YAZARLARIMIZ
Ekrem Dibi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
ekremdibi@gmail.com



Kurumlar Vergisine Getirilen %5 Oranındaki Vergi İndirimi ve İndirim Tutarına İlişkin Muhasebe Kayıtları

8 Mart 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlülüğe giren “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” uygulamasının detayları, 23 Aralık 2017 tarihindeki Resmi Gazete’de yayımlanan “301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği”nde belirtilmiştir. Buna göre, kanunda ve tebliğde belirtilen şartları sağlamaları durumunda;

Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere), yıllık Gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5’i oranındaki tutarı (en fazla 1 milyon TL olmak üzere),  ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinde indirim olarak dikkate alabilirler.

İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda ise indirilemeyen tutar, Yıllık Gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar ise red ve iade edilmemektedir.

İndirimden Yararlanma Şartları

Söz konusu indirimden faydalanmak için,

1. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması (Her bir beyanname itibarıyla 10,00 Türk Lirası’na kadar yapılan eksik ödemeler bu şartın ihlali sayılmaz.),

2. Yukarıda belirtilen süre içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Yapılan tarhiyatların kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),

3. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dâhil) 1.000,00 Türk Lirası’nın üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekmektedir.

Ayrıca, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359’uncu maddesinde sayılan fiilleri işlediği tespit edilen mükellefler için söz konusu indirim hakkından yararlanma imkanı bulunmamaktadır.

İndirimin Beyanname Üzerinde Beyan Edilmesi

Bu ay beyan edilecek olan kurumlar vergisi beyannamesinde yukarıda belirtilen şartlar sağlayan mükellefler, bu indirim hakkından faydalanacaktır.

Söz konusu indirim tutarını beyanname üzerinde gösterilmesi amacıyla, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 03 Nisan 2018 tarihinde e-beyanname programı güncellenmiş olup, 2017 yılına ait Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde aşağıda yer aldığı gibi “Hesaplanan Vergi İndirimi Tutarı” satırı eklenmiştir.

 

Ancak, bu indirim tutarı beyanname programı tarafından otomatik olarak getirilmeyip, mükelleflerin ilgili satıra indirim tutarını kendilerinin yazması gerekmektedir. İlgili satıra, hesaplanan kurumlar vergisinin %5’inden farklı bir tutar yazılması durumunda sistem otomatik olarak hata vermekte ve “hesaplanan vergi indirimi ….. TL’dir” şeklinde bir uyarı verilmektedir. Aynı zamanda indirim tutarının doğru yazılması durumunda ise sistem üzerinde, aşağıda yer aldığı gibi indirim şartlarının sağlanması hakkında bir araştırma yapılacağı şeklinde bir uyarı verilmektedir.

 

 

Beyanname programı üzerinde tüm bilgiler doldurulduktan sonra beyannamenin onaylanması sırasında, indirimden yararlanma şartlarından biri olan “beyannamelerinin kanunu süresinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması” şartını sağlayamayan mükelleflere, sistem üzerinde otomatik olarak uyarı verilmektedir.

İndirim Tutarının Muhasebe Kaydı

Kanunda belirtilen mükelleflere getirilen hesaplanan vergi tutarının %5’i oranındaki indirimden faydalanma hakkından geçici vergi dönemlerinde yararlanma imkanı bulunmayıp, söz konusu indirim hakkından sadece Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde yararlanmak mümkündür. Bu sebeple 4. Geçici Vergi Beyannamesi’ndeki vergi matrahı ile Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde vergi matrahı aynı olan mükellefler,  beyanname üzerinde indirim hakkını kullanamayacaktır.

“Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” uygulamasının açıklandığı 6824 Sayılı Kanun ile 301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde söz konusu indirim tutarının nasıl kayıtlara alınması gerektiği hakkında bir açıklama yapılmamıştır. 1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde yer alan “Tek Düzen Hesap Planı” çerçevesinde söz konusu indirim tutarının nasıl muhasebe kayıtlarına alınması gerektiğine ilişkin üç farklı yöntem önermekteyiz. Üç farklı yöntem için de belirtmiş olduğumuz örnek üzerinden muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi yapılabilir.

