Dr. Hüseyin Ukuşlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
hukuslu@gmail.com

Kalkınma Ajanslarından Destek Alan Ticari İşletmeler İçin Örnek Muhasebe Kayıtları

Ajanslardan alınan desteklere ilişkin muhasebe kayıtlarına geçmeden önce yapılacak kayıtlara ilişkin mevzuat dayanağı, ticari işletmelerden ne anladığımızı ve kayıtlar esnasında hangi varsayımların esas alındığını kısaca değinmekte fayda var. Öncelikle ajans desteklerinin muhasebeleştirilmesinde gelir yöntemi dikkate alınacaktır. Bu yöntem bir önceki yazımızda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Gelir yönteminin bahsedildiği genel idari düzenlemeler aşağıdadır. Bunlardan ilk dördü vergi yasalarıyla, beşincisi muhasebe standartlarıyla ilgilidir.

§  176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

§  1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

§  193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84 .Madde (AB destekleriyle ilgilidir.)

§  5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin 10.2.9.2.4 numaralı bölümü (ar-ge destekleri)

§  Türkiye Muhasebe Standartları-20

§  Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi

 

Diğer tarafta 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunda ticari işletmeler aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.

• Anonim Şirket
• Limited Şirket
• Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
• Kooperatifler-Kurumlar Vergisine Tabi Olanlar (*)
• Kolektif Şirketi
• Komandit Şirket

 

(*)Tüketim kooperatifleri, taşımacılık kooperatifleri, üretim kooperatifleri, kredi kooperatifleri, satış kooperatifleri ve yapı kooperatifleri ile aynı mahiyetteki yabancı kooperatifler, kurumlar vergisinin mükellefidirler.

Konuya ilişkin tüm örnekler için yararlanıcı tarafından proje kapsamında KDV hariç 300.000,00 TL’lik bir makine alımının açık ihaleyle yapıldığı, proje toplam tutarı 400.000,00 TL, ajans destek oranının %50,  ödemelerin ön ve nihaiden oluştuğu ve ara ödemenin olmadığı, ön ödeme oranın ise %60 olduğu, yararlanıcı tarafından ajansa sunulan nihai mali raporun tamamının uygun maliyet kabul edildiği, amortisman ayırma işleminin sadece yıl sonunda yapıldığı, alınan makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu ve normal amortisman ayırma yönteminin kullanıldığı varsayılmıştır.

 

2.1.Ön Ödeme (Avans)

Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan 120.000,00 TL’nin yararlanıcıya ait proje özel banka hesabına içinde bulunulan yılın Ekim ayında aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		120.000,00
	602	Diğer Gelirler Hesabı		120.000,00

 

2.2.Faiz Geliri

Ay sonunda vadeli hesaba ilişkin bankadan alınan hesap dökümünde proje vadeli/repo hesapta brüt 500,00 TL birikmiştir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 8 inci bendi, Geçici 67 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (7) bendi uyarınca banka tarafından kaynakta kesilen %15 oranındaki menkul sermaye iradı sonrası net 425,00 faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu kaydın ajans tarafından yatırılan avans miktarı bitene kadar her ay sonu tekrar edeceği unutulmamalıdır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		425,00
193	Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı (%15 GV-MSİ)		75,00
	642	Faiz Gelirler Hesabı		500,00

2.3.Nihai Ödeme

Ajans tarafından yapılan mali değerlendirme sonrasında nihai ödeme miktarı 80.000,00 TL hesaplandığı, proje süresince proje vadeli hesapta brüt 6.000,00 TL, net 5.100,00 TL tutarında faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu biriken bu faizin nihai hakedişten kesinti yapılarak yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına takip edilen yılın Aralık ayında 74.900,00 TL olarak aktarıldığı durumdaki kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		74.900,00
	602	Diğer Gelirler Hesabı		74.900,00

2.4.Firma Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı

Eş finansman tutarının bütçe imkânlarıyla karşılanması halinde, proje özel hesabına aktarılmasına ilişkin muhasebe işlem fişi muhasebe müdürlüğüne geldiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Proje toplam bütçesi 400.000 TL, destek oranı %50 olduğundan 200.000 TL’si firma tarafından nakdi eş finansmanı sağlamak üzere proje özel hesaba aktarım yapıldığında yapılacak muhasebe kaydıdır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		200.000,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		200.000,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		200.000,00
	102	Bankalar Hesabı (Firma cari hesap)		200.000,00

2.5.İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları)

Projede görevli ve üretimde çalışan Makine Mühendisinin 1.aya ilişkin maaş ödemesi için ay sonunda tahakkuk kaydının yapılması. Makine Mühendisi Ar-Ge alanında çalışıyorsa 720 hesap yerine 750 – Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı, pazarlama bölümünde çalışıyorsa 760 – Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesaplarından uygun olanı kullanılır.

