Dr. Koray Ateş Kurumlar Vergisi ve Enflasyon Düzeltmesine Başlamadan Önce Bunları Yapın (24.04.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Güray Öğredik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
MAZARS/DENGE
Vergi Departmanı, Kıdemli Müdür
gogredik@mazarsdenge.com.tr

KVK Md. 5/1-e Kapsamında Gayrimenkul Veya İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnasının Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Gösterilmesi ve Muhasebeleştirilmesi (SMMM Güray ÖĞREDİK)

Bilindiği, KVK Madde 5/1-e kapsamında gayrimenkul veya iştirak hissesi satışından elde edilen kazancı, mükellef isterse istisna kapsamında beyan edebilir. Bu durumda, muhasebe kayıtlarında elde edilen kazancın %75’inin 529-Diğer Sermaye Yedekleri hesabı altında açılacak bir alt hesaba kaydedilmesi ve asgari beş yıl burada tutulması gerekir.

İstisnaya tabi tutulacak satış işleminin muhasebeleştirilmesinde ve kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmesinde iki yöntem bulunmaktadır:

a) Satış kârının istisnaya isabet eden kısmının beyannamede gösterildiği yılda sermaye yedekleri arasına çekilmesi:

Bu yaklaşımda satış kaydı sonucunda oluşan gelir, 679-Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar ya da 645- Menkul Kıymet Satış Kârları hesabında kalır. Dolayısıyla dönem sonunda ilgili sonuç hesapları vasıtasıyla bilançoda 590-Dönem Net Kârı arasında gösterilir. Ertesi yıl 590 hesap 570 hesaba devredilir.

Ertesi yıl içinde Nisan ayında, kurumlar vergisi beyannamesinde “zarar olsa indirilecek istisnalar” içinde indirilen %75’lik satış kazancına bağlı olarak, 570 hesaptan, 529 hesaba virman kaydı yapılır.

Eğer dönem ticari zarar ile sonuçlandıysa, dolayısıyla 590 hesap yerine 591 hesap çalışacaktır. İstisna kazanç ise “zarar olsa dahi indirilecek istisna” olduğundan, istisna mali zararı arttırıcı bir etki yapacaktır. Buna bağlı olarak ertesi hesap döneminde de 580 hesabın borcu karşılığı 529 hesaba alacak kayıt verilecektir. Böylece ticari zararda gelir yazılan tutar kadar artmış olacaktır. Çünkü, bu kayıt öncesi ticari zarar, satış kazancı gelir yazılmasına rağmen oluşmuştur. Bu gelir oluşmasaydı ticari zarar zaten satış kazancı kadar fazla oluşacaktı.

b) Satış kârının istisnaya isabet eden kısmının satışın yapıldığı yılda gelir hesabından sermaye yedeklerine çekilmesi:

Kurumlar vergisi beyannamesinde ise, KVK Madde 5/1-e kapsamındaki satış kazançları “zarar olsa dahi indirilecek istisnalar” arasında gösterilmiştir. Muhasebe kayıtlarında, satış kazancının %75’i gelir yazılmadığı ve dolayısıyla ticari kazanca dahil olmadığı için, sermaye yedekleri arasına alınan satış kazancı tutarının %75’inin doğrudan istisna satırına yazılması hata olacaktır ve vergi beyanını azaltacaktır.

Bu nedenle, sermaye yedekleri arasına alınan satış kazancının %75’lik kısmı, kurumlar vergisi beyannamesinde öncelikle kanunen kabul edilmeyen gider olarak ilaveler satırına dahil edilmeli ve daha sonra ilgili istisna satırında yazılarak vergiye tabi kazançtan indirilmelidir. Böylece, yıl içinde KVK Madde 5/1-e bendi kapsamında yapılan bir işlem olduğu vergi beyannamesi üzerinde gösterilmiş olacaktır. KKEG’lerde istisna kazancın beyannamede gösterimi amacıyla oluşan yükseklik ise bilanço ve gelir tablosu dip notlarında açıklanmaktadır.

c) Yöntemlerin örnek üzerinde açıklanması:

İşletme, 2002 yılında edindiği 100.000 YTL bedelli iştirak hissesini, 2007 yılında 200.000 YTL bedel karşılığı satmıştır. 2007 yıl sonuna kadar gerekli tahsilat yapılmıştır.

c.1) (a) seçeneğinde, dönem net kârı oluşmasına göre muhasebe kayıtları:

