Cemil Çatak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
cemil@bedart.com.tr

Bilançoda Kayıtlı Gayrimenkullerin 30.09.2018 Tarihine Kadar Değerleme, Beyan ve Muhasebe Kayıt İşlemleri

Bilindiği üzere Gayrimenkuller VUK’nun 269. Maddesi gereğince maliyet bedeli ile değerlenmektedir. Önceki yıllarda 2004 yılı dahil  VUK’nun mükerrer 298’inci maddesi gereğince enflasyon  düzeltmesi yapan şirketlerin aktifinde kayıtlı iktisadi kıymetler bu tarih itibariyle en son değerlenmiş olan bedelleri ile kaldılar.

7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’nun 5 Maddesi ile 213 sayılı VUK’nuna Geçici 31’inci madde eklenmiştir. Bu madde ile “ Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine maddenin yürürlük tarihi itibariyle aktiflerinde kayıtlı bulunan taşınmazları 30.09.2018 tarihine kadar yeniden değerlemeye tabi tutma “ imkanı sağlanmıştır.

 

Dikkat edilecek hususlar;

• Finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları, münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler,  215’,nci madde gereğince kayıtlarını Türk Para birimi dışında başka bir para birimi ile tutmalarına izin verilenler ve sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar sahip mükellefler bu kanun ile taşınmazlarını yeniden değerlemeye tabi tutamayacaklardır.
• Değerleme sonrasında aktif değerlerinde oluşan farklar üzerinden %5 vergi hesaplanarak uygulamanın yapıldığı ayı takıp eden ay içerisinde ilgili beyanname gelir ve kurumlar yönünden bağlı bulunan vergi dairesine beyan edilecek ve ödenecek, yapılan ödeme tutarı Gelir ve Kurumlar Vergisinden indirilemeyecek ve doğacak herhangi bir vergi borcundan da mahsup edilemeyecektir. Bu kanun kapsamında yapılan beyana ait vadesinde ödenmeyen borç var ise kanundan faydalanmamış olunacaktır.  
• Taşınmazın değerlemesi yapılır iken ayrılmış olan amortisman tutarının da aynı artış oranında değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir. Değerleme sonrasında taşınmazda oluşan tutardan amortisman ayrılmaya devam edilecektir.
• Değerleme sonucunda oluşan değer artış tutarı Pasifte özel bir fon hesabında tutulacak, sermayeye ilave edilmemesi, işletmeden çekilmesi veya başka bir yere aktarılması durumunda ( tamamının veya belirli bir kısmının) ilgili dönemde bu tutara gelir veya kurumlar vergisi hesaplanacaktır. Değerlemeye tabi tutulan taşınmazın satılması durumunda, pasifte bulunan özel fon hesabındaki değer kazancın tespitinde hesaplamaya dahil edilmeyecektir.
• Değerleme işlemi işletmenin kayıtlarında mevcut bulunan taşınmazların tamamını kapsayacak şekilde yapılmalı, taşınmazların bir kısmını değerlemeye tabi tutup bir kısmını yapmamak kanun hükümlerinden faydalanamamak sonucunu doğurabilir.
• Değerleme işlemi yapılırken 01.01.2005 tarihinden önce iktisap edilmiş ve kayıtlarda bulunan taşınmazlar Ocak 2005- ÜFE, bu tarihten sonra iktisap edilmiş taşınmazlar ise iktisap edildiği ayı takip eden aya ait Yİ-ÜFE oranları ile hesaplanacaktır.

Bir örnek ile açıklayalım;

Erciyes Otomotiv Ltd. Şti.nin;

31.01.2003 yılında satın aldığı Merkez Binasının aktifte kayıtlı değeri 1.000.000 TL, birikmiş amortisman tutarı 600.000 TL’dir.

 31.01.2011 yılında satın aldığı Araç Garajı’nın  aktifte kayıtlı değeri 2.000.000 TL, birikmiş amortisman tutarı 560.000 TL ‘dir.

