Erinç Efe Avşar
Sosyal Güvenlik Denetmen Yrd.
efeavsar@gmail.com

SGK Sigorta Primi Teşvikleri ve Prim Teşviklerinden Yasaklanma Koşullarında Meydana Gelen Değişiklikler

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununu ve  gerekse diğer kanunlarda yer alan sigorta primi teşvik ve destek uygulamalarına ilişkin iş ve işlemler Sosyal Güvenlik Kurumunca yürütülmektedir. Bu bağlamda sosyal güvenlik kurumu son yıllarda işverenlerin üzerindeki mali yüklerin hafifletilmesi, istihdamın arttırılması, bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması, yatırımların arttırılması, genç ve kadın istihdamının arttırılmasıyla birlikte ayrıca kurumun sigorta primi tahsilat oranlarını artırmak ve prim ödemelerini düzenli hale getirebilmek amacıyla 01/10/2008 tarihinden itibaren çeşitli kanunlarla sigorta primi teşvik ve indirimlerini uygulamaya koymuştur. Uygulamaya konulan teşvik ve indirimler işverenlerin işçilik maliyetlerinde ciddi bir düşüş sağlamış ve kayıt dışı istihdamın kayıtlı hale gelmesi ile birlikte işsizlik sorunun çözümünde katkı sağlanması hedeflenmiştir.   

SİGORTA PRİM DESTEK VE TEŞVİKLERİ

Bilindiği gibi 5510 sayılı Kanunun 4/a ( son düzenleme  ile birlikte 4/b sigortalılarına da bazı teşvikler sağlanmıştır.) maddesi kapsamında sigortalı çalıştıran işverenlere bazı prim teşvik ve indirimleri sağlanmış bulunmaktadır. İşverenlerin prim teşviklerinden yararlanabilmesi için bazı kanunlarda özel şartlar belirtilmekle beraber genel olarak; çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde kuruma vermeleri, primlerini yasal süresi içerisinde ödemeleri, kuruma yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması (varsa da yapılandırılmış/tecil ve taksitlendirilmiş olması ve bu işlemlerin devam ediyor olması),yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı yönünde tespitin bulunmaması gerekmektedir. Sigorta prim teşviklerinden yararlanma koşullarını yerine getiren işveren aşağıda açıklanan teşviklerden yararlanabilecektir.

Beş Puanlık İndirim ( Belge Kanun No: 05510 ) : İşveren hissesine ait primlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden SSK işveren hissesinin beş puanlık kısmına karşılık gelen tutarı Hazine tarafından karşılanan teşvik uygulamasıdır.

Yurt Dışına Götürülen Sigortalılara İlişkin Teşvik ( Belge Kanun No:06486 ) : Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere yurt içinden götürülen/gönderilen sigortalılar için uygulanan bu indirim kapsamında, sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanan genel sağlık sigortası primlerinin işveren hissesinin beş puanlık kısmı Hazine tarafından karşılanan teşvik uygulamasıdır.

İlave Altı Puanlık İndirim (Belge Kanun No: 46486 – 56486 - 66486 ) : Bakanlar Kurulunca belirlenen 51 il ile Bozcaada ve Gökçeada ilçelerinde faaliyet gösteren özel sektör işverenlerinin teşvik edilmesi amacıyla işverenlere, prime esas kazanç üst sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde 5 puanlık indirimin ardından prime esas kazanç alt sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanan malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde 6 puanlık indirim sağlayan ve Hazine tarafından karşılanan teşvik teşvik uygulamasıdır.

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar Uyarınca Uygulanan Teşvik (Belge Kanun No: 25510 – 16322 - 26322 ) : Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteği ile teşvik edilen yatırımlara bağlı olarak gerçekleştirilecek istihdam için, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerinin tamamına kadar olan kısmı Hazine Müsteşarlığı/Ekonomi Bakanlığı tarafından karşılanan teşvik uygulamasıdır.

İşsizlik Ödeneği Alanlara Yönelik Teşvik (Belge Kanun No: 15921 ) : İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olup, son altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınan bir sigortalı için, işsizlik ödeneğine hak kazandığı süre boyunca prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primlerinin %1’i ile uzun vadeli sigorta primleri ve genel sağlık sigortası priminin tamamı, kalan işsizlik ödeneği süresince İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan teşvik uygulamasıdır.

Genç Ve Kadın İstihdamı İle Mesleki Belgeli Sigortalı İstihdamı Halinde Uygulanan Teşvik (Belge Kanun No: 06111 ) : 01/03/2011 - 31/12/2020 tarihleri arasında işe aldıkları sigortalılar için, sigorta primine esas kazançları üzerinden hesaplanacak  sigorta primi işveren payının tamamının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmasına imkan sağlayan teşvik uygulamasıdır.

İşbaşı Eğitimini Bitirenlerin İstihdamına Yönelik Teşvik (Belge Kanun No: 6645) Türkiye İş Kurumu tarafından 31/12/2017 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanları işe alan özel sektör işverenlerine işe aldıkları bu sigortalılar için, sigorta primine esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren payının tamamının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmasına imkan sağlayan teşvik uygulamasıdır.

Engelli Sigortalı İstihdamında Sağlanan Teşvik ( Belge Kanun No: 14857 ) Özel sektöre ait işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, sigorta primine esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hisselerinin tamamının bu Kanunda öngörülen şartlar dahilinde Hazinece karşılanmasını düzenleyen teşvik uygulamasıdır.

