Dr. Hüseyin Ukuşlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
hukuslu@gmail.com

Ajans Desteklerinin Muhasebeleştirilmesinde Gelir Yöntemi

Giriş

Bu yazıda hem Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberinde hem de Maliye Bakanlığı’nın konuya ilişkin vermiş olduğu özelgelerde bahsedilen gelir yöntemi ele alınacaktır. Ajans Proje Uygulama Rehberi’nin 17.sayfasında 2.4.3 Muhasebe Yükümlülükleri başlığı altında yer alan açıklamaya göre, yararlanıcıların kalkınma ajanslarından aldıkları mali destekleri, gelir olarak kaydetme seçimlik hakkı bulunmaktadır. Proje Uygulama Rehberinde tüm kamu kuruluşları için “gelir yöntemini” zorunlu tutmuşken, Kalkınma Bakanlığı’nca her sene tüm ajanslara hitaben gönderilen 27.11.2013 tarih ve 5544 sayılı üst yazıyla 2013 sene başından itibaren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin “emanet yöntemini” uygulaması gerektiği belirtilmiştir. Bu durumda ikinci bir düzenleme yapılanan kadar 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun V. Sayılı Cetvelinde yer alan mahalli idareler (il özel idareleri, belediyeler, birlikler) hala “gelir yöntemini” kullanmaya devam edeceklerdir. Ancak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre merkezi yönetim kapsamında yer alan valilik, kaymakamlık, bakanlık bölge, il ve ilçe müdürlükleri gibi tüm genel bütçeli kamu kuruluşları; üniversiteler, ileri teknoloji enstitüleri gibi özel bütçeli kuruluşlar ile Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar “Kalkınma Ajansları Mali Desteklerinden Yararlanan Kamu İdarelerine Tahsis Edilen Kaynakların Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi ile Diğer Hususlara İlişkin Usul ve Esasları”na uygun olarak 333 – Emanet Hesaplarını kullanmak zorundadırlar.

1.gelir yöntemi mevzuat dayanağı

Ajans desteklerinin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak gelir yönteminin bahsedildiği genel idari düzenlemeler aşağıdadır. Bunlardan ilk dördü vergi yasalarıyla, beşincisi muhasebe standartlarıyla ilgilidir. Son ikisi ise ajanslara yönelik özel düzenlemelerdir.

§  176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

§  1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

§  193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84 .Madde (AB destekleriyle ilgilidir.)

§  5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin 10.2.9.2.4 numaralı bölümü (ar-ge destekleri)

§  Türkiye Muhasebe Standartları-20

§  Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi

§  Kalkınma Ajansları Mali Desteklerinden Yararlanan Kamu İdarelerine Tahsis Edilen Kaynakların Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Diğer Hususlara İlişkin Usul ve Esaslar

1.1. Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (176 Sıra Numaralı):

(a)     Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 262 nci maddesinde; "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum toplamını ifade eder." hükmü yer almıştır.

(b)     Bu madde ile iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerin tespitinde, fiili maliyetin esas alınması öngörülmüştür. Dolayısıyla yatırımcı adına tahakkuk ettirilen destekleme primleri, sabit yatırımların maliyet bedelini azaltıcı bir unsur olduğundan, mükelleflerce bu primler, tahakkuk ettirildikleri tarihte gerçekleştirilmiş olan sabit yatırımların maliyet bedelinden indirilebilir.

(c)      Bu durumda, sabit kıymetin maliyet bedeli; indirilen destekleme priminden sonraki miktar olacağından, bu usulü seçen mükellefler, sabit yatırımın toplam bedelinden, alınan primin düşülmesinden sonra kalan değeri sabit yatırımın değeri olarak aktiflerine kaydedecektir. Aktife kaydedilen bu değer üzerinden amortisman ayıracaklar ve bu değer üzerinden de yatırım indiriminden yararlanacaklardır.

(d)     Ancak, isteyen mükellefler, tahakkuk eden destekleme primlerini, sabit yatırımların maliyet bedellerinden düşmeden doğrudan hasılat olarak da yazabilirler.

 

1.2.Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğ (1 Sıra No.lu):

(a)     İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.

