İbrahim Döner
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ibrahimdoner66@gmail.com

Elektrik Borsası Piyasa Çeşitleri Ve Elektrik Piyasası Faaliyetleri Nelerdir. Elektrik Piyasası Aktörleri Kimlerdir. Elektrik Fiyatı Nasıl Belirlenir. Örnek Muhasebesel Kayıtlar Makale-4

Bu makalenin konusunda elektrik piyasası faaliyetleri, elektrik borsasının özellikleri, elektrik piyasası çeşitlerinin neler olduğu, elektrik borsasında elektrik alış ve elektrik satış işlemlerinin nasıl yapıldığı, fiyat teklif süreci ve elektrik fiyatının nasıl belirlendiği, piyasa oyuncuları ve piyasa aktörlerinin kim olduğu ve elektrik piyasasına özgü muhasebesel olayları anlatacağım.

Kısaltmalar                 Açıklamalar

EPİAŞ             Elektrik Piyasaları İşletmeleri A.ş.

TEİAŞ            Türkiye Elektrik İletim A.ş.

TEÜAŞ           Türkiye Elektrik Üretim A.ş.

TEDAŞ           Türkiye Elektrik Dağıtım A.ş.

TETAŞ           Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.ş.

PMUM           Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi

MYTM           Milli Yük Tevzi Merkezi

GÖP               Gün Öncesi Piyasası

GİP                 Gün İçi Piyasası

DGP               Dengeleme Güç Piyasası,

PYS                Piyasa Yönetim Sistemi

DUY               Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği

EPK                Elektrik Piyasası Kanunu

Kv                   Kilo volt

PTF                 Piyasa Takas Fiyatı

SMF                Sistem Marjinal Fiyatı

 

1. ELEKTRİK PİYASASI FAALİYETLERİ

6446 sayılı Elektrik Piyasası kanunu elektrik piyasası faaliyetlerini düzenlemektedir. Bu kanuna göre elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı, şeffaf rekabetçi elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması hedeflenmektedir.

Modern elektrik üretimi üç aşamadan oluşmaktadır. Bu aşama sırasıyla üretim, iletim, dağıtım aşamasıdır.

Elektrik ilk önce üretim santrallerinde üretilir. Daha sonra üretilen elektrik iletim şebekesi gerilim seviyesine yükseltilerek iletim şebekesine gönderilir. İletim şebekesi aracılığı ile tüketicilerin bulunduğu bölgelere taşınan elektrik gerilim düşülererek son tüketicilere ulaştırılmak üzere dağıtım şebekesine gönderilir.

Elektrik dağıtımını Türkiye Elektrik Dağıtım A.ş, elektrik üretimini Türkiye Elektrik Üretim A.ş, elektrik iletimini Türkiye Elektrik İletim A.ş, elektrik toptan satışını ise Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.ş yapmaktadır.

1. ELEKTRİK ENERJİSİNİN NİTELİKSEL ÖZELLİKLERİ

1. Elektrik piyasası elektrik üretimi iletimi dağıtımı ve arzını içeren piyasadır.
2. Elektriğin depolanması ve maliyeti zordur.
3. Üretim ve tüketim dengesi çok hassasdır.
4. Elektrik piyasasında elektriğin eşdeğer başka bir mal yoktur, bu sebeple yaşamsal öneme sahiptir.
5.  Hem ara hemde son ürün olarak karşımıza çıkabilir.
6. Elektrik enerjisi yüksek kalitede güvenilir ucuz ve kesintisiz olmalıdır.
7. Elektrik üretim ve tüketiminin her an birbirine eşit olma zorunluluğu bulunmaktadır.
8. Kullanılan cihazların belirli bir frekans seviyesine göre dizayn edilmesi gerektiğinden elektrik piyasaları belirli disiplin şartlarına göre yönetilmelidir.

