Gökhan Kaya
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
gokhankaya2008@hotmail.com

Değersiz Sayılan Alacaklarda KDV İndiriminin Alıcı ve Satıcı Açısından Muhasebe Kayıtları İle Birlikte Değerlendirilmesi

Bu çalışmada, 01.01.2019 tarihi itibari ile vergi mevzuatına giren “Değersiz Alacak KDV İndirimi” düzenlemesinin muhasebe kayıtları ile birlikte anlatılması amaçlanmıştır. “Değersiz alacaklarda KDV indirimi” mükerrer vergi indirimini önlemek açısından hem alacaklıyı hem de borçluyu ilgilendirmektedir. Dolayısıyla borçlu açısından da muhasebe kayıtlarına örnekler ışığında yer verilmiştir.

1-GİRİŞ

Bilindiği üzere başta Katma Değer Vergisi olmak üzere çeşitli vergi kanunlarında değişiklik yapan 7104 Sayılı “Katma Değer Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 178 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 6 Nisan 2018 Tarihli ve 30383 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Yazımızın konusunu oluşturan “Değersiz Alacak KDV İndirimi” ise söz konusu kanunun 8.maddesi ile 3065 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinde değişiklik yaparak vergi mevzuatında yerini almıştır.  

7104 Sayılı kanununla “Değersiz Alacak KDV İndirimi” 01.01.2019 tarihi itibari yürürlüğe girmiş ve uygulamaya yön vermek üzere  23 seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ 15/02/2019 tarihinde resmi gazetede yayımlanmıştır.

Eski uygulamada değersiz hale gelen alacaklar için daha önce hesaplanan KDV’nin tamamı mal/ve hizmet tutarı ile birlikte gider yazılırken yeni uygulamada ise daha önce hesaplanarak beyan edilen KDV tutarının bu sefer değersiz hale geldiği dönemde indirilmesine müsaade edilmiştir.

Yazımızda kanun metnine ve tebliğe atıfta bulunarak uygulamanın ve muhasebe kayıtlarının nasıl olması gerektiği konusundaki görüşlerimize yer verilmiştir.

2- YASAL MEVZUAT

İlk olarak öteden beri Vergi Usul Kanunu’nun 322. Maddesinde “Değersiz Alacaklar” başlığı altında yer alan metin aynen şöyledir:  

“Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır.

Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.”

Hükmü yer almaktadır.

Gelir İdaresi kanaat verici vesika olarak benimsediği belgeleri İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1952 sayı  21/06/2012 tarihli özelgesinde özetle şöyle açıklamıştır;

…”Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler." hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, bir alacağın değersiz alacak olarak değerlendirilebilmesi için kazai bir hükme veya kanaat verici bir belgeye göre tahsiline imkân kalmadığının ispatı gerekir.

Görüldüğü gibi değersiz alacak; kaybedilmiş, tahsiline artık imkân kalmamış, değeri sıfıra inmiş bir alacaktır. Kanuni düzenlemeye göre alacağın tahsil imkânının kalmadığının, kazai bir hükümle veya kanaat verici bir vesika ile tevsik edilmesi icap etmektedir. Kazai bir hükümden anlaşılması gereken, alacağın tahsili için kanun yollarına başvurulmuş olması, icra takibinin yapılmış bulunması, bu müracaatlar ve takipler sonunda, alacağın ödenmeyeceğine hâkim tarafından hükmedilmiş olması; kanaat verici vesika teriminden ise ödemeyi imkânsız hale getirmiş hal ve sebepler sonucu ortaya çıkmış belgeler anlaşılmalıdır.

Alacağın tahsil güçlüğünün objektif ve inandırıcı belgelerle ortaya konması değersiz alacak uygulaması bakımından büyük önem taşımaktadır. Aksi takdirde alacakların tahsilinin mümkün olmadığının takdiri mükellefe bırakılmış olur. Böyle bir boşluk bırakmamak amacıyla kanun koyucu değersiz hale geldiği ileri sürülen alacağın ciddi olarak takip edildiğine ilişkin çabaların kazai bir hüküm veya kanaat verici bir vesika ile tevsikini öngörmüştür.

