İbrahim Ercan
Yeminli Mali Müşavir
Vergi Müfettişi
ibrahimercan.vd@gmail.com

Ücret, Serbest Meslek ve Kira Ödemelerine İlişkin Stopaj Vergisinde Matrah Artırımı

Bilindiği üzere, 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun[1] 19/8/2016 tarihinde yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Yasanın Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı 1 Seri No.lu Bazı

Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 6736 Sayılı Kanun Genel Tebliği’ni[2] yayınlamıştır.

Bu yazımızda, 6736 Sayılı Yasa kapsamında mükelleflerin, ücret, serbest meslek ve kira ödemelerine ilişkin gelir ve kurumlar vergisi stopajı yönünden matrah artırımında izleyecekleri usul ve esaslara değinilecektir.

1- Ücret Ödemeleri

193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi uyarınca, hizmet erbabına ödenen ücretlerden Kanunun 103 ve 104 üncü maddelerine göre sorumlularca gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

a) Artırıma İlişkin Yıla Ait Vergilendirme Dönemlerinin Tamamında Muhtasar Beyanname Verilmiş Olması

Her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verilen muhtasar beyannamelerde beyan edilen ücret ödemelerinin gayrisafi tutarlarının yıllık toplamı üzerinden, aşağıda belirtilen oranlardan az olmamak üzere gelir vergisi stopajı hesaplamaları gerekmektedir.

2011 yılı için.................................................................................................. %6,

2012 yılı için.................................................................................................. %5,

2013 yılı için.................................................................................................. %4,

2014 yılı için.................................................................................................. %3,

2015 yılı için................................................................................................. %2

b) Artırıma İlişkin Yıl İçinde En Az Bir Dönemde Muhtasar Beyanname Verilmiş Olması

Vergi artırımında bulunulan yılın sadece bir vergilendirme döneminde muhtasar beyanname verilmiş olması hâlinde, bu beyannamede yer alan ücret ödemelerinin gayrisafi tutarı, 12 ile çarpılmak suretiyle  bir yıla iblağ edilerek vergi artırımına esas alınacak olan yıllık ücretler üzerinden hesaplanacak gelir (stopaj) vergisinin matrahı bulunacak ve bu matraha yukarda yer alan “a)” bölümünde dönemler itibariyle belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanacaktır.

Ancak, birden fazla dönemde muhtasar beyanname verilmiş olması hâlinde, verilen beyannamelerde yer alan ücretin gayri safi tutarlarının toplamı, verilen beyanname dönemi sayısına bölünmek suretiyle ortalaması bulunacak ve bulunan bu ortalama tutar 12 ile çarpılmak suretiyle vergi artırımına esas alınacak gelir (stopaj) vergisi matrahı bulunarak bu matraha yine yukarda yer alan “a)” bölümünde dönemler itibariyle belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle ödenecek vergi hesaplanacaktır.

c) Artırıma İlişkin Yılda Hiç Muhtasar Beyanname Verilmemiş Olması

Gelir (stopaj) vergisi artırımı isteminde bulunulan yılın vergilendirme dönemlerinin hiçbirinde ücret ödemelerine ilişkin muhtasar beyanname verilmemiş olması halinde;

Vergi artırımında bulunmak istenilen yılın her bir vergilendirme dönemi için;

c1) 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihten önce, ilgili yıl için verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama işçi sayısı kadar işçi çalıştırıldığı kabul edilecek ve vergi artırımında bulunulan yılın son vergilendirme döneminde 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücretin brüt tutarı, bu işçi sayısı ile çarpılmak suretiyle bir vergilendirme dönemine ait gelir (stopaj) vergisi matrahı hesaplanacaktır. Bu tutar 12 ile çarpılmak suretiyle bir yıla iblağ edilerek 6736 sayılı Kanunun 5 inci maddesine göre vergi artırımına esas olacak yıllık ücretler üzerinden hesaplanan gelir (stopaj) vergisi matrahı bulunacaktır. Bulunan bu tutar üzerinden ilgili yıl için yukarda yer alan “a)” bölümünde dönemler itibariyle belirlenen oranda gelir vergisi ödenmesi suretiyle, vergi artırımı hükümlerinden yararlanılacaktır.

c2) Vergi artırımı yapılmak istenilen yılda aylık prim ve hizmet belgesinin hiç verilmemiş olması hâlinde, 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar vergi artırımı yapılan yılı izleyen vergilendirme dönemlerinde verilen ilk aylık prim ve hizmet belgesindeki işçi sayısı kadar işçi çalıştırıldığı kabul edilecek ve bu işçi sayısı esas alınarak yukarıda yer alan “c1” bölümünde açıklandığı şekilde ödenmesi gereken gelir vergisi tutarı hesaplanacaktır.

c3) 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yıllarının tamamında 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar aylık prim ve hizmet belgesinin hiç verilmemiş olması hâlinde, en az iki işçi esas alınmak suretiyle yukarıda yer alan “c1” bölümündeki açıklamalar çerçevesinde ödenmesi gereken gelir vergisi hesaplanacaktır.

