Emrah Çelik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
emrahcelik1294@gmail.com

İhracat İşlemleri Sonucu Oluşan Kur Farklarının Vergi Usul Kanunu ve TMS Açısından İncelenmesi

Son yıllarda giderek artan küreselleşmenin etkisiyle dış ticaretin artışı ve dış ticaret işlemlerinin de dövizle yapılması, işletmelerin bu parayı ülkesinin para cinsine çevirme zorunluluğu getirmiştir. İhracat işlemlerinin ana konularından biri de bu kur değişimlerinin finansal tablolara doğru şekilde yansıtılmasıdır. İhracat işlemleri sonucunda oluşan kur farklarının (kambiyo karları veya zararları) kambiyo mevzuatı çerçevesinde oluşumu ve bu oluşumun muhasebenin temel kavramları, Türkiye Muhasebe Standartları (TMS), Muhasebe Sistemi Uygulamaları Genel Tebliğ’i (MSUGT) dikkate alınarak MSUGT ve TMS’ye göre kayıtların nasıl yapılması gerektiğinin anlaşılıp uygulanması ve mali tablolara doğru olarak yansıtılması önemlidir.

VERGİ USUL KANUNU VE MSUGT ÇERÇEVESİNDE MUHASEBE KAYITLARI

Muhasebenin temel kavramların biri olan “Dönemsellik” ilkesi gereği ihracat işlemlerinde tahsil sürelerinin göz önünde bulundurulması ve kur farklarının bu çerçevede hesaplanması gerekir. Şayet gerçekleşen ihracatın tahsilatı aynı dönemde yapılacak olursa oluşan olumlu kur farkı 601 YURTDIŞI SATIŞLAR, olumsuz kur farkları ise 612 DİĞER İNDİRİMLER (-) hesabında izlenmesi gerekir. Eğer ihracata ait tahsilat farklı hesap dönemlerinde yapılacak olursa olumlu kur farkları 646 KAMBİYO KARLARI hesabında, olumsuz kur farkları 656 KAMBİYO ZARARLARI hesabında izlenir.

Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır.

1. (ABC) A.Ş. 17.07.2016 tarihinde Fransa’ya 50.000 EURO’luk bir ihracat gerçekleştirmiştir.  Merkez Bankası Döviz Alış Kuru 3,90 TL olup teslim şekli CİF, ödeme şekli ise Mal Mukabil’dir.

­­­­­­­­­­­__________________   17.07.2016  __________________

120 ALICILAR                                                                      195.000

    120.99 Yurtdışı Alıcılar

                      601 YURTDIŞI SATIŞLAR HESABI                                      195.000

                                   601.90 Mamul Satışları

50.000 EURO x 3,90 TL

_____________________     /     ______________________

 

2. İhraç edilen mal bedelinin 20.000 EURO’luk kısmı 10.10.2016 tarihinde döviz alış kuru 3,95 TL iken şirketin bankadaki döviz hesabına alıcı tarafından aktarılmıştır.

 

__________________   10.10.2016  __________________

102 BANKALAR                                                         79.000

    102.99.Dövizli Vadesiz Hesap

                       120.ALICILAR HESABI                                                        78.000

                           120.99 Yurtdışı Alıcılar

                       601.YURTDIŞI SATIŞLAR                                                      1.000

                           601.99 Tahsil Kur Farkları

 

20.000 EURO x 3,95                          = 79.000

20.000 EURO x 3,90                          = 78.000

 (79.000-78.000)                               =   1.000

_____________________     /     ______________________

 

3. 31.12.2016 tarihinde Vergi Usul Kanunu Tebliği’ne göre değerleme yapılacaktır. EURO’nun döviz alış kuru 4,00 TL’dir.

 

3 (a)  31.12.2016 tarihi itibariyle 30.000 EURO tutarında alacak mevcut olduğuna göre VUK Md.280’e göre bu alacağın değerlemeye tabi tutulması gerekir.