Kanunda belirtildiği gibi ;

Merkez Binasının Değerlemesi aşağıdaki gibi olacaktır.

Mayıs-2018 Yİ-ÜFE / Ocak-2005 ÜFE

354,85 / 114,83 = 3,0902

Araç Garajı’nın Değerlemesi aşağıdaki gibi olacaktır.

Mayıs-2018 Yİ-ÜFE / Şubat-2011 Yİ-ÜFE

354,85 / 185,90 = 1,9088

1. Merkez Bina Hesaplama

Merkez Bina Kayıtlı Tutar           : 1.000.000 TL

Değerleme Oranı                      : 3,0902

Değerlenmiş Tutar                    : 3.090.200 TL

Değer Artışı                             : 2.090.200 TL

 

Merkez Bina Amortisman          :    600.000 TL

Değerleme Oranı                      : 3,0902

Değerlenmiş Tutar                    : 1.854.120 TL

Değer Artışı                             : 1.254.120 TL

 

Merkez Bina Net Artış Değeri : 2.090.200 TL – 1.254.120 TL = 836.080 TL

Erciyes Otomotiv Ltd. Şti. Merkez Bina için ;

836.080 TL * %5 = 41.804 TL vergi ödeyecektir.

 

Muhasebe Kaydı ;

---------------------------------------------…../…../……-------------------------------------------

252 Binalar

 01 Merkez Bina                       2.090.200 TL

                                                           257 Birikmiş Amortismanlar

                                                                  01 Merkez Bina                  1.254.120 TL

                                                           529 Diğer Sermaye Yedekleri

                                                                  01 Merkez Bina Özel Fonu     836.080 TL

 

------------------------  7144 Sayılı Kanun Yeniden Değerleme Kaydı -----------------------------

 

2.Araç Garajı Hesaplama

Merkez Bina Kayıtlı Tutar           : 2.000.000 TL

Değerleme Oranı                      : 1,9088

Değerlenmiş Tutar                    : 3.817.600 TL

Değer Artışı                             : 1.817.600 TL

 

Merkez Bina Amortisman          :    560.000 TL

Değerleme Oranı                      : 1,9088

Değerlenmiş Tutar                    : 1.068.928 TL

Değer Artışı                             :    508.928 TL

 

Araç Garajı Net Artış Değeri      : 1.817.600 TL – 508.928 TL =  1.308.672 TL

 

Erciyes Otomotiv Ltd. Şti. Merkez Bina için ;

1.308.672 TL * %5 = 65.433,60 TL vergi ödeyecektir.

Muhasebe Kaydı ;

---------------------------------------------…../…../……-------------------------------------------

252 Binalar

 02 Araç Garajı             1.817.600 TL

                                                           257 Birikmiş Amortismanlar

                                                                  02 Araç Garajı                               508.928 TL

                                                           529 Diğer Sermaye Yedekleri

                                                                  02 Araç Garajı Özel Fonu              1.308.672 TL

 

------------------------  7144 Sayılı Kanun Yeniden Değerleme Kaydı -----------------------------

 

 

Sonuç olarak Erciyes Otomotiv Ltd. Şti. toplamda 107.237,60 TL bir bedel ödeyecek gibi görünsede  7144 sayılı kanundan faydalanacak işletme ve şirketlerin ileriki süreçte bu değerleme işleminden istifade edeceği kesindir. Şöyle ki Aktif ve Özkaynak’ larında bir artış meydana getireceği, artırılmış yeniden değerlenen tutarların üzerinden amortisman ayrılıp gider yazılacağı, bahse konu taşınmazların karlı satışları durumunda daha az gelir beyan edilip az vergi ödeneceği bilinerek bu kanun maddesi değerlendirilmelidir.

Kaynak;

- 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

- 333 sıra no.lu VUK Genel Tebliğ

- www.tuik.gov.tr

18.06.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.