Örnek: ABCD Anonim Şirketi’nin 2017 yılına ilişkin kurum kazancı bilgileri aşağıdaki gibidir.

Ticari Kar

:  

  900.000,00 TL

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

:  

  100.000,00 TL

Kurumlar Vergisi Matrahı

:  

1.000.000,00 TL

Hesaplanan Kurumlar Vergisi (%20) :  

:  

  200.000,00 TL

Hesaplanan Vergi İndirim Tutarı

:  

    10.000,00 TL

Ödenen Geçici Vergi

:  

  200.000,00 TL

Kalan Vergi İndirim Tutarı*

:

    10.000,00 TL

 

 

 

(*Beyanname üzerinde %5’lik indirim tutarından kaynaklanan alacak, bu şekilde yer almaktadır.)

1. Yöntem: İndirim Tutarının 570 Geçmiş Yıllar Karları Hesabına Eklenmesi

Örnek üzerindeki veriler üzerinden dönem sonuna ilişkin ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nin beyanı ile yapılacak kayıtlar aşağıdaki gibidir:

 

-------------------------31/12/2017--------------------------

690 Dönem Karı veya Zararı                                     900.000,-

                        691 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            200.000,-

                        692 Dönem Net Karı veya Zararı                               700.000,-

-------------------------31/12/2017--------------------------

691 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                             200.000,-

370 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            200.000,-       

-------------------------31/12/2017--------------------------

371 D.K.P.Ö.V. ve Diğer Yükümlülükleri                 200.000,-

193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar                                    200.000,-

-------------------------31/12/2017--------------------------

692 Dönem Net Karı veya Zararı                               700.000,-

                   590 Dönem Net Karı                                                  700.000,-

-------------------------01/01/2018--------------------------

590 Dönem Net Karı                                                  700.000,-

                        570 Geçmiş Yıllar Karları                                          700.000,-

-------------------------25/04/2018--------------------------

370 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            200.000,-

371 D.K.P.Ö.V. ve Diğer Yüküm.                             200.000,-

-------------------------25/04/2018--------------------------

136 Diğer Çeşitli Alacaklar                                        10.000,-

                   570 Geçmiş Yıllar Karları                                          10.000,-

-------------------------XX/XX/2018--------------------------

 

Bu yöntemin kullanılması durumunda %5 oranındaki indirim tutarı gelir tablosu ile ilişkilendirilmeden bilanço hesapları ile kayıtlara alınmaktadır. Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nin beyanı ile birlikte 2017 Yılı Geçmiş Yıllar Karları hesabının bakiyesi 710.000,00 TL olmaktadır.

2. Yöntem: İndirim Tutarının Gelir Yazılması

Örnek üzerindeki veriler üzerinden dönem sonuna ilişkin ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nin beyanı ile yapılacak kayıtlardan ilk altı tanesi 1. yöntem ile aynıdır. Bu yöntemde sadece yapılacak olan son kayıt değişiklik göstermektedir.

-------------------------25/04/2018--------------------------

136 Diğer Çeşitli Alacaklar                                        10.000,-

                   602 Diğer Gelirler                                                      10.000,-

-------------------------XX/XX/2018--------------------------

 

1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde yer alan, “Tek Düzen Hesap Planı”ndaki 602 Diğer Gelirler hesabı için, “işletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb.. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.” açıklamaları yapılmıştır. Söz konusu açıklamaya bağlı olarak indirim tutarının bu hesapta kayıtlara alınması uygun olacaktır.

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinde “Bu kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi kurum kazancının tespitinde indirim olarak kabul edilmez” ifadesinden yola çıkarak, %5 oranındaki indirimden kaynaklanan bu gelir kaydına yazılan tutarların da kurumlar vergisi hesaplamasında gelir olarak kabul edilmemesi gerekmektedir. Bu yöntemin izlenmesi durumunda gelir olarak kayıtlara alınan indirim tutarının 2018 Yılı Geçici Vergi Beyannameleri’nde ve 2018 yılı Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nde “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünde, indirim olarak beyan edilmesi gerekmektedir.