Kanaat verici bir vesikadan ne anlaşılması gerektiği hususunda ise kanunda yeterli açıklık bulunmamaktadır. Ancak, vergi hukuku uygulaması bakımından kanaat verici vesikalara örnek olarak aşağıdaki belgeler sayılabilir.

-Borçlunun herhangi bir mal varlığı bırakmadan ölümü veya Medeni Kanunun 31 ve izleyen maddelerine göre mahkemelerce borçlu hakkında verilen gaiplik kararı ve mirasçıların da mirası reddettiklerine dair sulh hukuk mahkemelerince verilmiş bulunan mirası red kararı,

-Borçlu aleyhine alacaklı tarafından açılan davayı borçlunun kazandığına dair mahkeme kararı,

-Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçildiğine ilişkin olarak düzenlenmiş belgeler,

-Alacaktan vazgeçildiğine dair konkordato anlaşması,

-Borçlunun dolandırıcılıktan mahkum olması ve herhangi bir malvarlığı bulunmadığını belgeleyen resmi evrak,

-Borçlunun adresinin saptanamaması nedeniyle icra takibat dosyasının kaldırıldığını ve yasal süresi içerisinde yenileme talebinde de bulunulmadığını gösteren icra memurluğu yazısı,

-Gerek doğuşu gerekse vazgeçilmesi bakımından belli ve inandırıcı sebepleri olmak şartıyla alacaktan vazgeçildiğini gösteren anlaşmalar, (Alacaklının tek taraflı irade beyanı ile alınmasından vazgeçilen alacakların, değersiz alacak olarak zarar kaydı mümkün değildir.)

-Ticaret mahkemesince borçlu hakkında verilmiş ve ilgili masa tarafından tasfiyeye tabi tutulmuş bulunan iflas kararına ilişkin belgeler.”

…

Değinmeden geçemeyeceğimiz önemli bir detay ise; Gelir İdaresi, “Aciz Vesikası" ve "Semeresizlik Belgesi" ne bağlanan alacaklarının değersiz alacak olarak kabul edilmesinin mümkün olmadığı görüşündedir.

İkinci olarak konumuzu oluşturan 7104 Sayılı kanun 8. Maddesi ile KDV Kanunu’nun 29. maddesinin 4. bendinde eklenen hüküm sonucunda değersiz hale gelen alacağın KDV indirimini aşağıdaki gibi düzenlenmiştir.

… “Vergi Usul Kanununun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisi, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilir (Şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesine göre karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan katma değer vergisinin bu fıkra kapsamında indirim konusu yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması şarttır.)”

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki kanun metninde yapılan düzenlemede  “Beyan edilen katma değer vergisi alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilir ”  ifadesinden uygulamanın “yapılabilir” kelimesi ile ihtiyari olduğu, isteyen mükelleflerin (satıcı/faturayı düzenleyen) bu haktan yararlanacağı istemeyen mükelleflerin ise eski uygulamaya devam edebilecekleri anlaşılmaktadır.

Alıcı acısından ise mükerrer vergi indirimini önlemek açısından buna paralel olarak yine 7104 Sayılı kanun kanunun 9. maddesi ile  KDV Kanununun 30/e maddesine;

“Vergi Usul Kanununun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin alıcı tarafından ödenmeyen katma değer vergisi”  nin indirilemeyeceği amir hükmü eklenmiştir.

Yapılan düzenlemelerden anlaşılacağı üzere satıcının değersiz hale dönüşen alacak sebebi ile daha önce hesaplayarak ödediği KDV’sini indirim konusu olarak kullanmayı tercih etmesi durumunda, alıcının da aynı  ( alacağın değersiz hale dönüştüğü) dönemde daha önce indirdiği KDV’sini bu sever ilave etmesi gerekecektir.

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 23 Seri No.lu Tebliğ’de ise aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.  

Mal teslimi veya hizmet ifası sebebi ile faturayı düzenleyen alacaklı açısından yapılan düzenleme:

MADDE 8-   -… Diğer taraftan, 7104 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 3065 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında yapılan değişiklikle, Vergi Usul Kanununun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV’nin, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabileceği; şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesine göre karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin bu fıkra kapsamında indirim konusu yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınmasının şart olduğu hükme bağlanmıştır.