1. ELEKTRİK PİYASASI OYUNCULARI

1. Üretim lisansı sahibi.
2. Otoprodüktör lisansı sahibi.
3. Otoprodüktör grubu lisansı sahibi.
4. Toptan satış lisansı sahibi.
5. Perakende satış lisansı sahibi.
6. Dağıtım lisansı sahibi.
7. OSB Üretim Lisansı sahibi tüzel kişiler piyasa oyuncularıdır.

 

1. ELEKTRİK PİYASASI FAALİYETLERİ

 

1. Elektrik Üretim Faaliyeti

Elektrik üretim faaliyetleri Elektrik Üretim A.ş’ne   bağlı ve ortakları özel sektör üretim şirketleri ve otoprodüktörler tarafından gerçekleştirilir.

1. Elektrik İletim Faaliyeti

Piyasada elektrik  iletim faaliyeti Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tarafından yürütülür. Kamu şirketi olan Türkiye Elektrik İletim A.ş. aynı zamanda sistem işletmecisi olarak faaliyet göstermektedir. TEİAŞ’ nin görevleri aşağıdaki gibidir.

1. Elektrik iletim tesislerinin yapılmasında ve işletilmesinde diğer gerçek ve tüzel kişilerle işbirliği yapmak.
2. Elektrik iletim hattı yatırımlarının planlanmasını gerçekleştirmek.
3. Ulusal elektrik iletim sisteminin işletilmesini sağlamak, bakım ve onarımını yapmak.
4. Taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin elektrik iletim hizmeti sunmak.
5. Piyasada verimli istikrarlı ve ekonomik bir sistemin oluşturulması ve korunması için rekabet ortamına uygun bir alt yapı sağlamak.
6. Piyasa Mali Uzlastırma Merkezini işletmek.
7. Yan hizmetlerin satın alınmasını sağlamak.
8. Mevzuattaki diğer verilen görevleri yapmaktan sorumludur.

1. Elektrik Dağıtım faaliyeti

Piyasada elektrik dağıtım faaliyetlerini Türkiye Elektrik Dağıtım A.ş’ne  bağlı ortaklıkları ve özel sektör dağıtım şirketleri tarafından lisanslarında belirtilen bölgelerde yürütülür. Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin görevleri aşağıdaki gibidir.

1. Yeni dağıtım tesisleri için yatırım planı yapar.
2. Yeni dağıtım tesislerinin kurulması, gerekli iyilestirmelerin yapılması, ilgili mevzuata uygun olarak dağıtım sistemini işletmek, bakım ve onarım çalışmasını yapmak.
3. Taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin dağıtım hizmeti sunmak.
4. Bölgelerinde yer alan tüketicilere ait bilgilerin veri tabanında güncel halde tutulmasını sağlamak.

 

1. Elektrik toptan satış dağıtım faaliyetleri

Toptan satış faaliyeti TETAŞ ve özel sektör toptan satış sirketleri tarafından yürütülmektedir.

Bu kapsamda toptan satıs lisansı sahibi tüzel kisilerin lisansları kapsamında gerçekleştirecekleri faaliyetler aşağıda yer almaktadır.

1. Elektrik enerjisi ve kapasitenin toptan satışı ve doğrudan serbest tüketicilere satış faaliyetlerinde bulunmak.
2. Lisanslarında yer alması kaydıyla ithalat ve ihracat faaliyetlerini yürütmek.
3. Satın almaya ilişkin yükümlülüklerini karşılayabilmek için enerji satışına dair sözleşme önerileri yapmak.
4. Dengeleme ve uzlastırma piyasasına teklif vermek.

1. Elektrik perakende satış faaliyetleri

Bu piyasada faaliyetler perakende satış şirketleri ve perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketleri tarafından yürütülür. Perakende satış lisansı sahibi tüzel kisilerin lisansları kapsamında gerçekleştirecekleri faaliyetler asağıda yer almaktadır.

 

a)Perakende satış hizmeti vermek.

b) Lisanslarında yer alması koşulu ile dağıtım seviyesinden elektrik enerjisi ve kapasite ithalatı faaliyeti göstermek.

