Bülent Şişman
Eski Baş Hesap Uzmanı
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
bulent@turkeyaudit.com

Gümrük Vergisinin Zamanında Ödenmemesi ve Malların Gümrükten Çekilmemesi, Özet Beyan Verme Tarihinin Önemi

A. Giriş

Gümrük Vergisinin ödenmesi ve malların gümrükten çekilmesi için hangi tarihin önemli olduğu sık sık karıştırılmaktadır. Bu sebeple şirketler önemli bir yaptırım ile karşılaşmaktadır.

B. Gümrük Vergisinin Ödenmesi için Özet Beyan Tarihinin Önemi

Gümrük Vergisi Kanunu’nun 46. Maddesinde Özet Beyan konusu düzenlenmiştir.

46. maddenin başlığı “Gümrüğe Sunulan Eşyaya Gümrükçe Onaylanmış Bir İşlem veya Kullanım Belirlenmesi Zorunluluğu” şeklinde başlamaktadır. Buna göre; “MADDE 46- 

1. Gümrüğe sunulan eşyaya, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilir. 

2. Özet beyan kapsamındaki eşyaya, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım belirlenerek, buna ilişkin işlemler; 

a) Denizyolu ile gelen eşya için, özet beyan verildiği tarihten itibaren kırkbeş gün, 

b) Diğer bir yolla gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren yirmi gün,  İçinde tamamlanır

3. Şartlar gerektirdiği takdirde, Müsteşarlık 2 nci fıkrada 50 ve 48 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sürelerden daha kısa bir süre saptayabilir veya bu sürelerin uzatılmasına izin verebilir. Ancak, gerçek ihtiyaçları aşan süre uzatımı yapılamaz.” Hükmünü getirmiştir.

Yukarıdaki madde hükmünden anlaşıldığı üzere deniz yolu ile gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren 45 gün, diğer yollarla gelen eşyalar için ise özet beyanın verildiği tarihten itibaren 20 gün içinde işlemlerin tamamlanması gerekmektedir.

Bu süreler içinde işlemler tamamlanmadığı, gümrük vergileri yatırılmadığı takdirde sistemde gümrük vergisinin yatırılacağı ekranlar kapanmaktadır. Bu sebeple ilgili eşyalar için gümrük vergisi yatırılmadığı için malların gümrükten çekilmesi de mümkün değildir.

Eğer süre uzatımı isteniyor ise bu süre uzatımının mutlaka 45 veya 20 gün içinde yapılması gerekmektedir.

C. İşlemlerin Yapılması İçin Sürelerin Durması ve Süre Uzatımı

Gümrük Yönetmeliğinin 76. Maddesinde “Gümrüğe Sunulan Eşyaya Gümrükçe Onaylanmış Bir İşlem veya Kullanım Belirlenmesi Zorunluluğu” konusu ile “Sürenin durduğu haller ve süre uzatımı” konusu düzenlenmiştir.

“MADDE 76 – (1) Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve gümrüğe sunulan eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin işlemlerinin Kanunun 46 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen süreler içinde tamamlanması esastır. Ancak, eşyanın herhangi bir adli veya idari takibata konu olması halinde bu takibat nedeniyle geçen süreler, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için dış ticaret mevzuatı ya da sair mevzuat gereğince ibraz edilmesi gereken uygunluk belgesi, kontrol belgesi, ithal lisansı, izin yazısı, gözetim belgesi, tahlil raporu gibi belgelerin alınması veya buna ilişkin işlemlerin yerine getirilmesi sırasında geçen süreler işlem tarihinin başladığı tarihte durdurularak yirmi veya kırkbeş günlük sürelerin hesaplanmasında göz önünde bulundurulmaz ve işlemin sonuçlandığı tarihten itibaren kalan süre verilir.

(2) Eşyanın Kanunun ilgili hükümleri uyarınca tasfiyelik hale gelip gelmediğinin tespitinde Kanunun 46 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen yirmi ve kırkbeş günlük süreler ile yukarıda belirtilen süreler re’sen dikkate alınır. Bu sürelerin gümrükçe bilinmesinin zorunlu olmadığı durumda, eşyanın ilgilisi tarafından vaktinde bilgi verilmemesi nedeniyle tasfiyelik hale geldiği düşünülerek düzenlenen tespit ve tahakkuk belgeleri, ihale ilanının yayımlandığı veya perakende satış ya da tahsis kararının alındığı tarihe kadar yapılan bir başvuru sonucunda, birinci fıkrada belirtilen işlemlerin başlangıç ve bitiş tarihleri dikkate alınarak, süreyi durduran sebepler bulunduğunun anlaşılması durumunda iptal edilir. İhale ilanının yayımlandığı veya perakende satış ya da tahsis kararının alındığı tarihten itibaren yapılacak süreyi durduran sebeplerin bulunduğuna ilişkin başvurular değerlendirilmez.

(3) Kanunun 46 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen süreler ilgilinin doğrudan veya mutat haberleşme araçları ile kanuni süre veya verilen ek sürenin bitiminden önce yazılı başvurusu üzerine gümrük müdürlüklerince uzatılır. Bir ayı aşan süre uzatım taleplerinde, bu talebin gerekçesinin belirtilmesi şarttır.