(b)     İşleyişi: Dönem içindeki faaliyetlerden doğan sübvansiyon, vergi iadesi, vade farkları, (vb.) tutarları saptanarak ilgili hesaba borç, bu hesaba(602-Diğer Gelirler) ise alacak kaydedilir.

 

1.3.Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Madde (193 Sayılı):

(a)     Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, özel bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate alınmaz. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet olarak dikkate alınmaz. Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan ve iade edilmeyen tutarın kalması hâlinde bu tutar gelir kaydedilir.

(b)     Birinci fıkra çerçevesinde sağlanan hibelerle finanse edilen yıllara sâri inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemeler üzerinden ve yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden, fon hesabından yapılan harcama tutarları ile sınırlı olmak üzere, 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) ve (3) numaralı bentleri ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca vergi kesintisi yapılmaz.

 

1.4. Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin 10.2.9.2.4 numaralı bölümü (ar-ge destekleri) :

(a)     94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı çerçevesinde Para–Kredi Koordinasyon Kurulunun 9/9/1998 tarih ve 98/16 sayılı Kararına istinaden yayımlanan 98/10 sayılı Araştırma–Geliştirme (Ar-Ge) Yardımına İlişkin Tebliğ çerçevesinde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından, sanayi kuruluşlarının uzman kurumlar tarafından Ar-Ge niteliğine sahip olduğu tespit edilen projeleri kapsamında izlenip değerlendirilebilen giderlerin belli bir oranı hibe şeklinde karşılanmakta veya bu projelere geri ödeme koşuluyla sermaye desteği sağlanmaktadır.

(b)     Yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan destekler, borç mahiyetinde olup ticari kazanca dâhil edilmesi söz konusu değildir. Ancak, bu mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü destek tutarları, ticari kazancın bir unsuru olarak kazanca dâhil edilecektir. Maliyetleri, bu tür desteklerle karşılanan Ar-Ge harcamaları da Ar-Ge indiriminin hesabında dikkate alınacaktır.

 

1.5.TMS-20’de bahsedilen gelir yaklaşımının dayandığı gerekçeler:

(a)     Devlet teşvikleri, hissedarlar dışındaki bir kaynaktan elde edilmiş olmaları nedeniyle, doğrudan öz kaynak olarak kaydedilmemeli, fakat uygun dönemlerde gelir olarak finansal tablolara yansıtılmalıdır.

(b)     Devlet teşvikleri nadiren karşılıksızdır. İşletmeler koşullara uymakla ve önceden konan yükümlülüklerini yerine getirmekle teşvikleri kazanır. Bu nedenle bu teşvikler gelir kaydedilmeli ve teşviklerle karşılanması amaçlanan ilgili giderlerle eşleştirilmelidir.

(c)      Gelir vergisi ve diğer vergilerin gelir tablosunda gelirden düşülüyor olması göz önüne alındığında, mali politikaların bir uzantısı olan devlet teşvikleri de gelir tablosu ile ilişkilendirilmelidir.

 

1.6.Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi:

(a)     Proje ortakları ve yararlanıcıları, uygun muhasebe ve çift girişli defter tutma sistemini kullanarak hesapların kesinliğini ve düzenli olmasını sağlamalıdır.

(b)     Projeye ait hesaplar ve harcamalar kolaylıkla tanımlanabilir ve doğrulanabilir olmalıdır. Bu, proje için ayrı hesaplar kullanılarak sağlanabilir ya da yararlanıcının muhasebe ve defter tutma sistemi içinde kolaylıkla tanımlanabilir ve izlenebilir olması koşuluyla aynı hesaplar kullanılabilir.

(c)      Hesaplar, alınan avans üzerinden elde edilen faiz gelirlerini göstermelidir.

(d)     Ara/nihai raporun mali bölümünde (EK 4.2 - EK 4.3) basit bir “hesap (muhasebe) defteri” yer almaktadır. Bu ekler KAYS tarafından otomatik üretilmektedir.

(c)      Mali rapor, yararlanıcının ve ortaklarının muhasebe ve defter tutma sistemleri ve bunlarla ilgili diğer muhasebe kayıtları ile uyumlu olmalıdır. Bu amaçla, uygun hesap mutabakatlarını, destekleyici çizelgeleri, analizleri ve dökümleri denetim ve doğrulama için hazırlamak ve elinizde tutmak zorundasınız.