 

1.  SERBEST TÜKETİCİLER

Serbest tüketiciler Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya elektrik iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kisilerdir.
 

1. ELEKTRİK PİYASASI AKTÖRLERİ VE GÖREVLERİ

Elektrik piyasası aktörleri ve piyasaya yön veren kurumlar,

Elektrik Piyasası İşletmeleri A.ş. piyasa işletmecisidir.

Türkiye Elektrik İletim A.ş. sistem işletmecisidir.

Elektrik Piyasası İşletme A.ş enerji borsasının piyasa işletmecisidir. Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ), 14.03.2013 tarihli ve  6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olarak, 12 Mart 2015 tarihinde tescil işlemlerinin tamamlanmasının ardından resmen kurulmuştur. 1 Eylül 2015 tarihinde ise EPİAŞ piyasa işletme lisansını almıştır.

Elektrik Piyasaları İşletme A.ş nin ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir.

Teiaş: %30

Borsa İstanbul: %30

Özel Sektör: %40 olmak üzere hisse sahipleridir.

 

 

 EPİAŞ gün öncesi planlama, gün öncesi piyasasının ve gün içi piyasasının işletilmesi, uzlaştırma işlemlerinin gerçekleştirilmesi, piyasa katılımcılarına borç ve alacak işlemlerinin bildirilmesi ve serbest tüketici işlemlerini yönetir.

            Elektrik piyasası işletmeleri A.ş’ nin kısaca görevleri aşağıdaki gibidir.

1. Piyasaları yönetmelik ve mevzuat hükümlerine uygun olarak işletilmesini sağlamak.
2. Kendi faaliyetleri kapsamındaki organize toptan elektrik piyasalarının kurulması ve işletilmesine ilişkin her türlü mevzuatı hazırlamak ve kurulun onayına sunmak.
3. Piyasaların işletilmesine ilişkin  uygulamaya yönelik kararlar almak.
4. Organize toptan elektrik piyasalarının etkin gelişimi ve kullanımını destekleyecek çözümlerin geliştirilmesi için önerilerde bulunmak.
5. İlgili mevzuatın, organize toptan elektrik piyasalarının etkin işleyişinin sağlanması çerçevesinde izlemek ve geliştilmesi için önlem almak.
6. Piyasa İşletmecisi uzlaştırma yönetimine ilişkin olarak uzlaştırma işlemlerinin gerçekleştirilerek dengeleme mekanizması ve enerji dengesizlikleri için tahakkuk ettirilecek alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması faaliyetlerini yürütmek.

 

Elektrik piyasası Sistem işletmecisi Türkiye Elektrik İletim Aş’ dir.

Sistem işletmecisi TEİAŞ ın görevleri aşağıdaki gibidir.

 

1. Gün öncesinde talep tahminlerini yapar.
2. Sistemde anlık dengenin yeterli arz kalitesini sağlayacak şekilde sağlamak.
3. Yan hizmet alımı ve dengeleme mekanizması yoluyla gerekli yedekleri tutar.
4. Gerçek zamanlı dengeleme işlemlerini yürütür.
5. Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma ve yük atma teklif miktarları için asgari sınırın gerektiğinde günceller ve piyasa katılımcılarına duyurur.
6. Sistemin etkin gelişimi ve kullanımını destekleyecek çözümlerin geliştirilmesi için önerilerde bulunur.
7. Teklif bölgelerini ve ticaret sınırlarının belirler.
8. Elektrik piyasası ve arz kalitesine ilişkin önem taşıyan bilgileri hazırlar ve ilgili taraflara iletir.
9. Uzlaştırma için gerekli bilgileri Piyasa İşletmecisine zamanında bildirmek.
10. İletim sisteminde meydana gelen hat ve trafo arızaları ile planlı ve plansız olarak yapılacak olan bakımlar ile ilgili bilgilerin PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurmak.

