Meltem Aköz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
meltem_akz@hotmail.com

BEPS Nedir?

BEPS, Türkçeye Matrah Aşındırması ve Kar Aktarımı (Base erosion and profit shifting) olarak çevrilmiştir. BEPS, OECD’nin (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) 15 ayrı eylem planından yani verginin aşınmasına sebep olan 15 farklı vergilendirme konusuna alınabilecek önlemlere dair eylemlerden oluşan projesidir. 

BEPS kısaca; Çok uluslu şirketlerin ( MNE - multinational enterprise ) ülkelerin yerel vergi düzenlemelerindeki farklılıklardan yararlanarak şirketlerin vergi kayıplarına sebebiyet vermesini ya da vergiden kaçınmasını (tax avoidance) engellemek için mücadele eden bir projedir.

BEPS planıyla çok uluslu İşletmelerin şirket bilgileri, faaliyetleri, riskleri, gelirleri ve varlıklarıyla ilgili bilgileri tek bir sistemde toplanmaktadır. BEPS planının ana amacı ülkeden ülkeye olan vergi tutarsızlıklarını ortadan kaldırmak ve şirketlerin kârlarını, kurumlar vergisi yüksek bir ülkeden,  vergi oranının düşük olduğu bir ülkeye kaydırmalarını önlemek, bu şekilde kara para aklamanın da önüne geçmektir. Bu projede özün önceliği, şeffaflık ve tutarlılık ön plandadır. Plan uluslararası vergiden kaçınma olanaklarını sınırlandırmaktır.

Global, şeffaf, tutarlı, daha adil ve fikir birliğine dayalı bir uluslararası vergi sistemine ulaşmak amacı çerçevesinde ülkeler bir araya gelmiştir ve bu çerçeve içinde Ocak 2019 itibariyle, 127 ülke imza atmıştır.

Proje, hem çifte vergilendirmeyi hem de çifte vergilendirmeyi önlemenin yanı sıra, yatırım çekmek için vergi oranlarını düşürerek diğer ülkelerin yatırım potansiyelini etkileyen ülkelerin de önüne geçiyor. Karlarını  vergi cennetlerine aktaran çok uluslu şirketlerin organizasyonlarını etkileyecek önemli değişiklikler yapılıyor.
Türkiye bu çok taraflı uluslararası anlaşmayı (The Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting), 07 Haziran 2017 tarihinde imzaladı ancak anlaşmanın Türkiye için bu anlaşma henüz onaylanmamıştır, Onaylanması için iç mevzuatı uyumlaştırması gerekmektedir. Bu çerçevede Türkiye’de  

3 Seri No'lu Transfer Fiyatlandırması Tebliğ Taslağı’nı oluşturulmuştur ancak henüz yürürlüğe girmemiştir.

Aşağıdaki linkten BEPS 13.eylem planıyla uyumlu hazırlanan tebliğ taslağına ulaşabilirsiniz

http://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/mevzuatek/3serinolu/3seritransfertaslak.pdf

BEPS eylem planı dahilinde 3 çeşit rapor verme yükümlülüğü vardır. Bunlar;

1.Ana Rapor (Master File): Grubunun organizasyon yapısı, ticari faaliyetlerinin tanımı, sahip olduğu gayri maddi varlıkları, grup içi finansal işlemler ve grubun finansal ve vergisel durumunu içeren rapordur.

2.Ülke Raporu (Local File): 3 ayrı rapordan oluşmaktadır.

• Transfer Fiyatlandırması Raporu: Grubun Türkiye mukimi işletmesinin tüm ilişkili şirketlerle yaptığı işlemleri gösteren, Türkiye’de 2007 yılından beri uygulamada bulunan yıllık transfer fiyatlandırması raporudur. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’na kayıtlı mükellefler ile serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin yurt içi ve yurt dışı ilişkili işlemlerini; Diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin ise yalnızca yurt dışı ilişkili işlemlerini kapsayan yıllık transfer fiyatlandırması raporunu hazırlamaları gerekmektedir.
• Ülke Raporu kapsamında Ek2 transfer fiyatlandırması formu: “Transfer Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum Ve Örtülü Sermayeye İlişkin Form”dur.
• Ülke Raporu kapsamında Ek4 transfer fiyatlandırması formu: İlişkili Kişilerle Yapılan İşlemlere İlişkin Transfer Fiyatlandırması formudur.