(e)     Alınan mali destek, gelir olarak kaydedilebilir. Genel bütçeli kamu kuruluşları dışındakiler bu metodu kullanmalıdır.

1.7.Usul ve Esaslarda Öne Çıkan Hususlar:

(a)     Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri (valilik, kaymakamlık, bakanlık bölge, il ve ilçe müdürlükleri vs.) proje özel hesaplarını sadece il merkezlerinde Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü, ilçelerde ise İlçe Mal Müdürlükleri aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya muhabir bankada (T.C. Ziraat Bankası A.Ş.) açtırabilirler. (Madde:3/ğ)

(b)     Merkezi yönetim kapsamındaki kamu kuruluşları maaş dışındaki nakdi eş finansman katkısını bütçe dışı kaynaklarla, bütçe dışı kaynaklardan karşılanması durumunda ilgisine göre (06-Sermaye Giderleri) ve (07-Sermaye Transferleri) ekonomik kodlarından tahakkuka bağlamak suretiyle proje özel hesabına aktarır. (Madde:3/ğ)

(c)      Proje kapsamında görevlendirilen yararlanıcı personeline proje özel hesabından yahut yararlanıcının diğer banka hesaplarından yapılan maaş ödemeleri proje süresiyle sınırlı olarak eş finansman kabul edilebilir. (Madde:4/2)

(d)     Merkezi bütçe idarelerinin proje kapsamındaki harcamalar, gerçekleştirme görevlisinin imzasını müteakip harcama yetkilisinin imzası sonrası, muhasebe yetkilisi olan il merkezlerinde Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğünce, ilçelerde ise ilçe mal müdürlüklerinin bankaya verilecek talimat üzerine proje özel hesabından yapılır. (Madde:5/1)

(e)     Proje özel hesabında aktarılan tutarlar proje kapsamı dışında kullanılamaz. (Madde:5/2)

(f)      Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri 06/06/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde proje kapsamında ve proje süresiyle sınırlı olmak üzere personel çalıştırabilirler. (Madde:5/3; 2015 Bütçe Kanunu E Cetveli No:78)

(g)     Proje için açılan özel hesap, Ajansın yetkilendirilmiş personeli tarafından takip edilir. (Madde:5/5)

(h)     Kamu görevlilerinin proje nedeniyle oluşan harcırah giderleri, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre ödenir. (Madde:5/7)

(i)       Proje özel hesabındaki tutarlar, Kamu Haznedarlığı Genel Tebliğinde yer alan esaslar çerçevesinde değerlendirilir. Bu şekilde elde edilen nemalar, proje özel hesabına gelir olarak kaydedilir ve proje süresince bu Usul ve Esaslar çerçevesinde kullanılabilir. (Madde:6/1)

(j)       Proje özel hesabı üzerinden elde edilen gelirler, proje tamamlanıncaya kadar proje hesabında kalır. Projenin tamamlanmasından sonra proje özel hesabının nemalandırılmasından elde edilen getiri nakdi katkı nispetinde ajans ve yararlanıcı arasında paylaşılır. Ancak Ajansın yaptığı ödemenin nemalandırılmasından elde edilen bütün getiri ve haklar ajansa aittir. (Madde:6/2)

(k)     Proje özel hesabına Ajans ya da eş finansman kaynağı olarak yararlanıcı tarafından aktarılan tutarlar emanet hesaplara alınır, harcamalar bu hesaptan yapılır. (Madde:8/1)

(l)       Proje özel hesaptan yapılan harcamalarda muhasebeleştirme belgesi olarak Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği eki Muhasebe İşlem Fişi kullanılır. (Madde:8/2)

(m)   Proje özel hesabın muhasebe işlemleri, ilgili kamu idaresinin muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe yetkilisi tarafından yerine getirilir. Genel bütçeli idarelerde muhasebe yetkilisi il merkezlerinde Defterdarlık Muhasebe Müdürü, ilçelerde ise ilçe mal müdürüdür. Özel bütçeli idarelerde ise 5018 sayılı yasaya uygun olarak kurum tarafında görevlendirilen sertifikalı kişidir. (Madde:8/3)

