Ayşe İşçi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmm.ayseisci@gmail.com

Doğum Süreleri, Doğum Parası ve Emzirme Ödeneği

EMZİRME ÖDENEĞİ NEDİR?

Emzirme ödeneği, sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeni ile sigortalı erkeğe bir doğumla sınırlı olmayıp, her doğumda şartları taşıması halinde bir defaya mahsus yapılan ödemedir. Yani doğan her çocuk için birer kez bu ödenekten faydalanılabilir.

EMZİRME ÖDENEĞİ KİMLERE VERİLİR?

Emzirme ödeneğinin kimlere verildiği 5510 sayılı Kanun ile açıklanmıştır. Aynı zamanda 2013/20 sayılı Genelge ile emzirme ödeneği verilmesindeki tereddütler giderilmiştir.

Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.

EMZİRME ÖDENEĞİ ŞARTLARI NELERDİR?

Emzirme ödeneğinin şartları 5510 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatları tarafından açık ve net bir şekilde ifade edilmiştir.

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için, 5510 sayılı SS ve GSS Kanununun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının;

a) SSK (4/1-a) kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,

b) Bağkur (4/1-b) kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması, şarttır

 (Emzirme ödeneği hizmet akdine tabi çalışan (4/1-a’lı) sigortalılar ile kendi adına ve hesabına (4/1-b’li) çalışan sigortalının yararlanabildiği bir ödeme türü olup, kamu görevlisi olan sigortalılara 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince kendi kurumlarınca ödeme yapılmakta olup bu kişilere emzirme ödeneği ödenmez.)

İŞTEN AYRILANLAR NE KADARLIK SÜRE İÇERİSİNDE EMZİRME ÖDENEĞİ ALABİLİR

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, işten ayrıldıkları tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları sağ olarak doğarsa, sigortalı kadın veya karısı analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkeğe, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneği verilebilmektedir.

2023 EMZİRME ÖDENEĞİ TUTARI NEYE GÖRE BELİRLENMEKTEDİR

 5510 sayılı Kanunun 16 ıncı maddesinin üçüncü fıkrasında, analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip, Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verileceği hükme bağlanmıştır.

Konu ile ilgili olarak Yönetim Kurulumuzca alınan 25/12/2009 tarihli ve 2009/407 sayılı karar ile 2010 yılından başlamak üzere bundan böyle her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranında artırılmasına bu şekilde hesaplanarak bulunacak rakamlardaki kuruşların liraya iblağ edilmesine ve konunun Bakan onayına sunulmasına karar verilmiş ve 31/12/2009 tarihli ve 179679 sayılı Bakanlık Makamı Olur’u ile onanmıştır.

Bu durumda, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2022 yılı için TÜFE oranlarında ortaya çıkan değişim oranının %64,27 olduğu dikkate alındığında, 2022 yılında 316,00 TL olan emzirme ödeneği tutarı 2023 yılında 520,00 TL olacaktır. Yani

2023 yılı süt parası 520,00 TL olarak belirlenmiştir.

EMZİRME ÖDENEĞİNDE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE

 Emzirme ödeneğinin talep edilmesinde hak düşürücü süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıldır.

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalıların ödeneklerini almaları için Kuruma talep dilekçesi verme şartı kaldırılmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu Harcama Belgelerinde Yapılan Değişiklik ile emzirme ödeneği talep dilekçesi istisnalar dışında istenilmeyecektir. Emzirme ödeneğinde mutlaka doğum raporu bilgileri tam ve doğru olmalıdır. Emzirme ödeneği, sistemde görülen emzirme ödeneği raporuna istinaden otomatik olarak ödenmektedir.

EMZİRME ÖDENEĞİ SORGULAMA

Emzirme ödeneğine süt parasına hak kazanan sigortalılar, emzirme ödeneği formunu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ya da Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğünde gerçekleştirebilir. Ödenek sorgulama için hem başvuruyu yaptığınız SGK birimlerini arayabilir, hem de e-devlet üzerinden sorgulama yapabilirsiniz.

Şayet e-Devlet üzerinden banka hesabı tanımlaması yapmamışsanız;

E-Devlet giriş yaptıktan sonra arama butonuna

_ SGK şahıs yazdığımızda banka hesabı tanımlama ekranını seçerek, banka hesabımızı tanımlama işlemimizi gerçekleştirebiliriz.(bize verilen Banka seçeneklerinden hangisini kullanıyor isek onu tanımlayabiliyoruz.)

(Banka hesabı tanımlamasından sonra artık tarafımıza SGK tarafından yapılan ödemeleri aşağıdaki ekrandan takibini yapabiliriz.)

 Doğumun gerçekleştiği hastane tarafından emzirme ödeneği SGK raporu girilmesinden itibaren 1 ay içinde ödenek alınabilir.

EMZİRME ÖDENEĞİ NE ZAMAN, KİM TARAFINDAN GÜNCELLENİR

Emzirme ödeneği her yıl yeniden belirlenmektedir. Her yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ödenek güncellenmektedir.

DOĞUM İZİN SÜRESİ NE KADARDIR

Doğum izin gün sayısı, doğumdan önce 8 hafta yani 56 gün, doğumdan sonra da 56 gün olmak üzere toplam 112 gündür. Çoğul gebelik (ikiz, üçüz vs.) durumu varsa doğum öncesi izne fazladan 2 hafta (14 gün) eklenmek suretiyle en fazla 126 gün  doğum izni olmaktadır.

DOĞUM PARASI ALMANIN ŞARTLARI NELERDİR?