3.Ülke Bazlı Raporlama (CbCR): Şu ana kadar 76 ülke imzalamıştır. http://www.oecd.org/tax/automatic-exchange/about-automatic-exchange/CbC-MCAA-Signatories.pdf  Türkiye henüz imzalamadı. İmzalandığında ülke bazlı raporlama bilgileri, Türkiye’nin taraf olduğu ikili ve/veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar çerçevesinde karşılıklı olarak diğer ülke vergi idareleri ile paylaşılabilir. Söz konusu anlaşmalara taraf olan ülkelerin listesi, İdare tarafından ilan edilir.

BEPS Örnekleri

OECD'nin BEPS hareketi için, son on yıldaki BEPS skandalları itici bir güç olmuştur. 

Matrah aşınımı devletler için gelir kaybıdır. Dünya genelinde ülkeden ülkeye transfer edilen kar nedeniyle, yıllık 100 ila 240 milyar ABD Doları (küresel gelirlerin, şirket gelir vergisinden elde edilen kısmının % 4-10'u) arasında yıllık vergi geliri zararına sebep olduğu tahmin edilmektedir.

Dünyadaki en büyük firmalar genelde ABD'deki çokuluslu şirketlerdir ve ABD'deki yüksek (% 35) kurumlar vergisi oranından kaçınırlar. Kaçınmak için genelde kurumlar vergisi oranı daha düşük bir ülkede şirket kurarlar. Uygulamadaki BEPS’lere, yani çok da adil olmayan matrah aşınımı örneklerine göz atalım;

• Double Irish, tarihteki en büyük vergiden kaçınma yapısıdır. Double Irish İrlanda'daki ABD şirketleri (Apple, Google ve facebook vb.) tarafından kullanılan bir BEPS yapısıdır. Mesela Google’ın kuruluş yeri İrlanda, merkezi ise Bermuda’ydı. Google’ın bu şirketi Amerika’ya göre İrlandalı sayılırken, İrlanda’ya göre Bermudalı’ydı. Bu arada ABD’de vergi oranı %35, İrlanda’da ise %12.5’tur. Google, bu uygulamasının sebebini ‘İrlanda’daki düşük kurumlar vergisi oranından yararlanmak’ olduğunu açıkça söylüyordu.  Ancak Google’ın elde ettiği gelir hem ABD’de hem de İrlanda’da vergilenmeden Bermuda’ya aktarılabiliyordu. Ortada kanunsuz hiçbir şey olmadığı ancak adil bir vergilendirilme de olmadığı ortadadır.
• Maddi olmayan duran varlık transferi, Patent, marka gibi değeri net ve kesin olarak tespit edilemeyen ya da tespit edilmesi zor ve objektif olmayan, maddi olmayan duran varlıkların vergi cennetindeki ülkeden, vergi cennetinde olmayan, yüksek vergi oranlı ülkeye transfer edilmesidir. Yani bu maddi olmayan duran varlıkların satışıyla gelirin vergi cennetindeki şirketin vergi matrahına eklememesi, yüksek vergi oranına sahip ülkedeki şirketinse bu alımı vergi matrahından indirebilmesi şeklindeki uygulamadır.

Menkul Kıymetleştirme SPV (özel amaçlı kuruluş - special purpose vehicle) yeni ortaya çıkan bir borç tabanlı bir BEPS aracıdır.  Vergi avantajı olan ülkelerde kurulması tercih edilir. Genellikle SPV’yi finansörler kurar ve  SPV bu finansörlerden borç temin ederek hedef şirketin hisselerine sahip olur. SPV, kullandığı borcun vergi kalkanından ve mevzuattaki birçok vergi avantajından yararlanır. Yapay borçlanma yapıları yaratmak için varlığa dayalı menkul kıymetleştirme (VDMK) kullanan ve anlaşılması zor bir yapıda olan SPV'ler aracılığıyla şu anda 10 trilyon dolar global menkul kıymet yaratılmıştır.

11.02.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.