 

Hesap Adı			Borç	Alacak
720	Direkt İşçilik Giderleri Hesabı		5.000,00
	335	Personele Borçlar Hesabı		3.008,11
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı		461,28
	361	Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı		1.530,61

 

Maaş ödemesinin gerçekleşmesi

Hesap Adı			Borç	Alacak
335	Personele Borçlar Hesabı		3.008,11
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		3.008,11
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		3.008,11
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		3.008,11

 

2.6.Gündelik (Yolluk) Ödemesi

Gündelik ödemesi görev süresince konaklama (ibate), yeme (iaşe) ve taksi gibi şehir içi ulaşım masraflarının karşılanması maksadıyla belge karşılığında uygun maliyettir. 500 TL avans alarak proje kapsamında göreve (örneğin fuar katılımı) giden, proje koordinatörü, seyahat dönüşü 650 TL’lik yolluk gideri cetvelini proje dönemi içinde muhasebe birimine teslim ettiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Ticari işletmeler gündelik ödemelerini “Harcırah Beyan Formu”nu düzenleyerek ya da ibraz edilen gerçek gider belgesi üzerinden yapabilirler. Bir günlük gündelik ödemesi en yüksek devlet memuruna ödenen gündelik tutarını aşmadığı varsayıldığından gelir vergisi stopajı yapılmamıştır. Ancak yapılan ödemeleri maliye ücret olarak değerlendirdiğinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılmıştır. Aksi takdirde yolluk ödemesinin aşan kısmından gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekir. Avans verilmediği durumlarda doğrudan 770 – Genel Yönetim Giderleri Hesabı borç, 335 – Personele Borçlar Hesabı alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir.

Proje kapsamında görevlendirilen personele avans 500 TL tutarında ödemesinin yapılması:

Hesap Adı			Borç	Alacak
196	Personel Avansları Hesabı		500,00
	335	Personele Borçlar Hesabı		496,20
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59)		3,80
335	Personele Borçlar Hesabı		496,20
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		496,20
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		496,20
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		496,20

 

 

Projede görevli personelin görev dönüşü masraflara ilişkin belgelerin muhasebeye teslim etmesi:

Hesap Adı			Borç	Alacak
770	Genel Yönetim Giderleri Hesabı		650,00
	196	Personel Avansları Hesabı		500,00
	335	Personele Borçlar Hesabı		148,86
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59)		1,14
335	Personele Borçlar Hesabı		148,86
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		148,86
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		148,86
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		148,86

 

2.7.Sehayat Ödemesi

Proje kapsamında seyahat masrafı için (fuar katılımı için yol gideri) kendisine avans olarak 300 TL ödenen proje koordinatörü, seyahat dönüşü 350 TL’lik seyahat gideri biletlerini proje dönemi içinde muhasebe birimine teslim ettiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Avans verilmediği durumlarda doğrudan 770 – Genel Yönetim Giderleri Hesabı borç, 335 – Personele Borçlar Hesabı alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir.

Proje kapsamında görevlendirilen personele avans 300 TL tutarında ödemesinin yapılması:

Hesap Adı			Borç	Alacak
196	Personel Avansları Hesabı		300,00
	335	Personele Borçlar Hesabı		297,72
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59)		2,28
335	Personele Borçlar Hesabı		297,72
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		297,72
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		297,72
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		297,72

 

Görev dönüşü seyahat masraflarıyla ilgili belgelerin muhasebe birimine teslim edilmesi:

Hesap Adı			Borç	Alacak
770	Genel Yönetim Giderleri Hesabı		350,00
	196	Personel Avansları Hesabı		300,00
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59)		0,38
	335	Personele Borçlar Hesabı		49,62

 

Geriye kalan masrafların personele ödemesinin gerçekleşmesi sonrası yapılan kayıt.

Hesap Adı			Borç	Alacak
335	Personele Borçlar Hesabı		49,62
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		49,62
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		49,62
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		49,62

 

2.8.Makine ve Cihaz Alımı

İşletme açık ihale yöntemiyle yaptırdığı toplam KDV hariç 300.000,00 TL tutarındaki özel üretim makine alımı için satıcıya 40.000,00 TL avans verdiğinde yapılacak kayıt:

Hesap Adı			Borç	Alacak
259	Verilen Avanslar Hesabı		40.000,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		40.000,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		40.000,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		40.000,00

 

Fatura Karşılığında I.Hakediş Ödemesi: (KDV hariç 100.00,00 TL)

Hesap Adı			Borç	Alacak
258	Yapılmakta Olan Yatırımlar (Tesis, Makine ve Cihaz Yatırımları)		100.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		18.000,00
	259	Verilen Avanslar Hesabı		40.000,00
	320	Satıcılar Hesabı		78.000,00
320	Satıcılar Hesabı		78.000,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		78.000,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		78.000,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		78.000,00

 

Fatura Karşılığında II.Hakediş Ödemesi: (KDV hariç 100.00,00 TL)