Ücretlere ilişkin gelir (stopaj) vergisinde yapılacak vergi artırımında kullanılacak, 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarları aşağıdaki gibidir.

2011 yılı için........................................................................................ 10.044 TL

2012 yılı için........................................................................................ 11.286 TL

2013 yılı için........................................................................................ 12.258 TL

2014 yılı için........................................................................................ 13.608 TL

2015 yılı için........................................................................................ 15.282 TL

Genel Tebliğde ücretlere ilişkin gelir (stopaj) vergisinde yapılacak vergi artırımı örneği şöyledir.

Örnek - (S) A.Ş. 2013 yılı vergilendirme dönemlerinin hiçbirinde hizmet erbabına ödemiş olduğu ücretler için muhtasar beyanname ve aylık prim ve hizmet belgesini vermemiştir. (S) A.Ş., 2014 yılına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna vermiş olduğu ilk aylık prim ve hizmet belgesinde 10 işçi için prim ödemesinde bulunmuştur. Bu durumda, 2013 yılında ödenen ücretlere ilişkin vergi artırımı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (2013 yılının son vergilendirme dönemi olan Aralık ayında 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı bir işçi için 12.258 TL’dir.)

-2013 yılı ücret ödemelerine ilişkin gelir (stopaj) vergisi matrahı (12.258x10=)………………122.580,00 TL

-Gelir (stopaj) vergisi (122.580 x %4=)……………………... 4.903,20 TL

Mükellef 2013 yılına ilişkin olarak gelir stopaj vergisi artırım tutarı olan 4.903,20 TL’yi Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar idareye başvurarak Kanunda öngörülen şekilde ödemeyi kabul etmesi hâlinde, bu yıla ilişkin ücretler yönünden gelir (stopaj) vergisi incelemesine ve tarhiyata muhatap tutulmayacaktır. Söz konusu vergi peşin ödenebileceği gibi taksitler hâlinde de ödenebilecektir. 

2- Serbest Meslek Ödemeleri

a) Artırıma İlişkin Yılda Muhtasar Beyanname Vermiş Olanlar

Her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verilen muhtasar beyannamelerde beyan edilen serbest meslek ödemelerinin gayrisafi tutarlarının yıllık toplamı üzerinden; aşağıda belirtilen oranlardan az olmamak üzere gelir vergisi stopajı hesaplamaları gerekmektedir.

2011 yılı için.................................................................................................. %6,

2012 yılı için.................................................................................................. %5,

2013 yılı için.................................................................................................. %4,

2014 yılı için.................................................................................................. %3,

2015 yılı için.................................................................................................. %2

b) Artırıma İlişkin Yılda Muhtasar Beyanname Vermemiş Olanlar

Hiç muhtasar beyanname verilmemiş olması veya muhtasar beyanname verilmekle birlikte artırılması istenilen ödeme türünün beyannamede bulunmaması halinde, ilgili yıllar için bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için belirlenmiş asgari gelir vergisi matrahı tutarının % 50’si esas alınarak belirlenen gelir (stopaj) vergisi matrahı üzerinden % 15 oranında hesaplanan vergi ödenmek suretiyle, 6736 sayılı Kanunun artırım hükümlerinden yararlanılacaktır.

Bu şekilde hesaplanan vergi tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yıl	Bilanço Esasına Göre Belirlenen Asgari Tutarın %50’si (TL) (1)	Vergi Oranı(%) (2)	Hesaplanan Vergi (TL) (1x2) (3)
2011	7.000	15	1.050,00
2012	7.410	15	1.111,50
2013	7.870	15	1.180,50
2014	8.370	15	1.255,50
2015	9.485	15	1.422,75

 Genel Tebliğde serbest meslek ödemelerine ilişkin gelir (stopaj) vergisinde yapılacak vergi artırımı örneği şöyledir.

Örnek - Market işletmeciliği ile iştigal eden Bay (B), 2015 yılı vergilendirme dönemlerinin hiçbirinde serbest meslek erbabına yapmış olduğu ödemeler üzerinden kesilen vergilere ilişkin muhtasar beyannameyi vermemiştir. Bu durumda, 2015 yılı içinde yapılan serbest meslek ödemelerine ilişkin vergi artırımı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Bu mükellefin hiç beyanname vermemesi nedeniyle asgari matrahının belirlenmesinde bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş asgari gelir vergisi matrah tutarının (2015 yılı için 18.970 TL) %50’si esas alınacak ve bu tutar üzerinde %15 vergi hesaplanacaktır.
Buna göre;

- 2015 yılı toplam gelir (stopaj) vergisi matrahı (18.970 x %50=)      9.485,00 TL

- Gelir (stopaj) vergisi (9.485 x %15=)                                               1.422,75 TL

Mükellefin, 2015 yılına ilişkin olarak gelir (stopaj) vergisi artırım tutarı olan 1.422,75 TL’yi Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar idareye başvurarak Kanunda öngörülen şekilde ödemeyi kabul etmesi hâlinde, bu yıla ilişkin serbest meslek ödemeleriyle ilgili olarak gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır. Söz konusu vergi peşin ödenebileceği gibi taksitler hâlinde de ödenebilecektir. 