• İstirahatın başladığı tarihte sigortalı olması ve sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olması,
• Doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
• İstirahat süresi içinde işyerinde fiilen çalışmamış olması,
• Doğum olayının (canlı ya da ölü) gerçekleşmiş olması gerekmektedir

Doğum için işyeriniz izinli günleriniz için size ödeme yapmaz bu ödemeyi SGK “doğum parası” veya “analık iş göremezliği” adı ile yapar. E- devlet te arama motoruna  ‘analık’ yazarak ta takip edebiliriz.

DOĞUM RAPOR PARASI NASIL HESAPLANIR?

Örnek: 2022 yılı için aylık brüt ücreti 14.000 TL olan çalışanımızın doğum izin parasını hesaplayalım. Bu örnekle aynı zamanda brüt ücrete göre örnek bir doğum parası hesaplama yapmış olacağız.

2023 yılı ücretli bir çalışanın alacağı doğum rapor parasını hesaplayalım. 2023 yılı için brüt ücreti 14.000 TL olan ücretlimizin geriye dönük 12 aylık toplam brüt ücreti de 168.000 TL olduğunu varsayalım.

• 168.000  / 360  (ödenen prim gün sayısı) = 466,67 TL günlük ücret
• 466,67 TL x 112 GÜN  =52.266,67 TL
• Doğum izin parası 52.266,67 TL’ nın 2/3’ü alınır,
• 52.266,67 / 3 x 2= 34.844,44 TL doğum parası alır.

Örnek: 2023 temmuz ayında doğum iznine ayrılan çalışanımızın asgari ücretle çalıştığını ve çoğul gebelik durumunun olduğunu varsayalım.Bu çalışanın Doğum rapor parasını(Geçici iş göremezlik )hesaplayalım.

• 6.471 TL x 6 AY   =38.826 TL (2022 yılı Temmuz-Aralık brüt ücreti)
• 10.008 TL x 6 AY  =60.048 TL (2023 yılı Ocak- Haziran brüt ücreti)
• 38.826 TL + 60.048 TL = 98.874 TL (son 12 aylık brüt ücret toplamı)
• 98.874 TL / 360 GÜN = 274,65 TL Günlük ücret
• 274,65 TL X 126 GÜN =34.605,90 TL
• Doğum izin parası 34.605,90 TL’ nın 2/3’ü alınır,
• 34.605,90 / 3 X 2 = 23.070,60 TL doğum parası alır

DOĞUM PARASI (DOĞUM YARDIMI)

Devlet tarafından annelere en fazla verilen destek ödemesi doğum parasıdır. Çocuk parası olarak da bilinen bu destek 15 Mayıs 2015 tarihinden sonra dünyaya gelen kişilere verilmektedir. Ayrıca bu destekler çalışan veya çalışmayan bütün kadınlara ödenmektedir. Bu kapsamda ilk çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL ve üçüncü ve sonrasındaki çocuklar için 600 TL verilmektedir. 

Doğum yardımı başvuruları için başvurular bağlı olunan Nüfus Müdürlüğüne yapılmaktadır. Bunun için “Doğum yardımı başvuru dilekçesi” verilmelidir. Bu dilekçe sonrasında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler il Müdürlüğüne gönderilmektedir. Kurum tarafından yapılan değerlendirmeler sonrasında hak kazanan kişilere ödeme yapılmaktadır. Doğum yardımı başvuruları için sonuçlar e-Devlet üzerinden sorgulanabilmektedir.

Doğum parası için gerekli evraklar;

Doğan bebeğin T.C. kimlik kartı(Bu belge doğum parası talebinde bulunulacak çocuğun tam ve sağ doğduğunu göstermektedir.)

Anne veya babanın T.C. kimlik kartı

Doğum parası başvurusunda bulunmak için başvuru merciinden alınmış olan belgelerin tam ve doğru şekilde doldurulmuş hali gerekmektedir. 
Doğum yardımı sorgulama işlemleri için e-devlet üzerinden "Doğum parası sorgulama" seçeneğine tıklayarak işlem yapılabilir.

Ayrıca doğum parası sorgulamanın bir diğer yöntemi de ilgili Bakanlıkların '183' ve '144' numaralı çağrı merkezlerini aramaktır.  
Doğum yardımı ödemeleri yapılan başvurunun Doğum Yardımı Sistemine (DYS) girildiği ayı takip eden ay içerisinde hak sahipleri tarafından PTT şubelerinden temin edilmektedir. 
Doğum Yardımı uygulaması 15.05.2015 tarihinde başlamış olup, ilgili mevzuatta yardım programının geçerlilik süresine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ayrıca 15.05.2015 tarihinden sonra gerçekleşen canlı doğumlar için yapılacak doğum yardımı başvuruları için de herhangi bir son başvuru tarihi gibi bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Sonuç olarak özetleyecek olursak;

Doğum yapan, , sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeni ile sigortalı erkeğe bir doğumla sınırlı olmayıp, her doğumda şartları taşıması halinde bir defaya mahsus emzirme ödeneği şartları taşımak kaydıyla yapılmaktadır. Yani doğan her çocuk için birer kez bu ödenekten faydalanılabilir. Süt yardımı( Emzirme ödeneği) olarak ta 2023 yılı için 520 TL verilmektedir.

Doğum yapan SGK’sı olsun olmasın şartları taşıyan her T.C. vatandaşı anneye   Doğum Yardımı yapılmaktadır.

Şartları taşımak kaydıyla her iki yardımı birlikte almaya engel yoktur.

Ve yine şartları taşıyan çalışan annelerimiz de Geçici İş Göremezlik ödeneğini alabilmektedir.

Kaynakça

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

03.07.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.