Bu yöntemin izlenmesi durumunda Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nin beyanı ile birlikte 2017 Yılı Geçmiş Yıllar Karları hesabının bakiyesi 700.000,00 TL olmaktadır. İndirim tutarı olan 10.000,00 TL ise 2018 yılı gelir tablosu hesaplarında yer aldığı için, söz konusu tutar 2018 Yılı Geçmiş Yıllar Karları ya da Zararları hesabında yer alacaktır.

3. Yöntem: İndirim Tutarının 691 Dönem Kârı Vergi Ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabında Kayıtlara Alınması

Örnek üzerindeki veriler üzerinden dönem sonuna ilişkin ve kurumlar vergisi beyannamesinin beyanı ile yapılacak kayıtlar aşağıdaki gibidir:

-------------------------31/12/2017--------------------------

690 Dönem Karı veya Zararı                                     900.000,-

                        691 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            190.000,-

                        692 Dönem Net Karı veya Zararı                               710.000,-

-------------------------31/12/2017--------------------------

691 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                             190.000,-

370 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            190.000,-       

-------------------------31/12/2017--------------------------

371 D.K.P.Ö.V. ve Diğer Yükümlülükleri                 190.000,-

193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar                                    190.000,-

-------------------------31/12/2017--------------------------

136  Diğer Çeşitli Alacaklar                                         10.000,-

193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar                                     10.000,-

-------------------------31/12/2017--------------------------

692 Dönem Net Karı veya Zararı                               710.000,-

                   590 Dönem Net Karı                                                  710.000,-

-------------------------01/01/2018--------------------------

590 Dönem Net Karı                                                  710.000,-

                        570 Geçmiş Yıllar Karları                                          710.000,-

-------------------------25/04/2018--------------------------

370 D.K.V. ve  D.Y.Y. Karşılıkları                            190.000,-

371 D.K.P.Ö.V. ve Diğer Yüküm.                             190.000,-

-------------------------XX/XX/2018--------------------------

 

Bu yöntemin izlenmesi durumunda 2017 yılı dönem sonunda “691 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları” hesabında, Kurumlar Vergisi tutarından %5’lik indirim tutarı düşüldükten sonra geriye kalan tutar olan 190.000,00 TL kayıtlara alınmıştır. Böylece 1. yöntemde olduğu gibi 2017 Yılı Geçmiş Yıllar Karları hesabının bakiyesi 710.000,00 TL olmaktadır.

Ancak, Tek Düzen Hesap Planı’nda  “691 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları” hesabı için, “Dönem kârı üzerinden, ilgili mevzuat hükümlerine göre hesaplanan vergi ve yasal yükümlülüklerin izlendiği hesaptır” açıklaması yapıldığından dolayı, bu yöntemin izlenmesi Tek Düzen Hesap Planı’na aykırılık teşkil edecektir.

İndirim Şartlarının İhlali Halinde Yapılacak İşlemler

Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir.

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanın gerçek durumu yansıtmadığının, indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine, yapılan tarhiyatların kesinleşmesi halinde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir.

Dolayısıyla, indirimin hesaplandığı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanın gerçek durumu yansıtmadığının, vergi indiriminden yararlanıldıktan sonra tespit edilmesi nedeniyle beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, resen veya idarece tarhiyat yapılması ve bu tarhiyatların kesinleşmesi durumunda, indirim nedeniyle ödenmeyen vergiler vergi ziyaı uygulanmaksızın tarh edilecektir. Vergi indirimi uygulamasında kesinleşmeden maksat, tarh edilen vergi ile kesilen cezaların idari yargı mercileri nezdinde dava konusu yapılmaması veya dava konusu edilmesi neticesinde tüm olağan kanun yollarının tüketilmesiyle uygun bulunmak suretiyle kesinleşmesi anlamına gelmektedir.

Bu takdirde, indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlayacaktır.

KAYNAKÇA

6824 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun,

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu,

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu,

301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği,

1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

20.04.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM