Kerim Çoban
E.Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi
Çoban Gümrük Dış Ticaret Denetim Danışmanlık ve
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği A. Ş.
k.coban0306@gmail.com

Geçici İthalat İşlemleri (4)

Geçici İthalat Rejiminden Yararlandırılmayacak Eşya: Aşağıda belirtilen eşya, tam muafiyetten yararlandırılmayacağı gibi kısmi muafiyetten de yararlandırılmaz. Bu eşyalar;

a) Türkiye'ye ithali yasak olan eşya.

b) Tüketilebilir nitelikteki eşya.

c) Ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya.

ç) Ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşyalardır (2009/15481 Sayılı Karar’ın 40.maddesi).

Tam Muafiyet Suretiyle Geçici İthalatta Teminat: 1) Tam muafiyet suretiyle geçici ithal edilecek eşyadan ithalat vergilerini karşılayacak tutarda teminat aranır.

2) Ancak, Kanunun 202.maddesi hükmü uyarınca; a) Sözlü beyana konu olan eşya,

b) Yazılı beyana konu olan; 1. Türkiye Gümrük Bölgesinde meydana gelen kriz hali nedeniyle bir kamu kuruluşu adına veya kamu kuruluşları tarafından yetkili kılınan kuruluşlar adına gönderilen yardım malzemeleri, 2. Hava, deniz veya demiryolu şirketlerine veya posta idarelerine ait olan ve bunlar tarafından uluslararası trafikte kullanılmak üzere üzerleri ayırt edici biçimde işaretlenmiş malzeme, için teminat aranmaz (2009/15481 Sayılı Karar’ın 41.maddesi).

Geçici İthalat Rejimine Tabi Tutulan Ev Eşyasının Serbest Dolaşıma Girişi: Eşyanın geçici ithalat rejimi altında kaldığı süre de dahil olmak üzere konutun en az bir yıl süreyle kiralanması veya satın alınması halinde, 18.maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan süre şartı -(Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bulunan gerçek kişilerin Türkiye Gümrük Bölgesinde edindikleri konutlarda kullanmak üzere getirdikleri kullanılmış ev eşyasının gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girişine bir defa ile sınırlı olmak üzere izin verilir. Bu kişilerin, Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru en az yirmi dört ay süre ile sürekli olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik olmaları gerekir. Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda yüz seksen beş güne kadar yurtta bulunmak süreklilik halini bozmaz. Türkiye Gümrük Bölgesi dışında son on yıl içinde en az beş yıl ikamet eden gerçek kişiler için yerleşim yerlerine ilişkin bu süre şartı aranmaz.)- aranmaksızın eşyanın gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girişine izin verilir (2 sayılı Gümrük Muafiyet Tebliği’nin 17, 18 ve 19.maddeleri).

Örnek 11: Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bulunan gerçek kişilerin Türkiye Gümrük Bölgesinde edindikleri (En az bir yıllığına kiralanması veya satın alınması şartıyla) konutlarda kullanmak üzere getirdikleri kullanılmış ev eşyasının gümrük vergilerinden muaf olarak serbest dolaşıma girişine bir defa ile sınırlı olmak üzere izin verilir. Bu kişilerin, Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru en az yirmi dört ay süre ile sürekli olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik olmaları gerekir. Türkiye’ye son giriş tarihinden geriye doğru bir yılda yüz seksen beş (185) güne kadar yurtta bulunmak süreklilik halini bozmaz. Türkiye Gümrük Bölgesi dışında son on yıl içinde en az beş yıl ikamet eden gerçek kişiler için yerleşim yerlerine ilişkin bu süre şartı aranmaz.

Geçici İthal Eşyası İçin İzin Hak Sahibi Tarafından Yapılamayacak İşlemler: Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, devredilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz ve satılamaz (2009/15481 Sayılı Karar’ın 43.maddesi).

Süre: Bu Kısım uyarınca geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine girecek eşya, bu Kısımda belirlenen süre kadar Türkiye Gümrük Bölgesinde kalabilir. Belirlenen bir süre bulunmaması durumunda, bu süre, geçici ithalatın amacı, eşyanın kullanım yeri dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenir. Ancak, verilecek bu süre Kanunun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca uzatılmış süreler hariç, hiçbir koşulda yirmidört (24) ayı geçemez (2009/15481 Sayılı Karar’ın 44.maddesi).

B) İthalat Vergilerinden Kısmi Muafiyet Suretiyle Geçici İthalat İşlemleri

4458 sayılı Gümrük Kanununun 79.maddesinde geçici ithalat rejimi, şartlı muafiyet düzenlemelerinden biri olarak sayılmış, 81.maddesinin ikinci fıkrasında ise; eşyanın bir şartlı muafiyet düzenlemesine tabi tutulabilmesinin söz konusu eşya için tahakkuk edebilecek her türlü gümrük vergilerine karşılık teminat verilmesi şartına bağlı olduğu, Gümrük Yönetmeliğinin 495.maddesinde ise teminatın nakit olarak da kabul edilebileceği hüküm altına alınmıştır. Gümrük Kanununun 134.maddesinin birinci fıkrasında; İthal eşyası için gümrük yükümlülüğü doğduğunda, gümrük vergileri tutarının, geçici ithalat rejimine ilişkin beyanda bulunulduğu tarihte söz konusu eşyaya ait vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tespit edileceği, Gümrük Yönetmeliği’nin geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması halinde eşyaya uygulanacak işlemleri düzenleyen 386.maddesinin birinci fıkrasında ise; kısmi muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, Kanunun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen miktar dışında kalan ithalat vergilerinin alınması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda, kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın 4053 rejim kodu ile serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, geçici ithalat rejimine ilişkin gümrük beyannamesinin tescil tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına göre gümrük vergileri tutarının hesaplanarak tespit edilen gümrük vergileri tutarından Gümrük Kanununun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen vergilerin düşülmesi ve kalan vergi borcunun eşyanın geçici ithali sırasında nakit olarak tahsil edilen teminattan mahsup edilmesi gerekir (Gümrük Kanunu’nun 134.maddesi, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 13.06.2016 /16647456 tarih ve sayılı tasarruflu yazısı).

Örnek 1: Kapadokya’da turizm sektöründe faaliyet gösteren G firmasının, Almanya faaliyet gösteren      H firmasından 35.000-TL’ye uçan balon kiraladığını ve kira bedelinin peşin ödendiğini, söz konusu eşyanın 01.01.2020 tarihinde SDGB ile ilgili gümrük idaresine beyan edildiğini, eşyaya (balona) tekabül eden gümrük vergileri toplamının 100.000-TL olduğunu ve 6 aylık vergi tutarı olan 18.000-TL’nin peşin alınarak, geriye kalan 82.000.TL’nin ise teminata bağlandığını, daha sonra söz konusu eşyanın kati ithalatına karar verilerek 20.07.2020 tarihinde ithalatın gerçekleştirildiğini varsayalım. Bu durumda geriye kalan 82.000.TL gümrük vergileri tahsil edilerek söz konusu balonun kati ithali gerçekleştirilir. Öte yandan, H firmasına ödenen 35.000-TL, H firması için bir menkul/gayrimenkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak 35.000-TL üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – Almanya arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereki Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi kazançlarda vergi oranı % 10 olduğu için).    

- Mülkiyeti, Türkiye Gümrük Bölgesi dışında yerleşik bir kişiye ait olan ve 131.madde uyarınca konulmuş hükümlere tabi olmayan veya söz konusu hükümlere tabi olmakla birlikte, tam muafiyet suretiyle geçici ithalat iznine ilişkin hükümlerde öngörülen koşulları taşımayan eşyanın, kısmi muafiyet uygulanması suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlanması mümkündür. Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejiminden yararlandırılmayacak eşyaya ilişkin liste Cumhurbaşkanınca belirlenir (Gümrük Kanunu 132.madde).

- Gümrük Kanunu’nun 134.maddesi çerçevesinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithal edilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması halinde, eşya bedelinin geçici ithalat rejimine ilişkin verilen gümrük beyannamesinin tescil tarihinden sonra ödenmesi durumunda, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında, (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir.

Örnek 2: Birinci örneğimizdeki eşyanın (uçan balonun) kıymetinin 25.000-EUR olduğunu ve G firması tarafından 20.07.2020 tarihinde kati ithalata tabi tutulmasına karar verildiğini ve aynı tarihte ilgili SDGB’nin tescil edildiğini fakat eşya (Uçan balon) bedeli olan 25.000-EUR’nun bir ay sonra (01.08.2020 tarihinde) yurt dışına transfer ettiğini varsayalım. Eşya bedeli olan 25.000-EUR serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil tarihi olan 20.07.2020 tarihinden sonra 01.08.2020 tarihinde yurt dışına transfer edildiği için Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2011/16, 2013/6 ve 2017/20 sayılı Genelgeleri kapsamında (8/4/2015 Tarihli ve 2015/7511 Sayılı Kararnamenin Eki Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintileri Hakkında Karar eki “Vadeli İthalatında KKDF Kesintisi Oranı % 0 ‘Sıfır’ Olarak Belirlenen Mallar Listesi”nde – ‘Liste 1’de belirtilen GTİP’ler hariç) KKDF tahakkuk ve tahsili, ayrıca hesaplanan KKDF tutarı üzerinden varsa ÖTV ile bunlara (KKDF + ÖTV tutarına) tekabül eden KDV’nin tahsili gerekir.

- Kanunun 181.maddesi gereğince kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük yükümlülüğü, geçici ithalat için verilecek gümrük beyannamesinin tescil tarihinde başladığından, geçici ithaline izin verilen eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, gümrük vergilerinin tutarı, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde söz konusu eşyaya ait vergi oranı, döviz kuru, ödeme şekli ve diğer vergilendirme unsurları dikkate alınarak hesaplanır ve Kanunun 133.maddesi uyarınca tahsil edilen miktar düşüldükten sonra kalan kısım (ithalat vergileri) tahsil edilir. Ayrıca, Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda, söz konusu eşyalar için daha önce uygulanmayan ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ile eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir.

Diğer bir değişle; Geçici ithal edilen eşyanın yurt dışı edilmesi ya da gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ve/veya sair mevzuat hükümleri gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması ya da buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi gerekir. Geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda ticaret politikası önlemlerinin uygulanması ve eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması gerekir. Kanunun 238 ve 241.maddeleri uyarınca cezai işlem uygulanması, Kanunun 207.maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre işlem yapılmasına engel teşkil etmez (Gümrük Kanunu 133 ve 134.maddesi, Gümrük Yönetmeliği 380 ve 386.maddesi).

 - Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınacak ithalat vergileri; Geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının % 3'ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eşyanın bu rejimden yararlandığı her ay için alınır ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak değerlendirilir. Alınacak ithalat vergileri tutarı, uygulanacak faizler hariç olmak üzere, söz konusu eşyanın geçici ithalat rejimine tabi tutulduğu tarihte serbest dolaşıma girmesi halinde alınacak vergilerin toplamını aşamaz. Geçici ithalat rejiminden kaynaklanan hak ve yükümlülüklerin Gümrük Kanunu’nun 83.maddesi uyarınca devri halinde, yeni hak sahibi rejime ilişkin kalan süreyi 130.maddenin 3.fıkrası hükmü saklı kalmak üzere kullanabilir. Bahse konu devir işleminin aynı ay içerisinde, rejimi kısmi muafiyetle kullanmasına izin verilmiş iki kişi arasında gerçekleştirilmesi halinde, ilk hak sahibi söz konusu ayın tamamı için tahakkuk eden ithalat vergileri tutarını ödemekle yükümlüdür (Gümrük Kanunu 133.madde).

Örnek 3: Erzurum Palandöken Kayak Merkezi’nde faaliyet gösteren H firmasının, 01.01.2020 tarihinde İsviçre’de bulunan K firmasından 100 günlüğüne 2.000-EUR karşılığında çeşitli kayak malzemeleri kiraladığını, kira bedelinin peşin ödendiğini, bahse konu eşyaların 15.01.2020 tarihinde Türkiye’ye getirildiğini ve toplam gümrük vergi ve resimlerinin 30.000-TL olduğunu varsayalım. Söz konusu eşyalar için ilgili gümrük idaresince SDGB tanzim edilerek 100 güne (dört aya - eksik günler aya tamamlanır) tekabül eden 1.200-TL gümrük vergilerinin peşin tahsili ve geriye kalanı için teminal alınarak kısmi muafiyet şeklinde eşyaların ithali gerçekleştirilir. Öte yandan, K firmasına ödenen 2.000-EUR, K firması için bir menkul/gayrimenkul kazancı olduğu için dar mükellefiyet kapsamında sorumlu sıfatıyla 2 nolu KDV beyannamesi ve muhtasar beyanname ile ilgili vergi dairesine beyanda bulunularak 2.000-EUR karşılığı TL üzerinden % 18 KDV ile % 10 stopaj ödenmesi gerekir (Türkiye – İsviçre arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması gereki Gayri Maddi haklarda ve gayrimaddi hak kazançlarında vergi oranı % 10 olduğu için).

- Kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak ithal edilebilecek eşyanın ithal iznine dair usul ve esaslar, 2019/9 sayılı Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Eşya İthalatına İlişkin Tebliğ (İthalat: 2019/9) ile düzenlenmiş olup, söz konusu İthalat Tebliğinin 3. Maddesine göre; 1) Ek-1’de yer alan listede G.T.İ.P’leri belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Karşısında birim CIF kıymeti belirtilmeyenlerin, b) Karşısında gösterilen birim CIF kıymetine eşit veya daha fazla birim CIF kıymete (diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) haiz olanların, c) Yatırım teşvik belgesi kapsamında olanlarının karşısında gösterilen birim CIF kıymetine bakılmaksızın, serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatına, İthalat Rejim Kararının 2 nci ve 7.maddeleri çerçevesinde izin verilmiştir.

2) Ek-1’de yer alan listede G.T.İ.P’leri belirtilen kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın; a) Yatırım teşvik belgesi kapsamında olmayanların karşısında gösterilen birim CIF kıymetinden (diğer yurt dışı giderler kalemi dâhil) daha az birim CIF kıymete haiz olanlarının, b) Belirlenen yaş kriterinin üzerinde olanların, ithalatına izin verilmez.” Söz konusu Tebliğ maddesinden Ek-1 listede yer alan kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimi kapsamında yapılan ithalatında karşılarında gösterilen birim CIF kıymetinden daha az birim CIF kıymete haiz olmaları durumunda ithaline izin verilmeyeceği anlaşılmaktadır. Kısmi muafiyet suretiyle yapılan geçici ithalatta, geçici ithal eşyasının serbest dolaşıma girişmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının % 3’ü tahsil edildiğinden ve serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyanın gümrük vergilerinin hesaplanmasında esas alınacak kıymet hangi usullere göre belirleniyor ise kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınması gereken % 3 verginin hesaplanmasında da aynı usullerin esas alınması gerektiğinden; 2019/9 Sayılı İthalat Tebliği Ek-1 Liste kapsamı kullanılmış veya yenileştirilmiş eşyanın kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalinde karşılarında gösterilen birim CIF kıymetinin dikkate alınması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 23.01.2019/40844740 Tarih ve Sayılı Tasarruflu Yazısı).  

Not: Kullanılmış Veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Eşya Hakkında Ayrıntılı Bilgi Almak İsteyenler; 23.07.2019 tarihinde ‘Muhasebetr’ sitesinde yayınlanan “Eski, Kullanılmış ve/veya Yenileştirilmiş Eşyanın, Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Kapsamında Yurtdışında Kullanılan Makina ve Teçhizat İle İşyeri Nakli Suretiyle Sermaye Malları ve Diğer Malzemelerin Türkiye’ye İthali” isimli makalemize başvurabilirler.

