Dr. Koray Ateş
korayates@muhasebetr.com

Örtülü Sermaye Üzerine Uygulamalı Bir Örnek

5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu bazı değişiklikleri de beraberinde getirmiştir. Bunlar arasında en önemlilerden biri örtülü sermayedir. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinin 1. bendine göre örtülü sermaye, “Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.” denilerek hüküm altına alınmıştır. Kurumlar Vergisi Kanununun 11. maddesinin 1. bendinin b fıkrası gereğince, örtülü sermaye üzerinden ödenen faiz, vade farkı gibi ödemelerin de Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır. Aynı kanun, ortakla ilişkili kişi kavramına da açıklık getirerek ortağın doğrudan veya dolaylı olarak en az %10 oranında ortağı olduğu veya bu oranda oy veya kar payı hakkına sahip olduğu bir kurum olarak tanımlamıştır. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda karşımıza çıkan bir diğer önemli nokta ise örtülü sermaye üzerinden hesaplanan faiz, kur farkı ve vade farkı gibi unsurların, borç alan kurum tarafından ve borç veren kurum tarafından yapılacak düzeltme kayıtlarıyla ilgilidir. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun bu durumla ilgili 12. maddesinin 7. bendine göre “ Örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. Daha önce yapılan vergilendirme işlemleri, tam mükellef kurumlar nezdinde yapılacak düzeltmede örtülü sermayeye ilişkin kur farklarını da kapsayacak şekilde, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir.” diyerek düzeltmenin nasıl yapılacağı açıklanmıştır. 

Yukarıda anlatılanları bir örnekle anlatacak olursak, kanun maddesinin nasıl işlemesi gerektiğini de daha kolay anlatmış olacağız.
 

Örnek: Tekstil sektöründe faaliyet gösteren (A) A.Ş., ortak olduğu (B) A.Ş.’den mal ve YTL bazında borç çekmektedir. Ayrıca, ortağı (B) A.Ş.’nin % 15 ortak olduğu (C) A.Ş.’den döviz bazında borç almaktadır. Bunun sonucu, birbirlerine faiz, vade farkı ve kur farkları ödemektedirler.

(A) A.Ş.’nin sermayesi 500.000 YTL olup, 2006 yılının sekizinci ayında ortağı olduğu (B) A.Ş’den 800.000 YTL, bir sonraki ay ise ortağının iştiraki olduğu (C) A.Ş’den 1.000.000 YTL  karşılığı döviz bazında borç almıştır. 

(A) A.Ş. aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, 2006 yılı içinde borçlandığı (B) A.Ş’ye 80.000 YTL faiz ve 95.000 YTL vade farkı ile ortağının iştiraki olan (C) A.Ş.’ye ise 45.000 YTL kur farkı ve 90.000 YTL faiz ödemiştir.

 Tablo 1.1.

Ortaklar	Borç Tutarı	Faiz	Kur Farkı	Vade Farkı	Toplam
(B) A.Ş.	800.000	80.000	-----	95.000	175.000
(C) A.Ş.	1.000.000	90.000	45.000	----	135.000
TOPLAM	1.800.000	170.000	45.000	95.000	310.000

Burada, öncelikle yapılması gereken, borç olarak alınan bu tutarın örtülü sermayenin üç katını geçip geçmediğinin tespitidir. Tablodan da görüleceği üzere kurumun aldığı toplam borç tutarı 1.800.000 YTL’dir. 

Örtülü Sermaye = Toplam Borç – Öz Sermaye x 3 

Örtülü Sermaye = 1.800.000 – 1.500.000 (500.000 x 3) = 300.000 YTL örtülü sermaye hesaplanmıştır. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinden de anlaşılacağı üzere, örnekte yer alan üç firmayı ilgilendiren asıl konu, borç alan firma açısından örtülü sermaye tutarı hesaplandıktan sonra, kendisinin ödeyeceği faiz, kur farkı ve vade farkı giderlerinin örtülü sermayeye isabet eden tutarlarının hesaplanması ve bu tutarların Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak beyana ilave edilmesidir.           

Borç veren kurumları ilgilendiren nokta ise, tahsil ettikleri faiz ve vade farkının (kur farkı hariç) örtülü sermayeye isabet eden tutarlarını hesaplayarak, bunları kayıt oldukları gelir hesaplarından çıkarıp, kanunun 12. maddesinin 7. bendi gereğince ilgili gelir hesabına ( İştiraklere Temettü Gelirleri) virman yaparak işlemlerin düzeltilmesidir. Bunun için, firmalar öncelikle örtülü sermaye olarak tespit edilen tutarın toplam borçlanma içinde ne kadarlık bir yüzdeye sahip olduğunu hesaplayacaktır. Şöyle ki; 

Örtülü Sermaye Tespit Oranı = 300.000 / 1.800.000 = 0,1666666[1]

Bulduğumuz bu oranı, her üç firmada rahatlıkla kullanabileceğinden dolayı, bu oranı “ örtülü sermaye tespit oranı” diye nitelendirmemizde bir sakınca yoktur. 

