Ceren Arsal
Avukat
cerenarsal@gmail.com

Kentsel Dönüşümde Tapu Harcı İadesi

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun  uyarınca kentsel dönüşüme ilişkin bir çok düzenleme getirilmiş ve devletin sağlamış olduğu kredi, kira yardımı, harç, vergi ve ücretlerden muafiyet gibi imkânlardan yararlanılarak, pek çok yapı yeniden inşa edilmiş olup yenilenmeye devam etmektedir.  

Kanunun getirdiği en önemli ayrıcalıklardan biri tapu, noter ve belediye harç ve vergilerinden muafiyettir. Ancak uygulamada, belediye ve tapu müdürlükleri ile vergi daireleri tarafından, birçok kişiden harç ve vergiler tahsil edilmiş, muafiyet uygulanmamıştır. Bu nedenle harç ve vergi iadesi için Vergi Dairelerine ve Gelir İdaresi Başkanlığına başvuru yapılarak Vergi Mahkemelerinde çok sayıda dava açılmış, ve ödenen harcın iadesine karar verilmiştir. Aşağıda ayrıntılı açıklanacağı üzere 6306 Sayılı Kanun uyarınca yıkılarak yeniden yapılan binalarla ilgili vergi, harç ve ücret muafiyeti gibi haklar tanındığından, daha önce tahsil edilmiş olan harç ve vergi gibi ödemelerin iadesi için başvuru ve dava yoluna gidilebilir.

Kentsel Dönüşümde Harç İadesinin Hukuki Dayanağı

6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 7. maddesi ile 6306 Sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmeliği’nin 16. maddesi ile kentsel dönüşüm kapsamında muaf tutulan vergi ve harçlar ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 123. maddesinde de özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerle, istisna edilen işlemlerden harç alınmayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre;

Kanunun 7/9. maddesi uyarınca yapılacak olan ve Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhit ile malik ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinden birinin taraf olduğu;

• Bu Kanun kapsamındaki taşınmazların dönüşüme tabi tutulmadan önce ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Bu Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların malik, işi yüklenen müteahhit ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerine ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Bu Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, bu Kanun kapsamındaki parsellerde veya alanlarda veya söz konusu parsel ve alanların dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması veya ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların işi yüklenen müteahhit, Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve bunların iştirakleri tarafından gerçekleştirilecek ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri için vergi, harç ve ücret muafiyetleri uygulanır.

Ayrıca aynı kanun 7/10 maddesi gereğince riskli alanlarda, rezerv yapı alanlarında ve riskli yapıların bulunduğu parsellerde, gerçek kişilerce ve özel hukuk tüzel kişilerince uygulamada bulunulması halinde, fonksiyon değişikliğine bakılmaksızın, mevcut inşaat alanının bir buçuk katına kadar olan yeni inşaat alanı için belediyelerce harç ve ücret alınmaz

Kanunun 7’nci maddesinin dokuzuncu ve onuncu fıkralarında belirtilen şartlar dahilinde alınmaması gereken harç, vergi ve ücretler şunlardır:

• Noter harcı,
• Tapu ve kadastro harçları,
• Belediyelerce alınan ücret ve harçlar
• Veraset ve intikal vergisi
• Damga Vergisi Kanunu uyarınca damga vergisine tâbi kâğıtlar sebebiyle alınan damga vergisi.
• Kullandırılacak kredilerden dolayı lehe alınacak paralar sebebiyle 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu uyarınca alınması gereken banka ve sigorta muameleleri vergisi
• Kurum ve kuruluşlarca döner sermaye ücreti adı altında alınan bütün ücretler ile riskli olarak tespit edilen yapı ile bu yapının yerine yapılacak yeni yapıya ilişkin olarak belediye meclisi kararı ile belirlenen ve alınan her türlü ücret.

Kentsel Dönüşümde Harç İadesi İçin İzlenecek Yol

Kentsel dönüşüm kapsamında yenilenen veya yıkılarak yeniden yapılan binalarla ilgili devir işlemlerinde muafiyete rağmen harç, vergi veya ücret tahsil edilen kişiler öncelikle ödeme tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ilgili vergi dairesine başvurarak, kendilerinden tahsil edilen vergi, harç ve ücretleri isteyebilirler. Vergi dairesinin talebi reddetmesi veya 60 gün içerisinde cevap vermemesi (zımmi red) halinde Vergi Mahkemesinde dava açılarak yersiz ödenen verginin iadesi istenmelidir.

Ödeme tarihinden itibaren 30 günlük sürenin geçmesi halinde ise şikâyet yoluna başvurulması gerekmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı yapılan başvuruyu reddeder veya kanuni süre içerisinde cevap vermezse bu defa harç, vergi veya ücret iadesi için Vergi Mahkemesinde dava açılması gerekecektir. (İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesi’nin 2019/6043 Esas 2020/535 Karar sayılı ilamı, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi̇ 5. Vergi̇ Dava Dai̇resi̇  2017/1073 Esas 2017/2674 Karar sayılı ilamı ,

İstanbul Bölge İdare Mahkemesi̇ 5. Vergi̇ Dava Dai̇resi̇ 2017/903 Esas 2017/2672 Karar sayılı ilamı)

Uygulamada en çok karşılaşılan problemlerden biri de riskli yapının bulunduğu alana ilişkin düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi için noter harcı alınmasıdır. Kanun açıkça harç muafiyeti belirlemiş olmasına rağmen bu sözleşmeler için harç ödenmeye devam edilmektedir. Harç ödemesi yapılmadan sözleşme düzenlenemediğinden taraflar bu ödemeyi yapmak zorunda bırakılmaktadır. Bu durumlarda ödemeden itibaren otuz günlük süre içerisinde dava açılarak harcın iadesi istenmesi halinde harç iade alınabilecektir. (Malatya Vergi Mahkemesi 2020/712 Esas 2021/113 Karar sayılı ilamı /Av. Nedim Serhat Alataş)

Kentsel Dönüşümde Harç İadesi İçin Zamanaşımı Süresi

Kentsel dönüşüm kapsamında iadesi talep edilebilecek vergi, harç ve ücretleri, Vergi Usul Kanunu’nun 126. maddesinin yollamasıyla uygulanmakta olan, madde 114 uyarınca 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.  Bu sebeple kentsel dönüşüm kapsamında harç, vergi ve ücret iadesi talebinin ödeme tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde yapılması gereklidir.

11.05.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.