Hesap Adı			Borç	Alacak
258	Yapılmakta Olan Yatırımlar (Tesis, Makine ve Cihaz Yatırımları)		100.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		18.000,00
	320	Satıcılar Hesabı		118.000,00
320	Satıcılar Hesabı		118.000,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		118.000,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		118.000,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		118.000,00

 

Nihai hakediş ödemesi ve üretilen makinenin yararlanıcıya teslim edilmesi: (KDV hariç 100.00,00 TL)

Hesap Adı			Borç	Alacak
258	Yapılmakta Olan Yatırımlar (Makine ve Cihaz Yatırımları)		100.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		18.000,00
	320	Satıcılar Hesabı		118.000,00
253	Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı		300.000,00
	258	Yapılmakta Olan Yatırımlar (Makine ve Cihaz Yatırımları)		300.000,00
320	Satıcılar Hesabı		118.000,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		118.000,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		118.000,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		118.000,00

 

2.9.Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı

İşletme doğrudan temin yöntemiyle satın aldığı toplam KDV hariç 3.000,00 TL tutarındaki bilgisayar alımı için satıcıya proje özel hesaptan ödeme yapıldığında oluşturulacak muhasebe kayıt örneğidir.

Hesap Adı			Borç	Alacak
255	Demirbaşlar Hesabı		3.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		540,00
	320	Satıcılar Hesabı		3.540,00
320	Satıcılar Hesabı		3.540,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		3.540,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		3.540,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		3.540,00

 

2.10.Lisans Alımı (Paket Program Alımı)

Pazarlama ve satış bölümü işlemlerinin izlenmesi için bir yazılım firmasına 5.000 TL’ye bilgisayar programı yazdırıldığında yapılacak kayıt.

Hesap Adı			Borç	Alacak
267	Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı		5.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		900,00
	320	Satıcılar Hesabı		5.900,00
320	Satıcılar Hesabı		5.900,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		5.900,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		5.900,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		5.900,00

 

2.11.Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı

Projelerin bağımsız dış denetimi için serbest meslek mensubundan hizmet alımı yapıldığında yapılacak muhasebe kaydı. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde 2.1.3.2.2 başlıklı “Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler”ndeki 9/10 Tevkifat oranı, sadece Tebliğin (I/C-2.1.3.1/b) ayırımında sayılanlara karşı ifa edildiği durumda geçerlidir. Kâr amacı güden yararlanıcılar (KDV Mükellefleri) alıcı konumunda olmakla birlikte, Tebliğin (I/C-2.1.3.1/a) maddesinde bahsedilmiş olup aldıkları danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetlerinde 9/10 oranında tevkifat uygulamayacaklardır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
770	Genel Yönetim Giderleri Hesabı		5.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		900,00
	360	Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (%20 SMM Kesintisi)		1.000,00
	320	Satıcılar Hesabı		4.900,00
320	Satıcılar Hesabı		4.900,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		4.900,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		4.900,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		4.900,00

 

2.12.Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı

Proje kapsamında bastırılan KDV hariç 2.000,00 TL tutarındaki tanıtım broşürlerin basımı için ödenen bedelin muhasebe kaydıdır. atma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde 2.1.3.2.12 başlıklı “Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri”ndeki 5/10 Tevkifat Oranı, sadece Tebliğin (I/C-2.1.3.1/b) ayırımında sayılanlara karsı ifa edildiği durumda geçerlidir. Kâr amacı güden yararlanıcılar (KDV Mükellefleri) alıcı konumunda olmakla birlikte, Tebliğin (I/C-2.1.3.1/a) maddesinde bahsedilmiş olup aldıkları her türlü baskı ve basım hizmetlerinde 5/10 oranında tevkifat uygulamayacaklardır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
760	Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı		2.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		360,00
	320	Satıcılar Hesabı		2.360,00
320	Satıcılar Hesabı		2.360,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		2.360,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		2.360,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		2.360,00

 

2.13.İhale İlanı (İdari Giderler)

Proje kapsamında alınacak makine alımı ihalesi için gazeteye ödenen ilan bedelin muhasebe kaydıdır. İlan gideri pazarlama ve satışla ilgili olmadığından zorunlu idari gider olarak değerlendirilmiş, 760 yerine 770 nolu hesap tercih edilmiştir.

Hesap Adı			Borç	Alacak
770	Genel Yönetim Giderleri Hesabı		800,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		144,00
	320	Satıcılar Hesabı		944,00
320	Satıcılar Hesabı		944,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		944,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		944,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		944,00

 

 

2.14.Kırtasiye Alımları (İdari Giderler)

Proje kapsamında kullanılmak üzere kırtasiye alım bedelinin muhasebe kaydıdır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
770	Genel Yönetim Giderleri Hesabı		1.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		180,00
	320	Satıcılar Hesabı		1.180,00
320	Satıcılar Hesabı		1.180,00
	103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		1.180,00
103	Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı		1.180,00
	102	Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap)		1.180,00

 

 

28.07.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.