- 4458 sayılı Gümrük Kanunun 181.maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde kısmi muafiyet suretiyle geçici olarak ithal edilen eşyaya ilişkin gümrük yükümlüğünün başladığı tarih belirtilmekte olup; Anılan Kanunun 182 ilâ 184.maddelerinde yer verilen ve gümrük yükümlülüğünü doğuran fiillerin işlenmesi halinde 207.madde uyarınca belirlenecek gecikme zammı oranında faizin tahsil edileceği belirtilmektedir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 17.06.2015/ 8605362 Tarih ve Sayılı Tasarruflu Yazısı).

- Bilindiği üzere, 7/4/2004 tarihli 25426 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 5108 sayılı Geçici İthalat Sözleşmesinin Onaylanmasına Dair Kanun ile İstanbul Sözleşmesi adıyla anılan Geçici İthalat Sözleşmesinin çekincelerle birlikte onaylanması uygun bulunmuştur. Sözleşmenin Ek A’sı ile geçici kabul belgeleri, Ek B-D'si ile geçici ithalat rejimi kapsamı eşya ve Ek E'si ile ithalat vergi ve resimlerinden kısmi muafiyetle ithal edilen eşya düzenlenmiştir. Sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2.maddesi ile geçici olarak ithal edilen eşya için (taşıma araçları dahil) ulusal gümrük belgeleri yerine ve teminatı olmak üzere geçici ithalat belgelerinin (ATA Karnesi ve CPD Karnesi) kabul edilmesi öngörülmüştür. 21/3/2005 tarihli 25762 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 4 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğinde (Geçici İthalat) Geçici İthalat Sözleşmesi ve Ekleri kapsamında Türkiye'ye ATA Karneleri ile geçici olarak ithal edilebilecek eşyaya ilişkin bilgilere yer verilmiş ve ATA Karnelerine gümrük idarelerince yapılacak işlemler belirlenmiştir. Tebliğin 3.maddesi ile Geçici İthalat Sözleşmesinin maddede sayılan 10 adet ekinde belirtilen eşya için Sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sına uygun olarak düzenlenmiş olan ATA Karnesinin kabul edileceği belirtilmiştir. 4 seri nolu Gümrük Genel Tebliğinin (Geçici İthalat) 3 üncü maddesinde Geçici İthalat Sözleşmesinin Ek E'si sayılmamış olmakla birlikte Sözleşmenin Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A'sının 2.maddesine istinaden kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalatta gümrük beyannamesi olarak ATA Karnesinin kabul edilmesi ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 133.maddesi uyarınca her ay için ithalat vergilerinin % 3'ünün tahsili ile bakiye tutar için de ATA Karnesinin teminat olarak kabulü uygun bulunmuştur (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2012/11 Sayılı Genelgesi).

Kısmi Muafiyet Suretiyle Geçici İthalatta Teminat; Kanunun 133.maddesi hükümleri çerçevesinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşya için her ay itibarıyla alınacak ithalat vergileri tutarının % 3’ü dışında kalan tutar için teminat aranır (2009/15481 Sayılı Karar’ın 42.maddesi).

- Gümrük Kanunu’nun 202.maddesi uyarınca Cumhurbaşkanlığı Kararında teminat aranmayacağı belirtilen eşya hariç, geçici ithalat eşyasından teminat alınır. Kanunun 133.maddesi hükümleri çerçevesinde kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşya için her ay itibariyle alınacak ithalat vergileri tutarının yüzde üçü (% 3) dışında kalan tutar için Kanunun 81.maddesi uyarınca teminat alınır. Teminat, eşya ile ilgili ithalat vergilerini garanti altına almak amacıyla rejime giriş gümrük idaresince alınır (Gümrük Yönetmeliği 385.madde). 

- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 3.maddesinin 8.bendinde, "gümrük vergileri" ve 9.bendinde "ithalat vergileri" tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 133.maddesi ile kısmi muafiyet suretiyle Geçici İthalat Rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınacak ithalat vergilerinin nasıl belirleneceği ve 181.maddesi ile de söz konusu eşyanın gümrük yükümlülüğünün ne zaman doğacağı düzenlenmiştir. Anılan Kanun hükümlerine göre; Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulan eşyanın gümrük vergilerinin hesaplanmasında esas alınacak kıymeti hangi usullere göre belirleniyor ise kısmi muafiyet suretiyle Geçici İthalat Rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınması gereken % 3 verginin hesaplanmasında da aynı usullerin esas alınması gerekir (Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/9 Sayılı Genelgesi).

- Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın yeniden ihraç edilmesi ya da serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulması durumunda alınan teminat iade edilir. Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından yeniden ihracından sonra teminatın çözülmesi için giriş işlemini yapan gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması gerekir. Bu istek üzerine, geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren eşyanın şartlarına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması durumunda bu eşyaya ilişkin teminat çözülür. Nakit teminat dışında teminat verilmiş ise 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği şartlı muafiyete ilişkin beyannamenin (rejime giriş beyannamesinin) tescil tarihinden başlamak üzere, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51.maddesine göre tespit edilen gecikme zammı tahsil edilir. İndirimli teminat verilmiş ise Gümrük Kanunu’nun 207.maddesi gereği gecikme zammı, teminatın nakit verilen kısmı dışında kalan kısım ile teminat verilmeyen kısmın tümü için uygulanır ve eşyaya ilişkin teminat çözülür (Gümrük Kanunu 207.madde, Gümrük Yönetmeliği 388.madde).

Örnek 4: Afyon’un Sandıklı ilçesinde patates üretimi yapan X firmasının, Hollanda’da faaliyet gösteren Y firmasından iki aylık süreyle patates sökme makinesi kiraladığını, söz konusu makinenin nakdi teminata bağlandığını ve Türkiye’ye geçici ithalinin gerçekleştirildiğini, patates hasat dönemi bitince de bahse konu makinenin Hollanda’ya geri gönderildiğini/ihraç edildiğini varsayalım. Söz konusu eşyaya ilişkin geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren eşyanın şartlarına/ayniyatına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması durumunda eşyaya ilişkin teminat çözülür.

- 1) Yazılı, sözlü veya başka tasarruf yoluyla beyan edilerek geçici ithal edilen eşya, tekrar aynı şekilde beyan edilmek suretiyle yeniden ihraç edilir.

2) Beyanın yazılı olarak yapılması halinde, izin hak sahibi/temsilcisi tarafından gümrük beyannamesi verilir.

3) Bu beyannamelerin işlemleri ihracat rejimi hükümlerine göre yapılır. Bu beyannamelerde yeniden ihraç eşyasına ilişkin hususlardan başka geçici olarak ithal edildiği gümrük idaresi ve geçici ithalata ilişkin beyannamenin tescil tarih ve sayısına yer verilir. Geçici ithalata ilişkin beyannamenin bir örneği ihracata ilişkin beyannameye eklenir.

4) Bir ihracat beyannamesi ile ihraç edilecek eşyanın kabını teşkil eden ambalajlar çeşitli geçici ithal beyannameleri ile ithal edilmiş ise, yeniden ihraç edilecek ambalaja ait geçici ithal beyannamelerinin tarih ve sayısı ve rejime giriş gümrük idareleri ile her beyannameden mahsubu istenilen miktar ihracatçı tarafından ayrıntılı olarak ihracat beyannamelerinde belirtilir veya bu bilgilerin yer aldığı bir liste beyannameye eklenir.

5) Muayene ile görevli memurlar yeniden ihraç sırasında eşyanın ilk giriş ayniyetine uygun olup olmadığını tespit eder ve ihracat beyannamelerine ayniyetine uygun olduğu hakkında onaylı ve imzalı şerh verir. Onaylanmış kişi statü belgesi veya yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri için ayniyet tespitine ilişkin farklı düzenlemeler yapmaya Bakanlık yetkilidir.

6) Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ve ek süreler dahil yurtta kalma süresi aşılarak yurt dışı edilmek istenen eşyanın; a) Süresi içinde ek süre talep dilekçesinin ilgili gümrüğün kaydına alındığının belgelendirilmesi koşuluyla, süreye ilişkin talebin sonuçlandırılması beklenilmeden ve geçici ithalat izni verilen eşya için tahakkuk ettirilen vergiler karşılığı alınan teminat iade edilmeksizin, b) Süresi içinde ek süre talebinde bulunulmadığı ya da bunun belgelendirilemediği durumlarda, Kanunun 238 ve 241.maddeleri uyarınca alınması gereken cezaların tahsil edildiğinin veya teminata bağlandığının anlaşılması halinde, yurt dışına çıkışına izin verilir.

7) Geçici ithal edilen eşyanın yeniden ihracına ilişkin 1 ila 6.fıkra hükümleri, geçici ithal edilen eşyanın başka bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde de uygulanır (Gümrük Yönetmeliği 387.madde).

SONUÇ

Türkiye'ye ithali yasak olan eşya, tüketilebilir nitelikteki eşya, ayniyet tespitinin yapılması mümkün olmayan eşya ile ülke ekonomisine zarar verebileceği Bakanlıkça belirlenecek eşya tam muafiyetten ve kısmi muafiyetten yararlandırılmaz.

İthalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithaline izin verilen eşyanın yenilenmesi, ayarı ve muhafazasına yönelik tamir ve bakım için gerekli olan yedek parça, aksesuar ve ekipmanlara da geçici ithalat izni verilir. Geçici ithalat rejimi kapsamındaki eşya kiralanamaz, ödünç verilemez, bir başkasının kullanımına bırakılamaz ve satılamaz. Geçici ithaline izin verilen eşya, rejim altında kaldığı süre içinde giriş ayniyetine ve tahsis amacına uygun olarak tahsis edildiği yerde kullanılmak zorundadır. Rejim kapsamındaki eşya, giriş ayniyetini korumaya yönelik olağan bakım faaliyetleri dışında başka bir işleme tabi tutulamaz.

Geçici ithalat süresi, Kanunun 130.maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen usul ve esaslar uyarınca           -uzatılmış süreler hariç-, hiçbir koşulda yirmidört (24) ayı geçemez.

İthal eşyasının yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış yeni bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için gerekli süreler, izin verilen kullanımın amacına uygun olacak şekilde Ticaret Bakanlığı’nca belirlenir. 131.madde uyarınca tespit edilecek özel süreler saklı kalmak üzere, eşyanın geçici ithalat rejimi altında kalma süresi azami yirmidört (24) aydır.

- Kısmi muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi tutulan eşyadan her ay için alınacak ithalat vergileri, geçici ithalat rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma girmiş olması halinde alınacak vergiler tutarının % 3'ü olarak tespit edilir. Söz konusu vergiler eşyanın bu rejimden yararlandığı her ay için alınır ve bir aydan daha az süreler tam ay olarak değerlendirilir. Alınacak ithalat vergileri tutarı, uygulanacak faizler hariç olmak üzere, söz konusu eşyanın geçici ithalat rejimine tabi tutulduğu tarihte serbest dolaşıma girmesi halinde alınacak vergilerin toplamını aşamaz.

KAYNAKÇA:

• 4458 sayılı Gümrük Kanunu. 
• Gümrük Yönetmeliği.
• 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nun Bazı maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar.
• 06.06.2017 tarih ve 30088 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2 Seri Nolu Gümrük Muafiyeti Tebliği.
• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu.
• Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği.
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu.
• 492 sayılı Harçlar Kanunu.
• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
• 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu.
• Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün 2016/18 Sayılı Genelgesi.
• Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2009/9, 2009/33, 2009/118, 2009/122, 2010/10, 2011/31, 2013/6, 2014/1, 2014/16, 2015/24, 2018/8, 2018/17, 2019/9 Sayılı Genelgeleri.

26.11.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.