 

1. ENERJİNİN BULUŞMA NOKTASI ELEKTRİK BORSASI ÖZELLİKLERİ VE PİYASA ÇEŞİTLERİ

Devletin  enerji borsası kurmasının amacı rekabetçi ortam şartlarında kaliteli elektriği, kesintisiz ve düşük maliyetle elde etmektir.

Elektrik piyasası alım satım işlemleri ikili anlaşmalar, gün öncesi piyası , gün içi piyasası  ve dengeleme güç piyasasında yapılmaktadır.

Piyasa katılımcıları bu piyasalarda enerji dengesizliklerini yok etmeye çalışmaktadırlar. Bunun sebebi dengeleme güç piyasasındaki cezalara maruz kalmamaktır.

 

Elektrik piyasasında iki çeşit fiyat türü vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir.

PTF (Piyasa Takas Fiyatı) : Gün öncesi piyasasında(GÖP) verilmiş olan teklifler sonucu arz ve talebin kesiştiği noktada meydana gelen fiyat diyebiliriz.

SMF (Sistem Marjinal Fiyatı) : Dengeleme Güç Piyasası kapsamında YAL ve YAT talimatlarına göre net talimat hacmine takabül eden teklif fiyatına da SMF denilmektedir.

Yani kısaca Gün Öncesi Piyasasında oluşan fiyat PTF, gerçek zamanda yani Dengeleme Güç Piyasasında oluşan fiyata ise SMF denilmektedir.

ENERJİ BORSASI PİYASALARI VE ÖZELLİKLERİ

 

1. İKİ ANLAŞMALAR VE ÖZELLİKLERİ

 

İkili anlaşmalar tüketiciler ile tedarikçiler arasında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisinin alınıp satılmasına dair yapılan ticari anlaşmalardır. Bu anlaşma tedarikçinin elektrik tedarik hizmetini hangi şartlar ile gerçekleştireceğini tüketicinin bu hizmetten nasıl yararlanacağını ve her iki tarafın hakları ile yükümlülüklerini çerçeveye alır. İkili anlaşmalar tezgah üstü piyasalardır.

Elektrik tezgahüstü piyasalarının özellikleri aşağıdaki gibidir;

1. Organize olmayan piyasalardır.
2. Ticareti organize eden kurum ticari muhatap değil aracıdır.
3. Standart ürün yapısı yoktur.
4. Ürün çeşitliliği mevcuttur.
5. Merkezi bir uzlaştırma ve takas hizmeti verilmemektedir.
6. İşlem maliyetleri enerji borsalarına oranla daha azdır.
7. Kısa orta ve uzun vadede referans fiyat oluşumunu sağlamaktadır.
8. Piyasanın gelişimine ve şeffaflaşmasına yardımcı olmaktadır.

Her kademedeki piyasa oyuncusu nihail tüketicilere ikili anlaşmalar ile elektriği satmaktadırlar. İkili anlaşmalar gün öncesi piyasası için referans fiyat oluşturma noktasında önemini günümüz piyasa yapısı içerisinde sürdürmektedir. İkili anlaşmalar piyasa yapısı itibariyle fiyat/miktar riskine karşı korunma ve uzun vadeli arz güvenliğini esas almaktadır. Dolayısıyla arz-talep dengesi açısından bakıldığında uzun süreli tahminler çerçevesinde ticaretin gerçekleştiği ve fiyat dalgalanmasının az olduğu bir piyasa yapısıdır.

 