Bundan sonraki adım ise, borçlanan kurumun ödediği faiz, vade farkı ve kur farkının ne kadarlık bir kısmının örtülü sermayeye isabet ettiğini belirlemektir. Bunun için yapılacak işlemler sırasıyla aşağıdaki gibidir. 

(A) A.Ş., toplam 1.800.000 YTL’lik borcuna karşılık 310.000 YTL faiz, kur farkı ve vade farkı ödemişse, 300.000.- YTL’lik örtülü sermayeye ne kadarlık bir faiz, kur farkı ve vade farkı isabet eder  diyerek basit bir denklem yardımıyla belirleyebiliriz. 

1.800.000                     310.000 

 300.000                            x 

X = 300.000 x 310.000 / 1.800.000 = 51.666.- YTL 

Yukarıda bulduğumuz bu tutar, (A) A.Ş. tarafından ortağı olduğu (B) A.Ş.’ye ve onun iştiraki olduğu (C)’ye ödenen 300.000 YTL’lik finansman giderinin örtülü sermayeye isabet eden kısmı olup, bu tutarın, K.V.K’nun 11. maddesinin 1. bendinin “a” fıkrası gereğince K.K.E.G olarak beyana eklenmesi gerekir. 

Şimdi ise, borç veren kurumların yapması gereken hesap ve kayıtların neler olacağını inceleyelim; 

a) Borç veren (B) A.Ş.’nin işlemleri; 

Borç veren (B) A.Ş’nin tahsil ettiği 80.000 YTL faiz ile 95.000 YTL vade farkının örtülü sermayeye isabet eden kısmını hesaplamak için bulduğumuz örtülü sermaye tespit oranını kullanacağız. 

Faizin örtülü sermayeye isabet eden kısmı                      : 80.000 x 0,1666666 = 13.333,33

Vade farkının örtülü sermayeye isabet eden kısmı          : 95.000 x 0,1666666 = 15.833,32 
 

(B) A.Ş.’nin düzeltme kayıtları; 

--------------------------------------------/--------------------------------

602 Diğer Gelirler         15.833,32

642 Faiz Gelirleri           13.333,33

                        640 İştiraklerden Temettü Gelirleri         29.166,65

-----------------------------------------------------------------------------

 

b) Borç veren (C) A.Ş.’nin işlemleri; 

(C) A.Ş’nin tahsil ettiği finansman gelirleri içinde tablodan da görüleceği üzere 45.000 YTL tutarında kur farkı vardır. Ancak, bu tutar, K.V.K’nun 12. maddesinin 7. fıkrası gereğince düzeltme işlemine tabi tutulmayacaktır. Böylece, (C) A.Ş.’nin tahsil ettiği 90.000 YTL’lik faizin örtülü sermayeye isabet eden kısmını hesaplamak zorundayız; 

Faizin örtülü sermayeye isabet eden kısmı                      : 90.000 x 0,1666666 = 14.999,99 

(C) A.Ş.’nin düzeltme kaydı;

------------------------------------------/--------------------------------------

642 Faiz Gelirleri                       14.999,99 

                        640 İştiraklerden Temettü Gelirleri        14.999,99

---------------------------------------------------------------------------------

 Kur farkının örtülü sermayeye isabet eden kısmı: 45.000 x 0,1666666 = 7.499,97 YTL olup, borç veren kurum bu tutarla ilgili düzeltme yapmayacaktır.

(B) A.Ş. ile (C) A.Ş.’nin tahsil ettiği örtülü sermayeye isabet eden bu finansman gelirleri, K.V.K’nun 12. maddesinin 7. bendi gereği tam mükellef kurumdan alınan kar payı sayılacak ve yine aynı kanunun 5. maddesinin 1. bendinin “a” fıkrası gereğince Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde istisna edilen kazanç olarak beyan edilip, beyandan düşülecektir.

 

---

 

DİPNOT:

[1] Bulduğumuz tutara ait küsuratların mümkün olduğunca tamamını kullanmaya özen göstermeliyiz. Örneğin 0,166 olarak dikkate almamız  hesaplamaların yanlış sonuçlanmasına neden olacaktır.

05.04.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.