Ersin Akçay
Vergi Müfettiş Yardımcısı
Vergi Denetim Kurulu
ersinakcay06@gmail.com

Serbest Meslek Faaliyeti İle İştigal Eden Şahıs Şirketleri Yenileme Fonu Ayırabilir Mi?

I.GİRİŞ

Makalemizin giriş kısmında serbest meslek kazancının tarifi ve Türk Ticaret Kanunun!da yer alan şahıs şirketlerinin özet tanımı yapılarak ilerleyen bölümlerde şahıs şirketlerinin serbest meslek faaliyeti ile iştigal etmesi durumunda yenileme fonu ayırıp açtıramadığı hususuna yer verilecektir.

II. TÜRK TİCARETİ KANUNU AÇISINDAN ŞAHIS ŞİRKETLERİ

6102 sayılı TTK’nın 124’üncü maddesinde Kollektif ve Komandit Şirketler şahıs şirketi olarak sayılmıştır. Ayrıca Adi Şirketler de 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 620’nci ve devamı maddelerinde düzenleme altına alınmıştır. Bu şirketler kurumlar vergisine tabi değildirler. Bu şirketlerin kazançları ortaklar üzerinden vergiye tabi tutulmaktadır.

193 sayılı GVK’nın 65.maddesinde mesleki kazanç “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.”  tanımlanmış ve aynı maddede serbest meslek faaliyetide “sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır “ şeklinde açıklanmıştır.Aynı maddenin 3.fıkrasında ve “Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kolektif,adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da,serbest meslek kazancıdır.

III. SERBEST MESLEK FAALİYETİ İLE İŞTİGAL EDEN ŞAHIS ŞİRKETLERİNİN YENİLEME FONU KARŞISINDAKİ DURUMU  

Yenileme fonu uygulaması; amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satışından veya VUK 329’uncu maddede sayılan afetler nedeniyle zarar görmesi halinde alınan sigorta tazminatları dolayısı ile doğan kar belli şartlarda yenileme fonuna alınabilir.[1]Bu şartlar aşağıda kısaca açıklanmıştır:

-Yeni İktisadi Kıymet Alınması İçin Maliyetine Göre Zaruri Bulunmalı Veya Yöneticilere Bu Konuda Karar Verilmiş Ve Girişimde Bulunmuş Olmalıdır.

-Yeni Alınacak İktisadi Kıymet Eskisiyle Aynı Neviden Olmalıdır.

-Yenileme Fonu, Yeni İktisap Edilecek İktisadi Kıymetin Amortismanları İle Mahsup Edilmek Suretiyle Kullanılır

-Yenileme Fonunun Kullanılma Süresi; Vergi Usul Kanunun ilgili maddelerinde yenileme fonunun pasif geçici hesapta azami üç yıl tutulabileceği ve her ne sebepte olursa olsun bu süre içinde kullanılmış olan karların, üçüncü yılın vergi matrahına ekleneceği belirtilmiştir.[2]

-Bilanço Esasında Defter Tutulmalı ve Pasifte Geçici bir hesap açılmalıdır;Yenileme fonu ayırabilmenin temel şartlarından biri mükellefin bilanço esasında defter tutması gereklidir.İşletme hesabı esasında yenileme fonu ayrılamaz.Bu şart maddenin gerekçesinde açıkca belirtilmiştir.Ayrıca Vergi Dairesi tarafından 15.01.2015 tarihinde verilen son özelgenin sonuç kısmında serbest meslek erbabının  ve işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin yenileme fonu uygulamasından yararlanmasının mümkün  bulunmamaktadır kararına yer verilmiştir.[3]

Serbest meslek faaliyeti ile uğraşan kolektif,adi komandit şirketlerin bu faaliyetlerinden doğan kazançları serbest meslek kazancı olarak kabul edilir.Bu şirketlerin normalde  Vergi Usul Kanunun 210.maddesine istinaden  “kazanç defteri” tutmak zorunda  olduğu hüküm altına alınmıştır.Yine GVK’nın 67.maddesinde de “serbest meslek erbabı,mesleki kazançlarını  VUK hükümlerine göre tuttukları serbest meslek kazanç defterlerine istinaden tespit ederler” hükmüne yer verilmiştir.Bu bağlamda anılan şirketlerin,serbest meslek kazanç defter tutması gerekmektedir.Ancak 213 sayılı VUK’ un  177.maddesinde  ticaret şirketlerinin 1.sınıf tüccar olduğu ve aynı Kanun’un 182.maddesinde de 1.sınıf tüccarların “yevmiye,kebir ve envanter defter” tutmak zorunda olduğu hüküm altına alınmıştır.Bu durumda birer ticaret şirketi olan kolektif ve adi komandit şirketlerin “yevmiye,kebir ve envanter defteri” tutulmaları bir diğer yasal zorunluluk olmaktadır.Söz konusu yasal zorunluluklar,kolektif ve adi komandit şirketler serbest meslek faaliyetiyle uğraştığında,bu şirketlerin aynı anda hem “serbest meslek kazanç defteri” hem de “yevmiye,kebir ve envanter defteri” tutmaları sonucunu doğurmaktadır.Bu tenakuz duruma GVK’nın 67.maddesinde yapılan düzenleme ile açıklık getirilmiştir.Anılan maddede “Adi komandit ve kolektif şirketler de mesleki kazançlarını serbest meslek kazanç defteri üzerinden tespit ederler.Bu şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler serbest meslek kazancı defteri yerine geçer hükmüne yer verilmiştir.Buna göre serbest meslek faaliyetiyle uğraşan kolektif ve adi komandit şirketler bilanço esasına göre tuttukları defterleri üzerinden vergiye tabi serbest meslek kazançlarını tespit edeceklerdir.[4]

Sonuç olarak; Mesleki kazançlarını “kazanç defteri” üzerinden tespit eden serbest meslek erbaplarının azalan bakiyeler usulüne göre amortsiman ayırmaları ve yenileme fonu uygulamasından yararlanmaları mümkün değildir. Ancak serbest meslek faaliyetinde bulunan kolektif ve adi komandit şirketler ise bilanço esasına göre defter tuttuklarından azalan bakiyeler usulünden ve yenileme fonu uygulamasından yararlanabilmektedirler.

---

[1] Beyanname Düzenleme Rehberi, sayfa 267

[2] Gelir İdaresi Başkanlığının 10.09.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1569  sayılı özelgesi

[3] Gelir İdaresi Başkanlığının 14.01.2015 tarih ve 419313384-105[328-2014-3] sayılı özelgesi

[4] A.Murat YILDIZ,”Yenileme Fonu Uygulamasında” Özellikli Konular

01.12.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.