1. GÜN ÖNCESİ PİYASASI VE ÖZELLİKLERİ
    
2. Piyasa katılımcılarına üretim ve tüketim ihtiyaçları ile sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini gün öncesinde planlama yaparak dengeleme olanağı sağlamak.
3. Piyasa katılımcılarına bir sonraki gün için enerji alış ve satış yapma fırsatı vermek.
4. Elektrik enerjisi piyasa takas fiyatını belirlemek.
5. Sistem işletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir planlama sağlamak.
6. Piyasa katılımcıları lisans sahibi tüzel kişilerdir.
7. Gün öncesi piyasası işletmecisi EPİAŞ tarafından yürütülmektedir.
8. Katılım zorunlu değildir, katılmayan oyuncular tekliflerini ikili anlaşma ile satarlar.
9. Gün öncesi piyasada saatlik bazda arz ve talep kesinleştirilerek piyasa takas fiyatı belirlenir.
10. Gün öncesi piyasasında (GÖP) elektrik arz ve talebinin serbest bir şekilde işlem göreceği organize elektrik borsası hedeflemektedir.
11. Teminat mekanizması işlevsel hale getirilmiştir.
12. Teklifler 1 Mwh=10 Lot olacak şekilde, Lot olarak verilir.
13. Gün öncesi piyasası işlemleri günlük olarak, saatlik bazda gerçekleştirilir.
14. Gün öncesi piyasasında kabul edilen alış-satış teklifleri ilgili piyasa katılımcısı için fiziksel elektrik arzı ve talebi yükümlülüğü doğurur.
15. Gün öncesi piyasasına sunulan tüm teklifler belli bir teklif bölgesi, belli bir gün ve o gün içindeki belli bir zaman dilimi için geçerlidir.
16. Piyasa katılımcıları saatlik, blok veya esnek teklif verebilirler.

 

GÜNLÜK GÜN ÖNCESİ PİYASASI ÖZET OLARAK AKIŞ SÜRECİ AŞAĞIDAKİ GİBİDİR

 

9:30 - 11:30 – Fiyat Tekliflerin Girilmesi

11:30 - 12:00 – Fiyat Teklif bildirim kapısı kapanır.

12:00 – 13:00 – Optimizasyon yazılımı kullanılarak bir sonraki gün için fiyat belirlenir.

13:00 - 13:30 - İtirazlar değerlendirilir.

13:30 - 14:00 – Fiyat piyasa katılımcıların bildirilir.

00:00 - 16:30 - İkili anlaşma bildirimi sona erer.

 

GÜN ÖNCESİ PİYASASINDA SAATLİK TEKLİF

 

1. Saatlik teklifler alış yönünde 32 adet, satış yönünde 32 adet olmak üzere en fazla 64 seviyeden oluşurlar.
2. Fiyatlar artan biçimde belirlenmelidir.
3. Pozitif miktarlar alışı, negatif miktarlar ise satışı ifade etmektedir.
4. Gün öncesi piyasasında katılımcılar, gün öncesi planlamada olduğu gibi blok alış/satış ve esnek satış teklifi verebilirler.
5. Gün Öncesi Piyasasında fiyat, her bir ticaret saati için, Piyasa Katılımcıları tarafından verilen tüm alış tekliflerinin toplamı ile talep eğrisi, tüm satış tekliflerinin toplamı ile arz eğrisi oluşturulur.
6. Arz ve Talep eğrilerinin kesiştiği noktada Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ve Piyasa Takas Miktarı (PTM) belirlenir.

 

GÜN ÖNCESİ PİYASASINDA BLOK TEKLİF

 

1. Bloklar teklifler LOT olarak teklif edilirler.
2. Blok teklifler fiyat, miktar ve kapsadığı zaman dilimi verilerini içerirler.
3. Blok teklifler en az 3 en fazla 24 saati kapsar. Bloklar arasında ilişki kurulabilir..
4. Her bir blok teklif, kapsadığı tüm zaman dilimi için ya kabul edilir ya da hiç kabul edilmez.
5. Bir güne ait blok teklif sınırı 50 adettir.