(4) Üçüncü fıkra uyarınca yapılacak süre uzatım taleplerinde,

a) Kayıtlı Posta Gönderileri yolu (Taahhütlü veya APS) veya Kayıtlı Kargo Taşımacılığı aracılığı ile yapılacak başvurularda, başvuru dilekçesinin postaya veya kargoya verildiği tarih,

b) Kayıtsız Posta yolu ile veya doğrudan doğruya ilgili gümrük idaresine yapılacak başvurularda, başvuru dilekçesinin gümrük idaresinin kaydına giriş tarihi,

esas alınır.”

Yukarıdaki maddenin 3 nolu fıkra hükmünden anlaşılacağı üzere, özet beyan verildikten sonraki 45 veya 20 günlük süre içinde süre uzatımı başvurusu yapıldığında gümrük idaresi bunu dikkate almak zorundadır. 30 günden daha fazla bir süre uzatımı talep ediliyor ise bunun ise gerekçesinin belirtilmesi gerekmektedir.

Buradaki temel sorun, sürelerin hangi tarihte başladığıdır. Süreler Özet Beyanın verildiği tarihte başlamaktadır. Bu beyan tarihi ise gümrük beyannamesinin düzenlendiği tarih değil, daha önceki bir tarihtir.

D. Özet Beyan Verme Süreleri Nelerdir?

Özet beyan verme süreleri, taşıma şekline göre belirlenmiş olup  aşağıda yer almaktadır:

 1-   Deniz taşımacılığında,

a) Konteyner ile taşınan eşya için, uzak limanlarda (Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki limanlar haricindeki limanlar) , hareket limanında eşyanın gemiye yüklenmesinden en az yirmi dört saat önce,

b) Dökme ve ambalaj halindeki eşya için, uzak limanlarda, Türkiye Gümrük Bölgesindeki ilk varış limanına gelmeden en az dört saat önce,

(c) Karadeniz ya da Akdeniz üzerindeki yabancı ülke limanları ile Türkiye Gümrük Bölgesindeki limanlar arasında taşınan eşya için ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce,

 2-    Hava taşımacılığında,

 a) Kısa mesafeli (4 saatten kısa mesafeler)  uçuşlarda en geç uçağın havalandığı ana kadar,

b) Uzun mesafeli (4 saatten uzun mesafeler)  uçuşlarda, Türkiye Gümrük Bölgesinde ilk havalimanına inilmesinden en az dört saat önce,

3-    Demiryolu taşımacılığında, giriş gümrük idaresine varılmasından en az iki saat önce,

 4-    Karayolu taşımacılığında, giriş gümrük idaresine varılmasından en az bir saat önce, bunun mümkün olmaması halinde aracın giriş gümrük idaresine varışından itibaren bir saat içinde.

Deniz veya hava taşıtlarının, Türkiye Gümrük Bölgesinde birden fazla liman veya havalimanına uğraması halinde, örneğin yakın limandan gelen geminin ilk önce Mersin’e sonra İzmir’e ve sonra da Derinceye uğrayacak olması halinde, Mersin’e gelmeden iki saat önce hem Mersin, hem İzmir ve hem de Derinceye boşaltılacak eşya için özet beyanların verilmesi gerekmektedir.

 Kombine taşımacılıkta, gemide taşındıktan sonra limana inen ve “aktif taşıma aracı” haline gelen kara taşıtındaki eşya için de özet beyan verme süresi, gemi taşımacılığı için belirlenen süredir. Örneğin, yakın limandan gelen bir gemideki eşya yüklü TIR aracı için özet beyanın ilk varış limanına gelmeden en az iki saat önce verilmesi gerekmektedir.

 Özet beyanın taşıyıcı değil, üçüncü bir kişi tarafından verilmesi halinde, taşıyıcı özet beyan verme sürelerine uyulması konusunda üçüncü kişiden taahhüt almalıdır, çünkü taşıyıcı özet beyanların zamanında verilmesini sağlamak durumundadır.

E. ÖZET BEYAN VERME TARİHİNE DİKKAT EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI

Özet beyan verme tarihinden 45 veya 20 gün içinde eşya ile ilgili gümrük işlemlerine başlanmaması ve eşyanın gümrük vergilerinin ödenerek eşyanın gümrükten çekilmesi için gerekli işlemlerin yapılmaması durumunda, sistem kapatılmakta ve ilgili eşyalar tasfiye sürecine girmektedir. Bu durumda tekrar işlemlere başlamak için malın CIF bedeli üzerinden ek bir bedel (yüzde 1) ödenmesi gerekmektedir. Malların değerinin yüksek olması durumunda bu %1’lik bedel oldukça yüksek tutarları ifade etmektedir.

Mükellefler tarafından 45 ve 20 günlük süreler sıklıkla, özet beyan verme tarihi değil de, gümrük beyannamesinin düzenlenmesi tarihi dikkate alınarak karıştırılmakta, son günlerin beklenmesi durumunda 45 ve 20 günlük süreler geçirilmiş olduğundan, tekrar gereksiz yere CIF bedeli üzerinden ek bedeller ödenerek işlemlere devam edilmek durumunda kalınmaktadır. Bu sebeple, gümrük işlemlerinin yapılmasında özet beyan tarihi dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biridir.

03.07.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.