30.000 EURO x 4,00 TL        = 120.000 TL

Hesabın Bakiyesi                =  117.000 TL     (195.000-78.000)

Kambiyo Karı                             3.0000 TL

 

­­­­­­­­­­­__________________   31.12.2016  __________________

120 ALICILAR                                                             3.000

    120.99 Yurtdışı Alıcılar

                      601 YURTDIŞI SATIŞLAR HESABI                       3.000

                                   601.99 Tahsil Kur Farkları

Yılsonu kur farkı

_____________________     /     ______________________

 

             3 (b)     Eğer döviz alış kuru 3.80 TL olsaydı bu takdirde kayıt aşağıda belirtilen şekilde olması gerekirdi:

 __________________   31.12.2016  __________________

612.DİĞER İNDİRİMLER                                            3.000

      612.99 Kambiyo Zararı

                      120.ALICILAR HESABI                                         3.000

                             120.99 Yurtdışı Alıcılar

Yılsonu kur farkı

_____________________     /     ______________________

 

4. 20.02.2017 tarihinde mal bedelinin kalanı kur 4,10 TL iken tahsil edildiğinde şu kayıt yapılacaktır:

__________________   20.02.2017  __________________

102.BANKALAR HESABI                                           123.000

       102.99 Dövizli Vadesiz Hesap

                      120.ALICILAR HESABI                                       120.000

                           120.99 Yurtdışı Alıcılar

                        646.KAMBİYO KARLARI                                      3.000

                              646.98 Önceki Dönem Kur Geliri

_____________________     /     ______________________

 

Eğer 20.02.2017 tarihinde döviz alış kuru 3,70 TL iken tahsilat yapılırsa kayıt şu şekilde kayıt yapılacaktır:

__________________   20.02.2017  __________________

656.KAMBİYO ZARARI                                                   9.000

       656. 98 Önceki Dönem Kur Zararı

102.BANKALAR HESABI                                              111.000

        102.99 Dövizli Vadesiz Hesap

                      120.ALICILAR HESABI                                                        120.000

                           120.99 Yurtdışı Alıcılar

_____________________     /     ______________________

 

 

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI (TMS) ÇERÇEVESİNDE MUHASEBE KAYITLARI

TMS 18 Hasılat Standardı’na göre kambiyo karlarının yurtdışı satışlar veya brüt değerlerle ifade edilen mal veya hizmet satışları içinde ele alınmayıp diğer olağan gelir ve karlar grubunda izlenmesi ve raporlanması gerektiği belirtilmektedir.

TMS 21 Kur Değişim Etkilerinin Muhasebeleştirilmesi Standardı’na göre kur değişiklikleri nedeniyle oluşan kambiyo karlarının ve zararlarının dönemsellik kavramı gereği olarak ilgili dönemde kayıt altına alınması gerektiği belirtilmekle beraber bunların satışlarla bağlantısı konusuna herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Her iki standarttan da anlaşıldığı üzere Vergi Usul Kanunu ve Muhasebe Sistemi Uygulamaları Genel Tebliğ’inde olduğu gibi dönem içinde yapılan satışların tahsilatı aynı dönemde yapılsa dahi satışlarla ilişkilendirilmemiş ve olağan kar/zararın içerisinde muhasebeleştirilmesi öngörülmüştür.

SONUÇ

İşletmelerin mali tablolarını düzenlemelerin en büyük amaçlarından biri de karar alıcıların ve yatırımcılarının kararını vermeleri sürecinde doğru bilgileri alabilmeleridir. Bu sebeple ihracat işlemlerinde kur farkların doğru olarak kayıt altına alınıp doğru şekilde raporlanması çok önemlidir. Özellikle mali analizlerinde doğru şekilde yapılabilmesi için mali nitelikteki işlemlerin doğru kaydedilip doğru şekilde sınıflandırılması ve raporlanması gerekir. 2018 yılında hayatımıza girecek olan BOBİ FRS ile birlikte Türkiye Muhasebe Standartları’na göre kayıt süreçlerini bilinmesi, ihracat işlemleri ve kur farklarının doğru şekilde kaydedilip raporlanması da büyük önem taşıyor.

12.10.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.