------------------------------------------- 2007 -----------------------------------------------

102 BANKALAR 200.000,00.-

242 İŞTİRAKLER 100.000,00.-

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 100.000,00.-

KÂRLARI

------------------------------------------- 2007 ----------- ------------------------------------

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 100.000,00.-

KÂRLARI

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 100.000,00.-

690 DÖNEM K / Z 100.000,00.-

692 DÖNEM NET K / Z 100.000,00.-

590 DÖNEM NET KÂRI 100.000,00.-

------------------------------------------ 2008 -----------------------------------------------

590 DÖNEM NET KÂRI 100.000,00.-

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 100.000,00.-

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 75.000,00.-

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 75.000,00.-

529.01 KVK Md.5/1-e (2007)

------------------------------------------ / ---------------------------------------------------

c.2) (a) seçeneğinde, dönem net zararı oluşmasına göre muhasebe kayıtları:

------------------------------------------- 2007 -----------------------------------------------

102 BANKALAR 200.000,00.-

242 İŞTİRAKLER 100.000,00.-

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 100.000,00.-

KÂRLARI

------------------------------------------- 2007 ----------- ------------------------------------

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 100.000,00.-

KÂRLARI

690 DÖNEM K / Z 100.000,00.-

692 DÖNEM NET K / Z 100.000,00.-

690 DÖNEM K/ Z 100.000,00.-

591 DÖNEM NET ZARARI 100.000,00.-

692 DÖNEM NET K / Z 100.000,00.-

------------------------------------------- 2008 -----------------------------------------------

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 100.000,00.-

591 DÖNEM NET ZARARI 100.000,00.-

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 75.000,00.-

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 75.000,00.-

529.01 KVK Md. 5/1-e (2007)

--------------------------------------------- / --------------------------------------------------

c.3) (b) yöntemine göre satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesi

------------------------------------- 2007 -----------------------------------------------

102 BANKALAR 200.000,00.-

242 İŞTİRAKLER 100.000,00.-

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 100.000,00.-

KÂRLARI

645 MENKUL KIYMET SATIŞ 75.000,00.-

KÂRLARI

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 75.000,00.-

529.01 KVK Md.. 5/1-e (2007)

-------------------------------------- / ----------------------------------------------------

d) Yöntemlerin karşılaştırılması:

Muhasebeleştirme ve beyanname üzerinde gösterimde, vergisel açıdan her iki yöntem de aynı sonuca ulaşmaktadır.

Muhasebe tekniği ve ilkeleri açısından bakılınca, ortada bir satış kazancı vardır ve bu kazanç aynı zamanda ticari kazancı da etkilemektedir. Dolayısıyla işletmenin bilançosunda ve gelir tablosunda ticari kazanç ya da zarar içinde etkisi görülmelidir. Dolayısıyla ilk yöntem ((a) seçeneği) muhasebe tekniği ve ilkeleri açısından daha doğrudur. Ayrıca bu yöntemde işletme hakkında yanıltıcı bir bilgi verilmeyip, KKEG’leri istisna kazanç kadar yükseltilmemektedir. Bu yöntemde, gelir tablosu ve bilançoda gözüken ticari kazanca satış kazancının da etkisi olduğundan, beyanname üzerinde KKEG’lere ilaveler (fiilen KKEG olmayan bir tutar şişirme) yapılmayıp, doğrudan “zarar olsa dahi indirilecek istisnalar” bölümündeki KVK Madde 5/1-e satırı doldurulmaktadır.

KVK Madde 5/1-e bendinde yer alan, “Bu istisna satışın yapıldığı dönemde uygulanır…” hükmü, satış kazancının elde edildiği hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesinde istisnanın uygulanacağına ilişkin bir açıklamadır. Muhasebe kayıtlarına dayanak olacak bir açıklama değildir. (a) seçeneğinde açıklanan ilk yöntem, istisnadan yararlanılma zamanı/istisnanın şeklen gösterilme zamanı açısından düşünülecek yaklaşıma da uygundur. Sonuçta bu kazancı istisna olarak beyanı 2007 yılında değil, 2008 yılı Nisan ayında yapılmaktadır. Hatta 2007/4. geçici vergi dönemi geçici vergi beyannamesinin verileceği Şubat 2008’de. Ancak, kesin beyan yıllık Kurumlar Vergisi Beyanıdır.

06.11.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)