Gürel Ercan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
gurelercan@mynet.com

Vergi Hukukunda Sorumluluk İşleyişi

VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK İŞLEYİŞİ

Tarih: 26.02.2010

Vergi hukukunda sorumluluk müessesi vergi yasalarında doğmakla beraber Maliye Bakanlığına VUK ‘da sorumluluk getirilmesi konusunda yetki verilmiştir. Vergi hukukunda sorumlulukları altı açıdan değerlendirebiliriz. 

1) Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu 

Kanuni temsilcilerin sorumluluğu VUK 10. md. hüküm altına alınmıştır. Buna göre A: Tüzel kişilerle, küçüklerin, kısıtların; vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde kanuni temsilciler veya tüzel kişiliği olmayan teşekkülleri idare edenlerin temsilcileri veya Türkiye’de bulunmayan mükelleflerin Türkiye’deki temsilcileri kanuni temsilci hükmündedir.

B: Kanuni temsilcilerin amma alacağının takibi açısından AATUHK’nun 35. md. düzenlenmiştir. Buna göre amma alacağından aşağıdaki kişilerin veya temsilcilerin sorumluluğu bulunmaktadır.

B.1.1: Kamu alacağının doğduğu veya ödenmesi gerektiği zamanlarda farklı kişilerin kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenler olması halinde söz konusu kişiler kamu alacağından MÜTESELSİLEN SORUMLUDURLAR. Sorumlulukları gereği ödedikleri kamu alacağı için asıl mükellefe rücu etme hakkı bulunmaktadır.        

B.1.2: Tüzel kişiliklerin tasfiyeye girmiş olmaları veya tasfiye edilmiş olmaları kanuni temsilcilerinin veya teşekkülü idare edenlerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki sorumluklarını ortadan kaldırmaz. Kamu alacağının doğduğu veya ödendiği dönemlerdeki FARKLI KİŞİLERİN kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenler olması halinde söz konusu kişiler kamu alacağından müteselsilen sorumludurlar. Bu müteselsil sorumluluk takibi 6183 sy. AATUHK. Mükerrer 35. maddesine göre müteselsil sorumlu tutularak takip edilmesi imkanı verilmektedir. 

2) (Limited Şirketlerin) Ortaklarının Sorumluluğu

6183 sy. AATUH 35. md. göre şirket ortakları (kanuni temsilci dışındaki) hisseleri oranında amma borçlusundan sorumlu tutulmuşlardır. Bu uygulamayla limited şirket ortakları şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilmeyeceği anlaşılan amma alacağından şirketteki SERMAYE HİSSELERİ ORANINDA doğrudan doğruya sorumludur. Ortağın şirketteki payını devretmesi halinde payı devreden ve devralan şahıslar veya tüzel kişilikler devir öncesine ait amma alacağından müteselsilen sorumludurlar. Burada da amma alacağının doğduğu veya ödenmesi gerektiği zamanlarda pay sahiplerinin farklı şahıslar veya tüzel kişilik olmaları halinde bu kişiler amma alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumludurlar. Söz konusu kişilerin veya tüzel kişiliklerin amma alacağından müteselsil olarak sorumlu tutulmaları sermaye hisseleri oranında amma alacağı takibatı yapılır.  

Kısa bir açıklama Anonim şirketlerinde kurucu ortaklar sözleşmeyle hak alan diğer ortaklarda  genelde Limited şirketleri ortakları hükümleri uygulanmaktadır. Fakat Anonim şirket yönetim kurulları kanuni temsilciye ait hükümleri kapsamaktadır. Eğer mali açıdan sözleşmede ve genel kurulda kararla tek bir sorumlu atanmadıysa. 

3) Birleşme , Devir , Bölünme ve Şekil Değiştirmede Sorumluluk 

-         Devir halinde devir alan tüzel kişilik

-         Birleşme halinde yeni kurulan tüzel kişilik

-         Bölünme halinde bölünen tüzel kişiliklerin varlıklarını devralan tüzel kişilikler

-         Tüzel kişiliğin veya kişiliklerin şekil değiştirmesi halinde yeni oluşan tüzel kişilikler

 Amma alacağına karşı sorumlu olmaktadır. 

4) Mirasçıların Sorumluluğu 

Ölüm halinde mükelleflerin ödevleri, mirası reddetmemiş kanuni ve mansup(atanmış mirasçı) mirasçılarına geçer. Mirasın kabul edilmesi halinde mirasçıların her biri ölenin vergi borçlarından miras hisseleri nispetinde sorumlu olurlar Ancak Mirasçıların sorumluluğu miras hisseleri nispetinde olduğundan murisin mal varlığı amma alacağını karşılamazsa mirasçı miras hissesi nispetinde kendi mal varlığından ödemek zorundadır. 

5) Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu

6183 sayılı AATUHK’nun 32. md. gereği kamu alacağının takibinde tasfiye memurlarının tüzel kişiliği olmayan ortaklıklarla, yabancı kurumların Türkiye’deki şube ajans ve mümessilliklerinin tasfiyesinde bunların kanuni temsilci sorumluluğu tasfiyeye ye yürütenlere geçmektedir. AATUHK  33. md. gereği kamu idarelerinin her türlü Amma alacaklarını ödemeden veya  ödemek üzere ayırmadan önce tasfiye sonucunda elde edileni dağıtamazlar veya bunlar üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunamazlar. Aksine hareket etmeleri halinde tasfiye memurları veya tasfiyeyi yürütenler tahakkuk etmiş ve edecek kamu alacaklarından şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar, hükmü bulunmaktadır ayrıca

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunun 17. md. uyarınca tasfiye memurları,

* Tasfiye beyannamelerine göre hesaplanan vergiler ve diğer itirazlı tarhiyatlar için 2004 sy. icra iflas kanunun 207 md. göre uygun bir karşılık ayırmadan 206. md. 4. sırasındaki yazılı alacaklılara ve ortaklara paylaştırma yapamazlar. Aksi takdirde bu vergilerin aslı ve gecikme zamları ile vergi cezalarından şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar.Bu hüküm ile tasfiye edilerek tüzel kişiliğe ticaret sicilinden silinmiş olan mükelleflerin.

* Tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilcilerden

* *Tasfiye dönemi için ise tasfiye memurlarından herhangi bir adına

 her türlü vergi tarhiyatı veya kesilecek cezalardan müteselsilen sorumlu olacaklardır.

Tasfiye Halinde ;

• Tasfiye memurlarının sorumluluğu tasfiye sonucu dağıtılan tutarla sınırlı bulunmaktadır.(Dağıtılan tasfiye bedeliyle)

Yalnız bu düzenleme kanun gereği  sadece kurumlar vergisi mükellefleri için geçerlidir. Kurumlar vergisi mükellefi olmayan Kollektif, adi komandit şirketler adı ortaklıklar veya iş ortaklıkları açısında 5904 sayılı. Kurumlar Vergisi kanunu 17. maddesi hükmü uygulanmaması gerekir. 

6) Vergi Kesenlerin Sorumluluğu

Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar verginin tam olarak kesilip ödenmesinden sorumludurlar. Bu sorumluluğunu yerine getirmedikleri zaman verginin ödenmesinden  

• Alın satıma taraf olanlar
• Hizmetten yararlananlar
• Aralarında doğrudan ve hısımlık nedeniyle ya da sermaye; organizasyona veya yönetime veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar hepsi müteselsilen sorumlu kılınmıştır. Bu müteselsil sorumluluk mal üreten çiftçiler ile nihai  tüketiciler için söz konusu değildir. V.U.K. 11

 

26.02.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.