Mükellefler tarafından yapılan mal teslimleri ve hizmet ifalarına ilişkin hesaplanan KDV’nin, söz konusu mal ve hizmet bedellerinin tahsil edilip edilmediğine bakılmaksızın beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

Buna göre, 1/1/2019 tarihinden itibaren, 213 sayılı Kanunun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkündür. 213 sayılı Kanunun 323 üncü maddesine göre karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin bu fıkra kapsamında indirim konusu yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması şarttır.

Söz konusu KDV tutarı, alacağın zarar yazıldığı tarihi kapsayan vergilendirme dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İndirimler” kulakçığında “İndirimler” tablosunda 111 kod numaralı “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” satırı aracılığıyla indirim konusu yapılır ve değersiz hale gelen alacağa ilişkin borçlu mükellef bilgilerini içeren beyanname eki form doldurulur.”

Mal teslimi veya hizmet ifası sebebi ile faturayı alan/indiren borçlu açısından yapılan düzenleme:

MADDE 9-   … “d) Kanunun (30/e) maddesinde, Vergi Usul Kanununun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacaklara ilişkin alıcı tarafından ödenmeyen KDV’nin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde satıcı tarafından indirim konusu yapılabildiğinden mükerrer vergi indirimine yol açmayacak şekilde değersiz hale gelen alacaklara ilişkin alıcı tarafından ödenmeyen ve daha önce indirim konusu yapılmış KDV, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Matrah” kulakçığında “Diğer İşlemler” tablosunda 505 kod numaralı “VUK 322 Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV” satırı aracılığıyla beyan edilir.”

Düzenlemesine yer verilmiştir.

3- YASAL MEVZUATIN ÖRNEKLER İLE ANLATILMASI

Değersiz hale gelen alacaklarda KDV’nin indirimine ilişkin kanun düzenlemeleri doğrultusunda yapılacak muhasebe kaydı ve beyanname üzerinde nasıl gösterilmesi aşağıdaki örnekler yardımı ile açıklanmaya çalışılacaktır.

ÖRNEK 1-)

Sezen A.Ş. verdiği hizmet dolayısıyla 01.03.2019 tarihinde Güneş LTD ŞTİ’ ne 150.000,- TL + 27.000,-TL fatura düzenlemiştir. Sezen A.Ş. Mart/2019 KDV beyannamesinde 27.000,-TL tutarı beyan edip ödemiş, Güneş LTD ŞTİ ise KDV beyannamesinde bu tutarı indirim konusu yapmıştır.  

05.11.2019 tarihinde ise Sezen A.Ş. Güneş LTD ŞTİ’ den olan alacağından mahkeme huzurunda vazgeçmiş, sulh olmuşlardır.

Sezen A.Ş. vazgeçtiği alacağını değersiz alacak olarak değerlendirilerek gider yazılacak ve daha önce hesaplayarak ödediği KDV’ sini bu sefer indirecektir.

Sezen A.Ş Muhasebe Kayıtları

1. Hizmet teslimine ilişkin yapılan ilk kayıt,
2. Sezen A.Ş.’nin mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçmesi nedeni ile değersiz hale gelen alacağına gider yazması ve daha önce hesaplayarak ödediği KDV’nin indirilmesi kaydı,

1

....................................01.03.2019...................................... 120 Alıcılar                                     177.000,-TL    120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                             600 Yurt İçi Satışlar                             391 Hesaplanan KDV

150.000,-TL   27.000,-TL

2	....................................05.11.2019...................................... 689 Diğer Ol.Dışı Gider ve Zararlar            150.000,-TL    689.01.001 Değersiz Hale Gelen Alacaklar                                                             120 Alıcılar                                       120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ Değersiz Hale Gelen ve Gider Yazılan Alacak Kaydı       (VUK mad.322)		150.000,-TL
3	....................................05.11.2019...................................... 191 İndirilecek KDV                           27.000,-TL  191.02.001 Değersiz Hale Gelen İdn. KDV                                                             120 Alıcılar                                       120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ Değersiz Hale Gelen Alacağa İlişkin KDV’nin indirilmesi kaydı. (KDVK- Madd.29/4)		27.000,TL

 

Düzenlemelere göre, Sezen A.Ş. Kasım/2019 dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “İndirimler” kulakçığında “İndirimler” tablosunda 111 kod numaralı “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” satırı aracılığıyla 27.000.- TL KDV tutarını indirim konusu yapacak ve değersiz hale gelen alacağa ilişkin borçlu mükellef Güneş LTD ŞTİ bilgilerini içeren beyanname eki formu dolduracaktır.