(n)     Proje kapsamında mal varlığında artış meydana getirecek bir varlığın ortaya çıkması durumunda bu artışların Taşınır Mal Yönetmeliği ve Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre yararlanıcı idare envanterine bağış olarak kaydı yapılır. Söz konusu varlıklar, proje koordinatörünün belirlediği, projede görev alan yararlanıcı personeline zimmetlenerek kullanıma verilir. Taşınırın durumuna göre 253 ya da 255 nolu hesaplara borç kaydı, karşılığında ise 600’lü hesaplara alacak kaydı oluşturulur. (Madde:8/5)

(o)     Proje ile ilgili tüm belgelerin aslı yararlanıcı tarafından; “aslı gibidir” ibareli ve yararlanıcının yetkili personeli tarafından imzalanmış suretleri ise Ajans tarafından saklanır. (Madde:9/1)

(p)      Proje hesabına ilişkin kayıtlar, yararlanıcının muhasebe birimi tarafından tutulur ve kanıtlayıcı belgeler muhasebe birimlerince kamu idarelerine teslim edilmesinden sonra on yıl süreyle saklanır. (Madde:9/3)

 

2.Direkt-Doğrudan Gelir Yöntemi

Kâr amacı güden yararlanıcıların proje ve faaliyetleri dolayısıyla ajanstan aldığı mali desteklerinin muhasebeleştirilmesinde, 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ hükümlerine göre iktisadi kıymetlerin (sabit yatırımın) maliyet bedelinden indirme (sermaye yöntemi) ile doğrudan hasılat (brüt gelir yöntemi) olarak kaydetme seçimlik hakkı bulunmaktadır.  Nitekim idari yargıya yansıyan bir olayda, alınan destek tutarının tahakkuk ettiği dönemde sabit yatırımların maliyet bedelinden indirme seçeneğini kullanmayan mükellefler için alınan desteğin hasılat (brüt gelir) olarak kabul edilmesi gerektiği yönünde emsal niteliğinde bir karar verilmiştir (Danıştay 3. Daire Esas 1994/ 2455, Karar 1995/ 1711). Bu tebliğde gelirlerin sistematik ve oransal olarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca gelir yazılmasıyla ilgili bir düzenleme mevcut olmadığından ajanstan alınan desteklerin muhasebeleştirilmesinde brüt gelir yöntemi seçildiği durumda alınan desteğin tahakkuk ettikleri anda bir defa da gelir yazılması gerekmektedir. Ayrıca bahsedilen idari yargı kararında gelir yöntemine göre muhasebeleştirme yapıldığında teşvikin tahakkuk ettiği dönemde gelir yazılacağı yönünde karar verilmiştir. Özetle ne tebliğ ne de idari yargı kararı, gelirin sistematik ve oransal olarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca gelir yazılmasını öngörmüştür.

Yine, 26/12/1992 tarih ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği hükümlerine göre 602 – Diğer Gelirler hesabı; işletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme vb. hasılat kalemlerinin izlendiği hesaptır. Ajanstan alınan mali destek tutarlarının doğrudan 602–Diğer Gelirler Hesabında izlenmesi gerektiği yönünde Maliye’nin vermiş olduğu 11.10.2011 tarih, “B.07.1.GİB.4.35.16.01-176300-526” sayılı, “Kalkınma Ajansından Alınan Hibe Tutarının Hangi Hesaba Kaydedileceği Ve Hangi Dönemin Geliri Sayılacağı” başlıklı özelgede yer almaktadır. Sonuç olarak Maliye’nin vermiş olduğu bu özelge, TMS-20’de ifade edilen dönemsellik ilkesini fiilen uygulanamaz hale getirmiştir.

