raporu) Ekonomi Bakanlığına ibraz etmesi halinde yapılmış sayılacaktır.

Bu şekilde tamamlama vizesi yapılan teşvik belgeleri kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın satışı serbesttir. Bu konuda Ekonomi Bakanlığınca ilave herhangi bir işlem yapılmayacaktır.

Bu hüküm kapsamında işlem yapılan teşvik belgesinin kısmen veya tamamen iptalini gerektirecek bir durumun ortaya çıkması veya tespiti halinde teşvik belgeleri iptal edilebileceği gibi sağlanan destek unsurlarının cezalı tahsilatı da gerçekleştirilecektir.

Yukarıda elektrik üretimi ile ilgili bahsedilen hükümler daha önceki kararlara istinaden düzenlenen elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırım teşvik belgelerine de uygulanacaktır.

Yukarıda bahsedilen teşvik sadece elektrik enerjisi üretimine yönelik olarak yatırım yapanlara sağlanmış bir teşviktir. Teşvikin bu kapsamda daha önce yatırım yapanları da kapsaması dikkate alındığında ekonomi yönetiminin enerji üretimini çok önemsediği ve bu alandaki yatırımların ülke ekonomisi için öncelikli olduğunu göstermektedir.

B) YMM RAPORUNUN İÇERİĞİ VE ESASLARI

Yukarıda ifade edilen YMM Raporu esas olarak teşvik belgesi kapsamında yapılan harcamaların, müracaat ve teşvik belge sahibi şirketin yasal defterlerine kayıtlı ve uyumlu olup olmadığı ile temin edilen sabit kıymetlerin aktifte yer alıp almadığını tespit etmek etmektedir. Bu rapor ekinde ilgili YMM’nin kayıtlı bulunduğu odadan temin edilen faaliyet belgesinin ilave edilmesi gerekmektedir.

Raporun dispozisyonu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yayımlanan 2018/4 sayılı Tebliğin 11 numaralı ekinde yer almakta olup şekil ve muhteviyatı bu makalenin ekinde sunulmuştur.

III- SONUÇ

Makalenin (II) bölümünde yer alan açıklamalardan anlaşılacağı üzere ve 323 sayılı CK ile,

• 05.10.2016 tarihinden itibaren düzenlenmiş yatırım teşvik belge sahiplerini de kapsayacak şekilde asgari yatırım yapma zorunluluğu kaldırılarak,
• Teşvik belgesi kapsamında yatırım yapılma süreleri teşvik belgesinde belirtilen sürelerin yarısı kadar uzatılarak,
• Elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırımların tamamlama vizesi için sadece geçici kabul belgesinin tasdikli sureti ile YMM raporunun Ekonomi Bakanlığına ibraz edilmesi istenerek ve bu kapsamdaki firmalara tamamlanma vizesinden sonra makine ve teçhizatının satışı serbest bırakılarak,

bir takım önemli teşvikler sağlanmış ve böylelikle şu an içinde bulunulan ekonomik kriz veya durgunluktan kaynaklı sıkıntıların aşılması adına adımlar atılmıştır.

K A Y N A K Ç A

1. 323 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı.
2. 2018/4 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2012/1)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ.
3. 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar.

---

[1] Uzmanlığımız bu tarihin hangi nedenle ve niçin bu şekilde seçildiğini tam anlamamış bulunmakla beraber birtakım uygulayıcılara yönelik ayrıcalık tanınmak istenildiğini düşünmektedir.

[2] Eski tarihten itibaren uygulanmasına karar verilmesi yasaların geriye yürütülememesi ilkesine ters bir durum sergilemekle birlikte teşvik belgeli yatırımcılar lehine bir düzenleme olması hasebiyle çok fazla tartışılacağı düşünülmemektedir. Fakat yasaların geriye doğru yürütülmesi temel hukuk ilkelerine ters bir durum sergilemektedir.

16.11.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.