 

Güneş LTD ŞTİ  Muhasebe Kayıtları

1. Güneş LTD ŞTİ’ nin vazgeçilen alacak muhasebe kaydı.

1	....................................05.11.2019...................................... 320 Satıcılar                                     150.000,-TL    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                             549 Özel Fonlar   Sezen AŞ’nin alacağından vazgeçmesi kaydı (VUK Mad.324)		150.000,TL
2	....................................05.11.2019...................................... 320 Satıcılar                                        27.000,-TL    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                        391 Hesaplanan KDV                        391.02.001 VUK 322. m. Kapsamına Giren                                                   Borçlara Ait KDV Güneş LTD Şti’nin daha önce indirdiği KDV’sini bu sefer indirim hesaplarından çıkartarak ilave etmesi.           (KDVK 30/e)		27.000,TL

 

Güneş LTD ŞTİ yukarıdaki muhasebe kaydı ile Sezen A.Ş ile aynı dönemde ( Kasım/2019 ) 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Matrah” kulakçığında “Diğer İşlemler” tablosunda 505 kod numaralı “VUK 322. m. Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV” satırı aracılığıyla 27.000.- TL tutarındaki daha önce indirdiği KDV’sini ilave ederek beyan etmesi gerekecektir.

Güneş LTD ŞTİ için konunun bir diğer ucu öteden beri gelen Vergi Usul Kanununun 324 üncü maddesinde yer alan “Vazgeçilen Alacaklar Bölümüne” dayanmaktadır.  Yukarıdaki kayıtta borcun KDV hariç tutarı olan 150.000.- TL kısmı gelir hesaplarına aktarılmadan öz kaynaklar grubunda bulunan 549 Özel Fonlar Hesabına alınmıştır. Çünkü örnekteki iki firma SULH yolu ile ( uzlaşma – barışma) borç ve alacağından vazgeçmiştir.

Vazgeçilen alacaklara ilişkin Vergi Usul Kanununun 324 üncü maddesinde yer alan düzenleme aşağıdaki gibidir;

 “Konkordato veya sulh yoliyle alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonundan başlıyarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur.” şeklindedir.

Ancak kanunun düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere Güneş LTD ŞTİ 2019 yılının sonundan başlamak üzere üç yıl içinde zararla itfa edememesi durumunda 150.000-TL tutarı özel fonlar hesabından gelir hesaplarına naklederek vergilendirmesi gerekecektir.

ÖRNEK 2-)

Sezen A.Ş. verdiği hizmet dolayısıyla 04.06.2019 tarihinde Güneş LTD ŞTİ’ ne 150.000,- TL + 27.000,-TL fatura düzenlemiş, iki taraf da muhasebe kayıtlarına alarak KDV beyannamesinde bunu bildirmiştir. Sezen A.Ş. sonrasında alacağını istemesine rağmen hiçbir tahsilat yapamamıştır. Bu sefer Sezen A.Ş. şirket avukatı aracılığı ile icra dairesinden 15.12.2019 tarihinde ödeme emri göndermiş ve alacak şüpheli hale dönüşmüştür. Sezen A.Ş şüpheli hale gelen alacak için gerekli muhasebe kayıtlarını yapmış ve karşılık ayırmak sureti ile KDV dahil 177.000.- TL fatura tutarını gider hesaplarına yansıtmıştır. Güneş LTD ŞTİ ise 25.12.2019 tarihinde mahkemeye konkordato başvurusunda bulunmuştur.

Sezen A.Ş ile Güneş LTD ŞTİ 03.08.2020 tarihinde mahkemeden alacağın %50’sinden vazgeçtiğine dair konkordato projesi tasdik ve ilan edilmiştir. Böylece alacağın %50 kısmı değersiz hale gelmiştir. Yine anlaşma gereği Güneş LTD ŞTİ geriye borcunu 10.11.2020 ve 10.12.2020 tarihinde iki eşit taksit ile bankadan ödemiştir.

Sezen A.Ş KDV Kanununun 29/4. maddesi gereğince; vazgeçtiği alacağına isabet eden kısma isabet eden KDV tutarını konkordato projesinin tasdik edildiği tarih olan Ağustos/2020 döneminde bu sefer indirim konusu yapmayı tercih etmiştir. Dolayısıyla Sezen A.Ş KDV alacağının yarısına isabet eden (27.000.-TL / 2 =) 13.500,-TL KDV tutarını Kanununun 29/4. Maddesi gereğince Ağustos/2020 döneminde KDV beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir.  

Yine alacağın  (150.000.-TL / 2 =)   75.000-TL kısmı ve buna isabet eden        (27.000.-TL / 2=) 13.500.-TL Katma Değer Vergisi tutarı  VUK’ nun 322. maddesi gereğince Sezen AŞ için değersiz hale dönüşmüş sayılacaktır.

Ancak KDVK 29/4.maddesi parantez içi hükmü gereği öncelikle karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan Katma Değer Vergisinin  indirim konusu yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması şarttır.

Örnek ışığında iki tarafın da muhasebe kayıtlarının aşağıdaki gibi olması gerektiği görüşündeyiz.

Sezen A.Ş Muhasebe Kayıtları

1. Mal/Hizmet teslimine ilişkin yapılan ilk kayıt,

1

....................................04.06.2019...................................... 120 Alıcılar                               177.000,-TL    120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                             600 Yurt İçi Satışlar                             391 Hesaplanan KDV

150.000,TL 27.000,-TL

 

1. İcra Dairesinden ödeme emri gönderilmesi sonucu şüpheli hale dönüşen alacağa karşılık ayırılması ve gider yazılması kaydı,

2

....................................15.12.2019...................................... 128  Şüpheli Alacaklar                    177.000,-TL   128.01.G01 Güneş LTD ŞTİ 654 Karşılık Giderleri                       177.000,-TL                                                             120 Alıcılar                                   120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                             129 Şüpheli Tic. Alacak Karşılıkları                                       129.01.G01 Güneş LTD ŞTİ

177.000,TL   177.000,-TL

 

 

c) 03.08.2020 tarihli konkordato projesinin tasdik edilmesi sonucu değersiz hale dönüşen alacağın kaydı ve daha önce hesaplanan aynı zamanda şüpheli alacak karşılığı kaydı ile gider yazılan KDV’nin bu sefer gelir yazılması ile birlikte indirilmesi kayıtları,

3	....................................03.08.2020...................................... 129 Şüpheli Tic. Alacak Karşılıkları           75.000,-TL    129.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                             128 Şüpheli Alacaklar                               128.01.G01 Güneş LTD ŞTİ Konkordato Anlaşması sonucu değersiz hale dönüşen KDV hariç alacağın %50 sine isabet eden kısmın defterden yok edilme kaydı.		75.000,-TL
4	....................................03.08.2020...................................... 129 Şüpheli Tic. Alacak Karşılıkları            13.500,-TL    129.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                             128 Şüpheli Alacaklar                               128.01.G01 Güneş LTD ŞTİ Alacağın %50 KDV sine isabet eden kısmın değersiz hale dönüşmesi sebebi ile defterden yok edilme kaydı.		13.500,TL

3 ve 4 numaralı kayıt istenirse toplanarak beraberce yapılması mümkündür. Anlatım amacı ile kayıt farklı fişlerde yapılmıştır.

5

....................................03.08.2020...................................... 191  İndirilecek KDV                     13.500,-TL    191.02.001 Dersiz Hale Gelen İdn. KDV                                                             644 Konusu Kalmayan Karşılıklar   KDV Kanunun 29/4. maddesinin parantez hükmü gereği daha önce karşılık ayırmak sureti gider yazılan KDV’nin bu sefer gelir yazılarak indirilmesi kaydı.

13.500,-TL

 

Sezen A.Ş. 5 no’lu kayıtla birlikte Ağustos/2020 dönemi 1 No.lu KDV Beyannamesi’nin “İndirimler” kulakçığında “İndirimler” tablosunda 111 kod numaralı “Değersiz Hale Gelen Alacaklara İlişkin İndirilecek KDV” satırı aracılığıyla 13.500.- TL KDV tutarını indirim konusu yapacak ve değersiz hale gelen alacağa ilişkin borçlu mükellef Güneş LTD ŞTİ bilgilerini içeren beyanname eki formu dolduracaktır.

Sezen A.Ş. 3 ve 4 no’lu fiş ile  KDV dahil toplam 177.000.- TL olan ve şüpheli alacağının yarısına isabet eden ( 75.000.-TL+ 13.500.-TL= ) 88.500 TL kısmı konkordato anlaşması ile değersiz hale gelen alacak olarak muhasebe kaydını yapmıştır. Yapılan kanuni düzenlemeler doğrultusunda 5 no’lu fiş ile de değersiz  hale gelen alacak  kısmına isabet eden ve daha önce hesaplayarak ödediği KDV sini bu sefer gelir yazmak sureti ile indirim konusu yapmıştır.    

Yukarıda anlatılmaya çalışılan “a”, “b”, “c" maddelerindeki Sezen A.Ş. kayıtlarının tamamı vazgeçilen alacağa isabet eden kısım ile ilgiliydi. Aşağıda yapılan “d” ve “e” maddelerindeki kayıtlar ise tasdik ve ilan edilen konkordato kararı sonucunda vade/miktar itibariyle yenilenen alacağına isabet eden %50 kısım için olacaktır.

Muhasebe kaydına başlamadan önce 14/2/2019 tarihinde Konkordato müessesesinin şüpheli alacak karşılığı uygulaması karşısındaki durumu hakkında yayımlanan VUK-112/2019-2 sayılı sirkülerinde yapılan düzenlemeleri gözden geçirelim.  

“… 3.3.1. Konkordato Projesinin Tasdik Edilmesi: Projenin tasdik edilmesiyle beraber alacağın vazgeçilmeyen kısmının vadesi ise proje çerçevesinde uzatılmış olacaktır. Buna göre mahkemece tasdik edilen konkordato projesiyle alacaklı ile borçlu arasında yeni bir borç ilişkisi kurularak eski borç vade/miktar itibariyle yenilendiğinden bu alacaklar, şüpheli alacak olma vasfını kaybedecektir. Dolayısıyla söz konusu alacaklar için ayrılmış olan karşılıkların, konkordatonun tasdiki kararının ilan edildiği (bağlayıcı hale geldiği) hesap dönemi itibariyle düzeltilmesi gerekmektedir...”

VUK/112 no’lu sirkülerle yapılan açıklama doğrultusunda yeni bir borç ilişkisi kurulması ve eski borcun vade/miktar itibariyle yenilenmesi sebebi ile daha önce ayrılan şüpheli alacağın düzeltilmesi istenmektedir. Bu bağlamda yapılacak kaydın aşağıdaki gibi olması gerektiği görüşündeyim.

d) Konkordato projesinin tasdiki ve ilanı neticesinde şüpheli alacak olma vasfını  kaybeden alacağın karşılık kaydının düzeltilmesi

6	....................................03.08.2020...................................... 120 Alıcılar                            88.500,-TL    120.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                             128 Şüpheli Alacaklar                                     128.01.G01 Güneş LTD ŞTİ   Konkordato projesinin tasdiki neticesinde yeniden yapılandırılan şüpheli alacağın iptal kaydı		88.500,TL
7	....................................03.08.2020...................................... 129 Şüpheli Tic. Alacak Karşılıkları              88.500,-TL      129.01.G01 Güneş LTD ŞTİ                                                               644 Konusu Kalmayan Karşılıklar                              Konkordato projesinin tasdiki neticesinde yeniden yapılandırılan şüpheli alacağın gelir yazılmak sureti ile iptal kaydı	88.500,TL

 

e) Sezen AŞ’nin yenilenen %50 alacağına isabet eden kısmının tahsil edilmesine ilişkin muhasebe kaydı,

Muhasebe kayıtlarının tamamı incelendiğinde ise 120-128-129 no’lu hesapların kapatıldığı, büyük defter kayıtlarında borç veya alacak kaydı vermediği görülecektir.

Güneş LTD ŞTİ  Muhasebe Kayıtları

1. Güneş LTD ŞTİ’ nin  03.08.2020   tarihinde konkordato anlaşması sonucunda Sezen A.Ş. ye olan borcunun % 50 lik kısmından vazgeçilmesine ve daha önce indirim konusu yaptığı KDV’sinin bu sefer KDV beyannamesine ilave etmesine ilişkin kaydı,

1	....................................03.08.2020...................................... 320 Satıcılar    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                             549 Özel Fonlar Sezen AŞ’nin (KDV hariç %50) alacağından vazgeçmesi kaydı.(VUK Mad.324)	75.000,-TL	75.000,-TL
2	....................................03.08.2020...................................... 320 Satıcılar    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                        391 Hesaplanan KDV                        391.02.001 VUK 322. m. Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV  Güneş LTD Şti’nin daha önce indirdiği KDV’sini bu sefer indirim hesaplarından çıkartarak ilave etmesi              (KDVK 30/e)	13.500,-TL	13.500,-TL

Güneş LTD ŞTİ borçlu olduğu Sezen A.Ş ile konkordato anlaşma tarihi olan Ağustos/2020 döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Matrah” kulakçığında “Diğer İşlemler” tablosunda 505 kod numaralı “VUK 322. m. Kapsamına Giren Borçlara Ait KDV” satırı aracılığıyla 13.500.- TL tutarındaki ve daha önce indirdiği KDV’sini  ilave ederek beyan etmesi gerekecektir.

1. Güneş LTD ŞTİ’ nin 10.11.2020 ve 20.12.2020 tarihinde konkordato anlaşması gereği %50 borcuna isabet eden kısmın ödenmesi kaydı. 

3	....................................10.11.2020...................................... 320 Satıcılar    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                                        102 Bankalar Sezen AŞ’ne olan borcun %50 sine isabet eden kısmının konkordato anlaşması gereği ödenmesi kaydı.	44.250,-TL	44.250,-TL
4	....................................10.12.2020...................................... 320 Satıcılar    320.01.S01 Sezen A.Ş.                                                                        102 Bankalar Sezen AŞ’ne olan borcun %50 sine isabet eden kısmının konkordato anlaşması gereği ödenmesi kaydı.	44.250,-TL	44.250,-TL

 

Yine Güneş LTD ŞTİ 1 no’lu  örnekte olduğu gibi  2020 yılının sonundan başlamak üzere üç yıl içinde zararla itfa edememesi durumunda 75.000-TL tutarı özel fonlar hesabından gelir hesaplarına naklederek vergilendirmesi gerekecektir.

4- SONUÇ

Yazımızda değersiz alacak KDV indirimine ilişkin yasal mevzuat ışığında muhasebe kayıtları açıklanmaya çalışılmıştır. Örneğimizde ise borçlu firmanın mahkemeye konkordato başvuru tarihinden önce ödeme emri gönderilmesi sonucunda şüpheli alacak karşılık kaydı yapılması ve konkordato projesinin ilan edilmesi boyutu ile durum incelenmiştir. Ancak şüpheli alacak karşılığı ayrılmasının geçici mühlet kararı verilmesiyle birlikte yapılması ya da borçlunun mahkemeye konkordato başvurusunda bulunmadan önce ödeme emri veya dava açılmak sureti ile yapılmış olması mahkeme süresince farklı muhasebe kayıtlarını gerektirebilir. Dolayısıyla uygulayıcıların alacaklı olduğu firmaların konkordato başvurusunda bulunması halinde 112 no’lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerini öncelikle gözden geçirmelerinde fayda bulunmaktadır.

KAYNAÇA:

1. 7104 Sayılı Kanun
2. İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1952 sayı  21/06/2012 tarihli özelgesi
3. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 23 Seri No.lu Tebliğ
4. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
5. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
6. Vergi Usul Kanunu Sirküleri/112

08.03.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.