Son olarak, Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanunlarının uygulanması birlikte değerlendirildiğinde ticari kazancın bir unsuru olduğundan alınan desteğin gelir hesabına kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir. Nitekim 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Maddesi sadece Avrupa Birliğinden sağlanan hibelerini kapsamakta olup söz konusu madde hükmünün Kalkınma Ajansları tarafından verilen mali desteklerin gelir vergisi istisna tutulmamıştır. Ayrıca 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin 10.2.9.2.4.Diğer Kurumlardan Sağlanan Ar-Ge Destekleri bölümünde, “hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü destek tutarları, ticari kazancın bir unsuru olarak kazanca dâhil edilecektir” hükmüne yer verilmiştir. Özetle ar-ge desteklerinin bile kurumlar vergisi matrahına dâhil edildiği durumda hukuktaki evleviyet ilkesi gereği ajansların vermiş olduğu ar-ge dışındaki diğer mali desteklerin kurumlar vergisi matrahından muaf tutulması beklenmemelidir. Maliye’nin bu konuya ilişkin görüşünü 21.04.2014 tarih, “60757842-GVK 94-8”   sayılı, “Kalkınma Ajansı Hibeleri” konulu ile 28.05.2010 tarih, “B.07.1.GİB.4.01.17.02-VUK.175-14” sayılı, “Hibelerin ve Karşılıksız Yardımların Muhasebeleştirilmesi” konulu özelgelerde açıklamıştır.

Sonuç olarak, ajanslardan alınan mali destekler, Maliye Bakanlığı’nın vermiş olduğu özelge doğrultusunda doğrudan 602–Diğer Gelirler Hesabına alınacak, tahakkuk eden desteklerin ilgili dönemlere sistematik ve oransal olarak dağıtımı mümkün olmayacak, alınan desteklerin tamamı alındıkları dönemde gelir tablosu ile ilişkilendirileceklerdir. Direkt gelir yönteminde ajanstan alınan destek tutarlarına ilişkin örnek yevmiye kayıtları aşağıda yer almaktadır.

Gelir yönteminin daha iyi anlaşılabilmesi için temsili proje özelinde verilen örnekler üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Konuya ilişkin tüm örnekler için ticari işletme olan yararlanıcı tarafından proje kapsamında KDV hariç 300.000,00 TL’lik bir makine alımının açık ihaleyle yapıldığı, proje toplam tutarının 400.000,00 TL, ödemelerin ön ve nihaiden oluştuğu ve ara ödemenin olmadığı, ön ödeme oranın ise %60 olduğu, yararlanıcı tarafından ajansa sunulan nihai mali raporun tamamının uygun maliyet kabul edildiği, tüm bu işlemlerin aynı yıl içerisinde gerçekleştiğini, amortisman ayırma işleminin sadece yıl sonunda yapıldığı, alınan makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu ve normal amortisman ayırma yönteminin kullanıldığını kabul edilmiştir.  Bu durumda makine alımında yararlanıcı tarafından yapılacak kayıt aşağıdaki gibi olacaktır. Örneklerde işlem kolaylığı açısından bu ve bundan sonraki örneklerde 103 – Verilen Çekle,r ve Gönderme Emirleri Hesabı ihmal edilmiş olup yerine doğrudan 102 – Bankalar Hesabı kullanılmıştır. Ayrıca uygulama kolaylığı açısında ajans tarafından ön ödeme olarak aktarılan tutara işleyecek faiz gelirlerine ilişkin kayıtlar günlük olarak değil aylık olarak dikkate alınmamıştır.

 

2.1.Ön Ödeme (Avans) Kaydı

Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan 120.000,00 TL’nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına içinde bulunulan yılın Ekim ayında aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı		120.000,00
	602	Diğer Gelirler Hesabı		120.000,00

2.2.Faiz Geliri

Ay sonunda vadeli hesaba ilişkin bankadan alınan hesap dökümünde proje vadeli hesapta brüt 500,00 TL, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının 8’inci bendi, Geçici 67’nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 75’inci maddesinin ikinci fıkrasının (7) bendi uyarınca banka tarafından kaynakta kesilen %15 oranındaki menkul sermaye iradı sonrası net 425,00 faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu kaydın ajans tarafından yatırılan avans miktarı bitene kadar her ay sonu tekrar edeceği hususu unutulmamalıdır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı		425,00
193	Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı (%15 BSMV)		75,00
	642	Faiz Gelirler Hesabı		500,00

 

