Murat Dayanç
Yeminli Mali Müşavir
Eski Baş Hesap Uzmanı
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
mdayanc@bnddenetim.com

7104 Sayılı Yasa Kapsamında KDV İstisnaları ve Yersiz Ödenen Verginin İadesi

I) GİRİŞ

29.03.2018 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda 7104 sayılı Kanun kabul edilmiştir. Bu Kanun her ne kadar kamuoyunun dikkatine KDV iade sisteminde sorun olan devreden KDV’nin on iki ay içinde iadesine ilişkin köklü değişiklikler getireceği şeklinde sunulmuş olsa da bu değişiklik taslak metni düzenlemeyi reform şeklinde sunan idare tarafından Meclis Genel Kurulunda geri çekilerek yasalaşma fırsatı bulamamıştır.

Ayrıca devreden KDV tutarlarının oluşmasına en temel sebep olan istisnaların sayısı kabul edilen bu yasa ile daha da arttırılmış ve 7104 sayılı yasanın hazırlanmasına mesnet olan devreden KDV’nin iadesi süreci başka bir bahara bırakılmıştır. Yani bu yasa ile bırakınız devreden KDV’ni iade almayı kolaylaştırmak bilakis ilave istisnalar sisteme monte edilerek, iade mekanizmasının daha da ağır bir tabloyla karşılaşması sonucu ortaya çıkmıştır.

Öyle ki ilgili Kanun taslağının Meclis Komisyonunda görüşülmesi esansında muhalefet şerhi olarak konulan bir açıklamada şu ifadelere yer verilmiştir. “Katma Değer Vergisi Kanununun 13. maddesinde düzenlenen istisnalar, başlangıçta 2 adet iken bu tasarı ile birlikte bu istisnalar, 15’e çıkmaktadır. Diğer istisnalara ilişkin 17. maddenin 4 numaralı fıkrası, başlangıçta, 8 adet iken, bu gün bu sayı, 26’ya yükseltilmiştir. KDV’nin bu maddesi, şu ana kadar üzerinde en çok değişiklik yapılan maddesidir. Bu düzenlemelerin dışında (geçici 6, geçici 7, geçici 9, geçici 10, geçici 15, geçici 19, geçici 20, geçici 21, geçici 22, geçici 23, geçici 4, geçici 26, geçici 27, geçici 28, geçici 29, geçici 31, geçici 32, geçici 33, geçici 34, geçici 35, geçici 37, geçici 38 olmak üzere) 22 adet istisna düzenlemesi daha vardır.”

Tüm bu açıklamalar göstermektedir ki Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK)’nun devreden KDV’nin iadesi sürecini ortadan kaldırmak için asıl yapılması gereken istisna uygulamalarını olabildiğince azaltmak ve KDVK’nu teşvik olmaktan çıkarıp işlem üzerinde tesis edilen nötr ve düşük oranlı bir vergi haline dönüştürmek elzem hale gelmiştir.

Yazını ilerleyen bölümlerinde KDVK’nda aşağıda detayı sunulacak bazı yeni veya yeniden dizayn edilen istisna hükümleri 7104 sayılı Kanun kapsamında tanıtılacak ve yersiz tahsil edilen KDV’nin iadesindeki yeni iade mekanizması açıklanacaktır.

II) İSTİSNALARIN KAPSAMI VE YERSİZ TAHSİL EDİLEN KDV’NİN İADESİ

A) Müzayede Mahallerinde Satış Yapanlarım Mükellefiyeti

20.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere KDVK’nun 8 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasına yeni bir bent eklenmiş ve böylece müzayede suretiyle yapılan satışlarda, müzayedeyi düzenleyenlerin (icra daireleri, mahkeme satış memurlukları vb.) mükellef olduğu hususuna Kanun lafzında açıkça yer verilerek zaman zaman uygulamada çıkan bazı tartışmalar giderilmiştir.

B) Fazla ve Yersiz Öden KDV’nin İade Edilmesi

20.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere KDVK’nun 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının üçüncü cümlesi “Bu gibi sebeplerle fazla veya yersiz hesaplanan ve Hazineye ödenen vergi, Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslara göre işlemi yapan mükellefe iade edilir.” şekilde değiştirilmiştir.

Ayrıca yine 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasına “Şu kadar ki söz konusu iadenin yapılabilmesi için işlemle ilgili beyanların düzeltilmesi ve fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesi şarttır.” cümlesi eklenmiştir.

Bu düzenleme ile fazla veya yersiz ödenen verginin iade edilebilmesi için, alıcı ve satıcı tarafından beyanların düzeltilmesi gerektiği vurgulandıktan sonra fazla veya yersiz hesaplanan verginin satıcı tarafından alıcıya geri verilmesinin şart olduğu açıklanmıştır. Bu kapsamda idare tarafından yapılacak iadenin fazla veya yersiz hesaplanan verginin ilgili tahsil dairesine ödenen kısmı ile sınırlı olacağı hususu Kanun lafzında açıkça belirtilmiştir.