3- Kira Ödemeleri

a) Artırıma İlişkin Yılda Muhtasar Beyanname Vermiş Olanlar

Her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri muhtasar beyannamelerinde beyan edilen kira ödemelerinin gayrisafi tutarlarının yıllık toplamı üzerinden; aşağıda belirtilen oranlardan az olmamak üzere gelir vergisi stopajı hesaplamaları gerekmektedir.

2011 yılı için.................................................................................................. %6,

2012 yılı için.................................................................................................. %5,

2013 yılı için.................................................................................................. %4,

2014 yılı için.................................................................................................. %3,

2015 yılı için.................................................................................................. %2

b) Artırıma İlişkin Yılda Muhtasar Beyanname Vermemiş Olanlar

Vergi artırımında bulunulmak istenilen yılın vergilendirme dönemlerinde hiç muhtasar beyanname verilmemiş olması veya muhtasar beyanname verilmekle birlikte artırılması istenilen ödeme türünün beyannamede bulunmaması hâlinde, ilgili yıllar için beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan mükellefler için belirlenmiş asgari gelir vergisi matrah tutarı esas alınarak belirlenen gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi matrahı üzerinden %15 oranında hesaplanan vergi ödenmek suretiyle 6736 sayılı Kanunun artırım hükümlerinden yararlanılabilecektir.

Bu şekilde hesaplanan vergi tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yıl	Asgari Matrah Tutarı (TL) (1)	Vergi Oranı (%) (2)	Hesaplanan Vergi (TL) (1x2)           (3)
2011	2.800	15	420,00
2012	2.964	15	444,60
2013	3.148	15	472,20
2014	3.348	15	502,20
2015	3.794	15	569,10

Genel Tebliğde kira ödemelerine ilişkin gelir (stopaj) vergisinde yapılacak vergi artırımı örneği şöyledir.

Örnek - 2012 yılında faaliyete başlayan Kurum (A), 2012 ila 2015 yıllarına ait kira ödemelerinden kaynaklanan vergi tevkifatı için artırım hükümlerinden yararlanmak istemektedir.

Muhtasar beyannamelerini üçer aylık dönemler itibarıyla veren mükellef kurumun,

-2012 yılına ilişkin olarak 2012/Ocak-Şubat-Mart dönemine ait muhtasar beyannamesinde 3.000 TL,

-2013 yılına ilişkin olarak 2013/Ocak-Şubat-Mart dönemine ait muhtasar beyannamesinde 4.000 TL,

2013/Temmuz-Ağustos-Eylül dönemine ait muhtasar beyannamesinde 8.000 TL olmak üzere toplam 12.000 TL kira ödemesi (brüt) bulunmaktadır. Diğer dönemlere ilişkin olarak kira ödemeleri yönünden muhtasar beyanname vermemiştir.

Bu durumda, anılan mükellefin 2012-2015 yılları içinde yapılan kira ödemelerine ilişkin vergi artırımı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Muhtasar beyanname verdiği dönemlerde artırım:
-2012 yılı için       (3.000 x %5=)                         150 TL
-2013 yılı için     (12.000 x %4=)                         480 TL

Muhtasar beyanname vermediği dönemlerde artırım:

Bu mükellefin 2014 ve 2015 yılı için hiç muhtasar beyanname vermemesi nedeniyle asgari matrahının belirlenmesinde geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan mükellefler için belirlenmiş asgari gelir vergisi matrah tutarı esas alınacak ve bu tutar üzerinden de %15 vergi hesaplanacaktır.

Buna göre mükellefin;
- 2014 yılı için     (3.348 x %15=)                   502,20 TL

- 2015 yılı için     (3.794 x %15=)                   569,10 TL

olmak üzere, toplam 1.701,30 TL’yi 6736 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar idareye başvurarak ödemeyi kabul etmesi hâlinde, bu yıllara ilişkin kira ödemeleriyle ilgili olmak üzere gelir (stopaj) veya kurumlar (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır. Söz konusu vergi peşin ödenebileceği gibi taksitler hâlinde de ödenebilecektir. 

 

---

[1] 19/8/2016 tarih ve 29806 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[2] 23/8/2016 tarih ve 29810(M) sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

05.10.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.