 

1. GÜN İÇİ PİYASASI VE ÖZELLİKLERİ

1. Gün İçi Piyasası, Gün Öncesi Piyasası ile Dengeleme Güç piyasası arasında köprü görevi görmekte, bu özelliği ile de Elektrik Piyasasının dengelenmesine ve sürdürülebilirliğine büyük katkı sağlamaktadır.
2. Santral arızaları, yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimindeki değişimler gibi dengesizliğe yol açacak unsurlar ortadan kaldırılmaktadır, pozitif ve negatif dengesizlikler en aza indirilmektedir.
3. Örneğin Rüzgar santrallerinin rüzgar tahminleri 1 gün öncesinde yapmasında hata payı fazla olmakta olup, gün içi piyasası sayesinde ortaya çıkan dengesizliklerini azaltabilmesi için bir fırsat olmaktadır.
4. Kapı kapanış saatine kadar elektrik enerjisi satışının yapıldığı organize piyasadır.
5. Tüm lisans sahipleri Gün içi piyasasında katılımcıların yükümlülüklerini belirten gün içi piyasası katılım anlaşmasını imzalayarak katılabilirler.
6. Elektrik teslimat saatinden en az 90 dk öncesinde elektrik ticareti ve dengeleme faaliyetleri için kullanılan piyasa işletmecisi (EPİAŞ) tarafından işletilen organize piyasadır.
7. Verilen teklifler güncellenebilir, süreyle verilebilir, iptal ve pasif edilebilir.
8. Dengesizliği azaltma amacı taşır.
9. Fiziksel teslimat zorunluluğu vardır.
10. Sürekli bir ticaretin yapıldığı spot piyasadır.
11. Tamamen yerli yazılım kullanılmaktadır.
12. Zorunlu bir piyasa değildir.

1. DENGELEME GÜÇ PİYASASI VE ÖZELLİKLERİ

1. Dengeleme güç piyasası, arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacına hizmet etmek üzere, onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebilen çıkış gücü değişimi ile elde edilen yedek kapasitenin alış-satışının gerçekleştiği ve sistem işletmecisi (TEİAŞ) tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasasıdır.
2. Dengeleme Güç Piyasası TEİAŞ bağlı milli yük tevzi merkezi  tarafından işletilmektedir. Gerçek zamanlı dengeleme yan hizmetler ve dengeleme güç piyasasından oluşur.
3. Bağımsız olarak 15 dk. içerisinde asgari 10 MW yük alabilen veya yük atabilen dengeleme birimleri DGP’ye katılmakla yükümlüdür.
4. Gün öncesi ve gün içi piyasada gerçekleştirilen işlemlerin amacı dengeleme güç piyasasında karşılaşılacak gerçek zamanlı yüksek fiyat riskinden ve buna ek olarak ödenen ceza maliyetlerinden kaçınmaktır.
5. Buna rağmen ortaya çıkan gerçek zamanlı sistem dengesizliklerini çözmek dengeleme güç piyasasının sorumluluğundadır.
6. Dolayısıyla bu piyasadaki amaç ticaret yapmaktan ziyade sistemin anlık dengeye oturtulmasını ve yeterli arz kalitesini sağlayacak şekilde ayarlanmasını sağlanmaktır.

DENGELEME GÜÇ PİYASASI SÜRECİ

1. SAAT 16.00: Sistem işletmecisine  kesinleşmiş gün öncesi üretim / tüketim programları sunulur.
2. SAAT 16.00: Sistem işletmecisine  yük alma, yük atma teklifleri sunulur.
3. SAAT 17.00 Sistem işletmecisi tarafından hatalı bildirimlerin kontrol edilmesi ve düzeltilmesi sağlanır.
4. SAAT 17.00: Tekliflerin sistem ihtiyaçları doğrultusunda sistem işletmecisi tarafından değerlendirilerek kullanılması sağlanır.
5. Dengeleme güç piyasasına sunulan tekliflerde, sunulan teklifin yapısı ile uyumlu olacak şekilde, ilgili dengeleme birimine ait teknik olarak gerçekleştirebilecek tüm kapasitenin teklif edilmesi esastır.
6. Dengeleme güç piyasasında kabul edilen yük alma, yük atma teklifleri ilgili piyasa katılımcısı için fiziksel elektrik arzı ya da talebi yükümlülüğü doğurur.