C) İndirim Hakkı ve İade Edilmesi Mümkün Olan Yeni İstisnalar

1.6.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere KDVK’nun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasına üç yeni bent eklenmiştir. Bu bentler ilave bentler ile;

- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmak üzere yapılan okul,  sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi ibadethaneler, Diyanet İşleri Başkanlığı denetimine tabi yaygın din eğitimi verilen tesisler, Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla bağışta bulunacaklara yapılan teslim ve hizmetler,

- Ar- Ge, yenilik ve tasarım yoluyla ülke sanayisi ve ekonomisinin uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için teknolojik bilgi üretilmesini, üründe ve üretim süreçlerinde yenilik yapılmasını, ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesini, verimliliğin artırılmasını, üretim maliyetlerinin düşürülmesini teminen, 4691 sayılı Kanun kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 5746 sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, 6550 sayılı Kanun kapsamındaki araştırma laboratuvarlarında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanlara, münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makina ve teçhizat teslimleri,

- Sağlık Bakanlığınca izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından, Türkiye’de yerleşmiş olmayan yabancı uyruklu gerçek kişilere münhasıran sağlık kurum ve kuruluşlarının bünyesinde verilen koruyucu hekimlik, teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri tam istisna kapsamına alınmaktadır. Ancak bu istisna, konaklama, ulaşım, yemek gibi diğer her türlü teslim ve hizmetleri, tam istisna kapsamına dahil edilmiştir.

Ayrıca yine 1.6.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere KDVK’nun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (c) bendine “Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen işlemler ile” ibaresinden sonra gelmek üzere “aynı maddenin birinci fıkrasının (2)  numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde adi ortaklıkların sermaye şirketine dönüşmesi işlemleri ve” ibaresi eklenmiş, (g) bendinde yer alan “atıklarının” ibaresi “atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının” şeklinde değiştirilmiş ve (o) bendinde yer alan “; ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri ile” ibaresi madde metninden çıkarılmış ve aynı fıkraya (o) bendinden sonra gelmek üzere “ö) Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda, ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri,” şeklinde yeni bir bent eklenmiştir. Bu düzenlemeler sonucu,

- Kurumsallaşmanın teşvik edilmesi amacıyla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’nun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde sayılan şartları sağlamak kaydıyla adi ortaklıkların sermaye şirketine dönüşmesi işlemleri,

- Konfeksiyon sektöründe ortaya çıkan, aynen veya onarılmak suretiyle kullanılması mümkün olmayan kırpıntıların teslimi,

- Gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri, kısmi istisna kapsamına dahil edilmiştir.

Fakat gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejim kapsamında işlem gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri KDVK’nun 17 inci maddesinde ayrı bir bent (ö) olarak düzenlenerek ve bu bent hükmü de KDVK’nun 30 uncu maddesinde istisna edilen bent olarak ismen sayılarak tam istisna kapsamına dahil edilmiştir.

Yine 1.1.2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere KDVK’nun geçici 20 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının birinci paragrafına “internet,” ibaresinden sonra gelmek üzere “oyun,” ibaresi ve aynı paragrafa “Bu kapsamda istisna edilen işlemler bakımından bu Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü uygulanmaz.” cümlesi eklenmiştir.

Yapılan bu değişiklikle, teknoloji geliştirme bölgesinde ve ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunanların bu bölgelerde ürettikleri oyun yazılımları da istisna kapsamına dahil edilmiştir. Diğer taraftan bu madde hükmüne yüklenilen vergilerin indirimine imkan tanınarak bu işlemlerden kaynaklanan vergi yükünün kaldırılması amaçlanmış ve tam istisna kapsamına dahil edilmiştir.

III) SONUÇ

Yazının önceki bölümlerinde yer alan açıklamalar neticesinde aşağıdaki sonuçlar söylenebilecektir.

1) 7104 sayılı yasa devreden KDV’nin belli bir sürede iade edilmesi amacına yönelik reform şeklinde kamuoyuna sunulmasına rağmen bu amaçlara uygun düzenlenen maddeler Meclis genel kurulunda görüşülmeden idare tarafından geri çekilerek yasalaşamamıştır. Yasalaşmış halinde ise devreden KDV tutarlarının asıl kaynağı olan beş adet yeni istisna maddeleri sisteme monte edilerek sorun daha da derinleştirilmeye müsait hale girmiştir.

2) Müzayede mahallerinde müzayedeyi düzenleyen kişiler KDV mükellefi kabul edilirken fazla ve yersiz olarak hazineye ödenen KDV tutarlarının tekrar iade edilmesinde yapılacak işlemler net bir şekilde tanımlanmıştır.

Murat DAYANÇ

Eski Baş Hesap Uzmanı,

YMM, Bağımsız Denetçi

K A Y N A K Ç A

1)  7104 sayılı Kanun, Gerekçesi, Meclis Genel Kurul Tutanakları

2)  İlgili Kanunlar. ( GVK, KVK, KDVK, VUK vb.)

09.05.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.