Burak Sağlanmak
Vergi Müfettiş Yardımcısı
İstanbul Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı
buraksaglanmak@windowslive.com

İktisadi Kıymetin Değerini Artırıcı ve Ömrünü Uzatıcı Giderlerin İtfası

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 272’nci maddesinde, normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, gayrimenkulu veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderlerin, gayrimenkulün veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline ekleneceği, gayrimenkuller veya elektrik üretim ve dağıtım varlıkları için yapılan giderler hem tamir, hem de kıymet artırma giderlerinden terekküp ettiği takdirde, mükellefin bu giderlerden maliyet bedeline eklenecek kısmı ayrı göstermek mecburiyetinde olduğu,

Aynı Kanunun 313’üncü maddesinin birinci fıkrasında, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesinin amortisman mevzuunu teşkil edeceği,

327 nci maddesinde, gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadî kıymetlerini artıran ve 272 nci maddede yazılı özel maliyet bedellerinin kira veya işletme hakkı süresine göre eşit yüzdelerle itfa edileceği, kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan şeyin boşaltılması veya işletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa edilmemiş olan giderlerin boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılacağı,hükümleri yer almaktadır.

Bu itibarla, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin aktife alınmalarından sonra yapılan giderler, niteliğine göre maliyet bedeline dahil edilir veya genel gider olarak kaydedilirler.

İktisadi Kıymetin Değerini Artırıcı Giderler

Aktifte bulunan iktisadi kıymetin ilk iktisabı sırasında bulunmayan özelliklerin kazandırılması veya ilk iktisap sırasında bulunan özelliklerin geliştirilmesi için yapılan giderler değer artırıcı giderler olarak sayılmakta ve maliyete eklenen bu giderlerin amortisman süreleri de iktisadi kıymetin kalan ömrüne göre belirlenmektedir. Örnek: Faydalı ömrü 5 yıl olup 3 yıldır aktifte bulunan makineye faiz gideri, kur farkı veya diğer ilave harcamalar yapmak suretiyle değerinin artırılması sonucunda yapılan değer artırıcı harcamaların, makinenin kalan ömrü (2 yıl) üzerinden amortismana tabi tutulması gerekmektedir.

İktisadi Kıymetin Ömrünü Uzatıcı Giderler

İktisadi kıymetin ilk alındığı sıradaki beklenen ömrünü, uzatmak amacıyla yapılan giderler aktifleştirildikleri yıldan başlayarak iktisadi kıymet için belirlenen oran ve süreye göre amortismana tabi tutulur. Örnek: Aktife kayıtlı aracın ilk iktisabında (2014) var olan motorun değiştirilmesi halinde yeni motor aracın ömrünü uzatmak amacıyla yapılan bir gider olduğundan, yeni motor bedeli alındığı hesap döneminden (2016) itibaren bu araç için belirlenen süre (5 yıl) ve oranda amortismana tabi tutulur. Buna göre, araca ait motorun 2016 yılında yeni modeliyle değiştirilmesi durumunda yeni motor bedeli 2016 yılından başlayarak araç için belirlenen oran ve sürede (5 yıl)  amortismana tabi tutulması  gerekmektedir.

Normal Bakım Onarım ve Temizlik Giderleri

Ayrıca, iktisadi kıymet için yapılan NORMAL bakım, onarım ve temizlik gibi giderlerin ise maliyet olarak kabul edilmeyip doğrudan gider olarak yazılması gerekmektedir.

Danıştay 4. Dairesi’nin vermiş olduğu bir kararda “...Dosyanın incelenmesinden; uyuşmazlık konusu tarhiyata esas teşkil eden matrah farkını oluşturan harcama kalemlerinin, birbirleriyle ilgili olduğu ve bütünlük arz ettiği, yapılan işlerin; mevcut bir tesisatın tamamen yenilenmesi, tesisatın nitelik ve fonksiyonlarının değiştirilmesi suretiyle eskisinden çok farklı özelliklere sahip niteliği ve kalitesi farklı yeni bir tesisat meydana getirilerek gayrimenkulün ekonomik ömrünü uzattığı, ekonomik değerini artırdığı anlaşıldığından bu harcamaları normal bir tamir ve bakım gideri olarak kabul edilemeyeceği özel maliyet bedeli olarak itfa edilmesi gerektiğinden söz edilerek doğrudan gider yazılmasında isabet görmeyen mahkeme kararı yerindedir.” şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.

Kiracının gayrimenkulün değerini artırıcı bir tertibat eklenmesi ve bu eklenti, kiralanan gayrimenkulü tahrip etmeksizin sökülüp ayrılabiliyorsa, bu harcamalar özel maliyet bedeli kapsamında aktifleştirilmezler. Bu harcamalar amortismana tabi iktisadi kıymet olarak işletme aktifinde yer alırlar ve faydalı ömrüne göre amortisman yoluyla giderleştirirler. Örneğin işyeri olarak kiralanan gayrimenkule sökülmesi mümkün olan aspiratör, klima, havalandırma gibi tesisatlar özel maliyet hesabına kaydedilmeden amortismana tabi iktisadi kıymet olarak işletme aktifinde yer alırlar ve faydalı ömrüne göre amortisman yoluyla giderleştirirler.

İşyeri olarak kiralanan gayrimenkule yapılacak harcamaların özel maliyet niteliğinde olup olmadığının tespitinde yapılan harcamalarının niteliğinin ve niceliğinin iyice araştırılması gerekmektedir. Örneğin işyeri olarak kiralanan bir binanın bozulan bir penceresinin sökülüp yerine yenisinin takılması için yapılan harcamalar normal tamir gideri kapsamında doğrudan gider niteliğinde olabilen harcamalar iken kiralanan binanın tüm pencerelerinin sökülüp yerine yenilerinin takılması için yapılan harcamalar artık normal tamir gideri kapsamını aşmış gayrimenkulün değerini artırıcı nitelik kazanmıştır. Bu nedenle bu harcamalar özel maliyet kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

KAYNAKÇA

1.      213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
2.      Danıştay 4.  Dairesi’nin 07.04.2003 Tarih ve E:2002/1876, K:2003/847 Nolu Kararı
3.      Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 19.02.2016 Tarih ve 11395140-105[262-2015/VUK1-18858]-14187 Sayılı Özelgesi
4.      İşyeri Olarak Kiralanan Gayrimenkule Yapılan Harcamalar/ Vergi Müfettişi Uğur Uğurlu/23.01.2013, www.vergisigorta.com

               

25.05.2016

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.