 

ÖRNEK MUHASEBESEL OLAYLAR

 

Elektrik piyasasında kullanılan piyasa işletim ücreti, iletim ek ücreti, fark fonu, dengesizlik tutarı ve geçmişe dönüş düzeltme kalem giderlerinin muhasebesel kayıtlarını anlatacağım. Örnek olaylarda kdv hesaplamaları göz ardı edilmiştir.

 

Elektrik anında üretilip anında tüketildiğinden stoklanamaz ve depolanamaz. Elektrik üretim firmaları üretim hesaplarını kullanmak zorundadırlar. Üretimle ilgili genel giderler 730’ lu hesaplarda izlenmelidir.

1. ABC A.Ş. enerji borsasında elektrik alış ve satış işlemleri yapmıştır.   EPİAŞ piyasada yapılan elektrik alım satım işlemlerine istinaden  25.02.2018 tarihinde 10.000 TL ABC A.Ş. ne piyasa işletim ücreti faturası kesmiştir. ABC A.Ş. bu fatura bedelini bankadan  ödemiştir.

 

---------------------------------------------25.02.2018---------------------------------------

730. genel üretim gideri

730.01 piyasa işlem ücreti gideri       10.000

 

                                        320.01 epiaş                      10.000

Piyasa işletim ücreti

--------------------------------------------25.02.2018-------------------------------------------

 

---------------------------------------------25.02.2018-------------------------------------------

320 epiaş         10.000

                        102 bankalar   10.000

---------------------------------------------25.02.2018---------------------------------------

1. Epiaş 26.02.2018 tarihinde ABC A.Ş. firmasına iletim ek ücreti adında 15.000 TL fatura kesmiştir. Abc A.ş. ilgili fatura bedelini bankadan ödemiştir.

 

---------------------------------------------26.02.2018------------------------------------------

730.02 iletim ek ücreti gideri             15.000

                                   320 epiaş                    15.000

İletim ek ücreti gideri

--------------------------------------------26.02.2018--------------------------------------------

 

320 epiaş                    15.000

                       102 bankalar               15.000

---------------------------------------------26.02.2018---------------------------------------

 

1. Epiaş 27.02.2018 tarihinde ABC A.Ş. firmasına günlük alış ve satış fiyatları arasında oluşan yuvarlama farkları sebebi ile 35.76 TL fark fonu faturası kesmiştir. Abc a.ş. fatura bedelini bankadan ödemiştir.

 

--------------------------------27.02.2018-------------------------------

730.03 fark fonu gideri          35.76

 

                                               320 epiaş        35,76

Fark fonu gideri

---------------------------------27.02.2018---------------------------------

Dikkat bu fatura elektrik borsasında yapılan faaliyete göre  kesilmiştir, fiyat farkı faturası değildir.

 

---------------------------27.02.2018----------------------------

320 epiaş        35,76

                       102 bankalar   35,76

---------------------------27.02.2018-----------------------------

 

1. Epiaş 28.02.2018 tarihinde Abc a.ş. firmasına 5.000 TL enerji dengesizlik faturası kesmiştir. Abc a.ş. fatura  bedelini bankadan ödemiştir.

 

 

---------------------------------------------28.02.2018---------------------------------------------

730.04 enerji dengesizlik gideri 5000

                             320 epiaş         5000

Enerji dengesizlik gideri

---------------------------------------------------28.02.2018--------------------------------------

320 epiaş              5000

                             102 bankalar   5000

--------------------------------------------------28.02.2018------------------------------------------

 

1. Epiaş 01.03.2018 tarihinde Abc a.ş. firmasına 45,75 tl geçmişe dönük düzeltme kalemi faturası kesmiştir. Abc A.ş. ilgili faturayı bankadan ödemiştir.

-------------------------------------------01.03.2018----------------------------------------

730.05 gddk gideri                      45,75

                                  320 epiaş                45,75

Geçmişe gönük düzeltme kalemi gideri

----------------------------------------------01.03.2018----------------------------------------

320 epiaş              45,75

                  102 bankalar   45,75

----------------------------------------------01.03.2018-------------------------------------

09.03.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.