Ar-Ge Teşviki  ( Belge Kanun No: 05746-15746) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi kapsamında sağlanan bu teşvik ile kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası  fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, 31/12/2023 tarihine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.

Kültür Yatırımları veya Girişimler Kapsamında Sağlanan Teşvik (Belge Kanun No: 25225-55225) Kültür Yatırım Belgesi’ almış olan işyerlerinde fiilen çalışan sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %50’si, ‘Kültür Girişim Belgesi’ almış işyerlerinde fiilen çalışan sigortalıların ise prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin %25’i, Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesine konulan ödenekten karşılanmaktadır.

PRİM TEŞVİKLERİNDEN YASAKLANMA KOŞULLARINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER

Sosyal Güvenlik Kurumu kayıt dışı istihdamla ve sahte sigortalılık bildirimi ile mücadele kapsamında caydırıcılık yaratması amacıyla kayıt dışı bildirimde veya sahte sigortalılık bildiriminde bulunduğu tespit edilen işverenlerin yukarıda değindiğimiz bazı teşviklerden bir (1) yıl süreyle men etmekteydi ve başta 5 puanlık prim indirimi ve asgari ücret desteği olmak üzere bazı teşviklerden bir yıl süreyle yasaklamaktaydı. Fakat bu duruma esneklik kazandırılarak 08.03.2017 tarih ve 30001 sayılı resmi gazetede yayımlanıp yürürlüğe giren 6284 sayılı KHK ile 5510 sayılı Kanuna ilave edilen Ek-14. madde ile değişikliğe gidilmiş olup 1 Nisan 2017 tarihinde yürürlüğe giren madde uyarınca ;

“Mahkeme kararıyla veya yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıyı fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işyerleri ilk tespitte bir ay süreyle, ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içinde tekrar eden her bir tespit için ise bir yıl süreyle bu Kanun, 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yer alan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanamaz” denilerek teşviklerden men cezalarında değişikliğe gidilmiştir.

Yapılan değişiklikle birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortasız çalıştırdığı tespit edilen işverenin ilk tespitte bir ay süreyle ; 5510, 3294 ve 4447 sayılı kanunlarda yer alan prim teşvik ve indirimlerinden yararlanamayacaktır. İlk tespit tarihinden itibaren 3 yıl içinde yapılan denetimlerde aynı işyerinde bir kez daha      sigortasızlık veya sahte sigortalı bildiriminde bulunulduğunun tespit edilmesi halinde bir yıl süreyle söz konusu sigorta primi teşvik, destek ve indiriminden yararlanamayacaktır. Ancak 01 Nisan 2017 tarihi öncesinde sigortasız işçi çalıştırdığı veya sahte sigortalı bildiriminde bulunduğu tespit edilmesi nedeniyle 1 yıl teşviklerden men cezası alan işverenin 01 Nisan 2017 tarihi itibariyle henüz 1 yıllık ceza süresi dolmamış ise kanunun yürürlüğe girdiği 01 Nisam 2017 tarihi itibariyle teşvik yasağı ortadan kalkacak fakat bu tespit ilk tespit sayılacaktır. Ayrıca bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde yararlanılamayan sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden de yararlanamayacaktır. Konuyu örneklerle açıklayacak olursak;

Örnek 1 : 01 Mayıs 2017 tarihinde yapılan denetimde sigortasız veya sahte sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işyeri teşviklerden, tutanak tarihi olan Mayıs ayını takip eden Haziran ayında 1 ay süreyle yasaklanacak olup işyeri ile ilgili olarak 01.05.2020 tarihine kadar ( 3 yıl içinde ) sigortasız veya sahte sigortalı kişiler çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde işyeri her tespitte sigorta teşviklerinden 1 yıllık süreyle yasaklanacaktır.

  Konuyla ilgili olarak dikkat çeken bir diğer husus ise 5510 sayılı kanuna ilave edilen ek-14. Maddenin 3. Fıkrasıyla getirilen değişikliktir. Üçüncü fıkrada; yapılan kontrol ve denetimlerde tespit edilen kayıt dışı veya sahte sigortalı sayısı beş kişiyi aşmamak koşuluyla işyerinde çalışan toplam sigortalı sayısının yüzde birini(%1) aşmaması halinde teşviklerden yasaklama yoluna gidilemeyeceği ortaya konmuştur. Ayrıca toplam sigortalı sayısının % 1’inin hesaplanması sonucunda bulunan sayının küsuratlı olması halinde yarıma kadar kesirler dikkate alınmayacak, yarım ve üzerinde olan kesirler ise tama iblağ edilecektir.

Örnek 2 : Toplam 300 sigortalı çalıştırılan bir işyerinde yapılan denetim sonucunda 3 sigortasız işçi çalıştırıldığı tespit edilecek olursa toplam sigortalı sayısının %1’ini (300 X 0,01=3) aşmaması nedeniyle teşviklerde yasaklama yoluna gidilemeyecektir.

Örnek 3 :  Toplam 600 sigortalı çalıştırılan bir işyerinde yapılan denetim sonucunda 6 sigortasız işçi çalıştırıldığı tespit edilecek olursa toplam sigortalı sayısının %1’ini (600 X 0,01=6) aşmamış olsa da sigortasız çalıştırılan kişi sayısının 5’i aşması nedeniyle işyeri teşviklerden yararlanamayacaktır.

29.11.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.