Ekrem Öncü
Yeminli Mali Müşavir
DKR Denetim
ekrem.oncu@dkrdenetim.com

Anonim Şirketlerin Esas Sözleşmeleri Neleri İçermelidir?

Değerli okurlarımız, daha önceki yazılarımızda yeni kurulacak limited şirketlerin esas sözleşmelerinin neleri içermesi gerektiğini ele almıştık. Aynı şekilde, yeni kurulacak anonim şirketlerin esas sözleşmelerinin neleri içermesi gerektiği konusunda gelen sorular nedeniyle bu yazı kaleme alındı. Vurgulamak gerekir ki, anonim şirketlerde esas sözleşmelerin neleri içereceği hususunu ele alırken, aşağıda sorulan sorulara cevap bulunması gerektiğini düşündüğümüz için öncelikle bu sorulara cevap aranmıştır.

Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Eski TTK'da yer alan anonim şirketlerin esas sözleşmelerinde şirket konusunun sınırlarının açıkça gösterilmiş olma şartı Yeni TTK'da aranmamıştır.

 

Anonim şirketlerin kuruluş sermayeleri asgari ne kadar olacaktır?

Anonim şirketlerde sermaye tutarı, tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye ellibin Türk Lirasından az olamayacaktır. Ayrıca, sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi yüzbin Türk Lirasından aşağı olamayacaktır. Bu en az sermaye tutarı Bakanlar Kurulunca artırılabilir.

 

Anonim şirketlerin kuruluşlarında izin almaları gerekecek midir?

Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece kanunun emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz. Bu düzenlemeye paralel düzenleme Eski TTK'da bulunmakta idi. (Yeni TTK md. 333)

 

Anonim şirket ne zaman kurulmuş olacaktır?

Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi, şartsız taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı esas sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur. Ancak, şirket ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve taahhütlerden şahsen ve müteselsilen sorumludurlar. Ancak, işlem ve taahhütlerin, ileride kurulacak şirket adına yapıldığı açıkça bildirilmiş ve şirketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylık süre içinde bu taahhütler şirket tarafından kabul olunmuşsa, yalnız şirket sorumlu olur. Şirketçe kabul olunmadığı takdirde kuruluş giderleri kurucular tarafından karşılanır. Bunların pay sahiplerine rücu hakları da bulunmamaktadır.

 

Anonim şirketlerin kuruluş belgeleri nelerdir?

Esas sözleşme, kurucular beyanı, değerleme raporları, ayın ve işletme devralınmasına ilişkin olanlar da dâhil olmak üzere, kurulmakta olan şirketle, kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler kuruluş belgeleridir. Bunlar, sicil dosyasına konulur ve birer nüshaları şirket tarafından beş yıl süreyle saklanır.

 

Anonim şirketlerin kurucuları kimlerdir?

Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur. Kurucular, işlemleri, üçüncü bir kişinin hesabına yaptıkları takdirde, bu kişi de kuruluştan doğan sorumluluk bakımından kurucu sayılacaktır. Söz konusu üçüncü kişi, kendisi hesabına iş gören kimsenin bildiği veya bilmesi gereken bir hususu kendisinin bilmediğini ileri süremeyecektir.

 

Anonim şirket asgari kaç kişiden oluşabilecektir, ortak sayısı tek kişiye düşerse ne yapmak gerekecektir?

Anonim şirketin kurulabilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır. Özel kanuna tabi şirketlere ilişkin hükümler saklıdır.

Pay sahibi sayısı bire düşerse, durum, bu sonucu doğuran işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde yönetim kuruluna yazılı olarak bildirilir. Yönetim kurulu bildirimi aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde, şirketin tek pay sahipli bir anonim şirket olduğunu tescil ve ilan ettirir. Ayrıca, hem şirketin tek pay sahipli olarak kurulması hem de payların tek kişide toplanması hâlinde tek pay sahibinin adı, yerleşim yeri ve vatandaşlığı da tescil ve ilan edilir. Aksi hâlde doğacak zarardan, bildirimde bulunmayan pay sahibi ve tescil ve ilanı yaptırmayan yönetim kurulu sorumludur. Ancak, şirket, tek pay sahibi olacak şekilde kendi payını iktisap edemeyecek ve ettiremeyecektir.

 

Anonim şirketlerde esas sözleşme nasıl olacaktır ve neleri içerecektir?

Esas sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır.

Esas sözleşme aşağıdaki hususları içermelidir (Yeni TTK Md. 339'da düzenlenmiştir, ayrıca ilgili Yeni TTK maddelerine de her bir bedde yer verilmiştir):

-Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer. (Yeni TTK Md. 39-52)

-Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu. (Yeni TTK Md. 331)

-Şirketin sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları. (Yeni TTK 476-506)

-Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları. (Yeni TTK 476-506)

-Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı. (Yeni TTK Md. 342, 343)

-Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket kârından sağlanacak menfaatler. (Yeni TTK 507-513)

-Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar. (Yeni TTK 359-375)

-Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları; oy hakları. (Yeni TTK 407-451)

-Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre.

-Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı. (Yeni TTK Md. 414)

-Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları.

-Şirketin hesap dönemi.

 
İlk yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanacaktır. (Yeni TTK 366, 367) Bunun nedeni ani kuruluşun niteliği gereğidir. Şirketin tüzel kişilik kazanması ile çalışabilmesi için bu düzenleme zorunludur.

Yukarıda saymış olduğumuz esas sözleşme iki tür hüküm grubu içermektedir. Birincisi şekli, ikincisi ise maddi hükümlerden oluşmaktadır. Şekli olanlar, organların oluşumu ile ilgilidir ve mutlak olarak uyulmalıdır. İkinci grup ise, şirketin kurucuları ve gelecekteki pay sahipleri arasındaki ilişkileri düzenlemekte ve paysahipleri arasında anayasa işlevi görmektedir.

 
Eski TTK'ya göre sözleşmede bulunması gerekli kayıtlar ayrıntılı bir şekilde yazılmış ve kayıtların anlamları daha açık bir dille ifade edilmiştir. Aslında yukarıdaki maddelerde esas sözleşmenin asgari zorunlu içeriği düzenlenmiştir. Zorunlu içeriğe uyulmamış olursa, sicil müdürü esas sözleşmeyi tamamlanması ve düzeltilmesi için geri çevirecektir. Şirketi ilgilendiren birçok işlemin hukuki temelini ve dayanağını yukarıdaki maddelerde yer verilen kayıtlar oluşturacaktır.

Esas sözleşme Yeni TTK hükümlerinden sapabilecek midir?

Esas sözleşme, Yeni TTK'nın anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Yeni TTK'da buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar.

 
Son olarak vurgulamak istediğimiz husus, esas sermayeyi oluşturan payların tamamının, kurucular tarafından esas sözleşmede taahhüt olunduğunun, sözleşmenin altında yer alan bir noter şerhi ile onaylanacağı düzenlemesi yürürlüğe girmeden yürürlükten kaldırılmıştır. Bu düzenleme ile sermayenin korunması amaçlanmıştı ama bu düzenlemeden vazgeçilmiştir. Mevcut anonim şirketler ise, esas sözleşmelerini 1 Temmuz 2013 tarihine kadar Yeni TTK'ya uyumlu hale getirmek zorundadırlar.

10.07.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.