2.3.Nihai Ödeme

Ajans tarafından yapılan mali değerlendirme sonrasında nihai ödeme miktarı 80.000,00 TL hesaplandığı, proje süresince proje vadeli hesapta brüt 6.000,00 TL, net 5.100,00 TL tutarında faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu biriken bu faizin nihai hakedişten kesinti yapılarak yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına takip edilen yılın Aralık ayında 74.900,00 TL olarak aktarıldığı durumdaki kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı		74.900,00
	602	Diğer Gelirler Hesabı		74.900,00

 

3.Dönemsel-Ertelenmiş Gelir Yöntemi

TMS–20 Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması başlıklı standartta teşviklerin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak benimsenen iki temel yaklaşımdan diğeri gelir yaklaşımıdır. TMS-20’nin 12.maddesinine göre devlet teşvikleri, bu teşviklerle karşılanması amaçlanan giderlerle eşleştirilmek üzere giderlerin yapıldığı ilgili dönemler boyunca sistematik şekilde gelir olarak finansal tablolara yansıtılması gerekmektedir. Dönemsel gelir yaklaşımında gelir ve giderlerin ilgili oldukları dönemde kaydedilmesi gerekir. Zaten ticari kazancın tespitindeki iki temel ilkeden birisi dönemsellik ilkesidir. Dönemsellik ilkesine göre, her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması gerekmektedir Dönemsel gelir yaklaşımı olarak da isimlendirebileceğimiz bu yöntemde teşvikin bir ya da daha fazla dönemde gelir olarak kaydedilmesi esastır.

Dönemsel gelir yaklaşımında ajans destekleri (devlet teşvikleri) ilgili maliyetlerle ilişkilendirilmek üzere ilgili dönemler boyunca sistematik ve oransal bir biçimde gelir tablosuna yansıtılması esastır. Çoğunlukla, bir işletmenin bir devlet teşviki ile ilgili maliyet ve harcamaları finansal tablolarına yansıttığı dönemler kolayca belirlenebilir ve böylece belirli harcamalardaki devlet teşvikleri ilgili harcamanın finansal tablolara yansıtıldığı dönemde gelir olarak muhasebeleştirilir. Benzer şekilde, amortismana tabi varlıklara ilişkin teşvikler, genellikle bunların amortismanları oranlarında ilgili dönemler boyunca gelir olarak finansal tablolara yansıtılır. Amortismana tabi olmayan varlıklara ilişkin teşvikler belirli yükümlülüklerin yerine getirilmesini gerektirebilir ve ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesinde katlanılan maliyetlerin gerçekleştiği dönemler boyunca gelir olarak muhasebeleştirilir. Örneğin, üzerine bina inşa edilmesi koşuluyla alınan bir arsa teşvikinin, binanın ömrü boyunca finansal tablolara gelir olarak yansıtılması uygun olacaktır.

3.1.Avans Kaydı

Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan 120.000,00 TL’nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
102	Bankalar Hesabı		120.000,00
	380	Gelecek Aylara Ait Gelir Hesabı		24.000,00
	480	Gelecek Yıllara Ait Gelir Hesabı		96.000,00

 

3.2.Ekipman Alımı

Proje kapsamında KDV hariç 300.000,00 TL’lik makine alınmış ve yararlanıcı proje hesabından ödeme yapmıştır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
253	Tesis, Makine ve Cihazlar		300.000,00
191	İndirilecek KDV Hesabı		54.000,00
	102	Bankalar Hesabı		354.000,00

 

3.3.Amortisman Ayırma

Alınan makinenin kullanım ömrünün 5 yıl olduğu kabul edilmiştir.

Hesap Adı			Borç	Alacak
730	Genel Üretim Giderleri		60.000,00
	257	Birikmiş Amortismanlar [(300.000,00)x0,20]		60.000,00

 

3.4.Yılsonu İşlemleri

Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan 120.000,00 TL’nin içinde bulunulan yıla denk gelen kısmı için yılsonunda gelirlere alma işlemi yapılır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
380	Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı		24.000,00
	602	Diğer Gelirler Hesabı		24.000,00

 

Aynı şekilde Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabından takip eden yıl için Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına aktarım yapılmalıdır.

Hesap Adı			Borç	Alacak
480	Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı		24.000,00
	380	Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı		24.000,00

 

27.06.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.