YAZARLARIMIZ
Ayşe İşçi
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmm.ayseisci@gmail.com



Depremden Etkilenen Hizmet Erbabına Yapılan Ayni ve Nakdi Yardımlarda Gelir Vergisi ve Damga Vergisi İstisnası

12.03.2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 10. maddesinin yirmi birinci fıkrasına göre;

(21) 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremler nedeniyle   Hazine  ve Maliye Bakanlığınca 213 sayılı Kanunun 15. maddesi  kapsamında mücbir sebep hali ilan yerlerde,

  1. Depremden kendisi eşi, çocuğu veya anne ve babası etkilenen 'hizmet erbabına, işverenler tarafından 06.02.2023 ile 31.07.2023 tarihleri asasında (bu tarihler dâhil) mevcut ücret, prim ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni yardımlar ile toplam tutan 50.000 TL’yi  geçmeyen nakdi yardımlar 5510 sayılı Kanuna göre prime esas kazanca dâhil edilmez, bu yardımlar üzerinden 193 sayılı Kanun uyarınca gelir vergisi ve 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga vergisi kanunu uyarınca damga vergisi alınmaz
  2. 06.02.2023 tarihi itibariyle yerleşim yeri bulunan gerçek kişilerin , ikamet etmeleri amacıyla bedelsiz kullanımına bırakılan konutlara ilişkin olarak 2023 yılı gelirlerine uygulanmak üzere 193 sayılı kanunun 73. Maddesinde belirtilen emsal kira esası uygulanmaz.

AYNİ VE NAKDİ YARDIMLARDA İSTİSNA VE ŞARTLARI

1-7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yirmi birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca; işverenler tarafından 6/2/2023 ila 31/7/2023 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil), 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremler nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığınca 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 15 inci maddesi kapsamında mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde, kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babası etkilenen hizmet erbabına, mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni yardımların tamamı ile toplam tutarı 50.000 Türk lirasını geçmeyen nakdi yardımlar gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edilmiştir.

“Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”na göre ayni yapılan yardımlar prime esas kazançtan istisna olması sebebiyle,7440 sayılı Kanun kapsamında, deprem nedeniyle yapılan ayni yardımlar “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”nun 80/1-b maddesi gereği prime esas kazançtan muaf tutulacaktır.

2- İşverenler tarafından hizmet erbabına bu şekilde yapılan ve ücret olarak kabul edilen ayni ve nakdi yardımların istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu ayni ve nakdi yardımların;

a) 6/2/2023 ila 31/7/2023 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) yapılması,

b) Hizmet erbabının kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babasının depremden etkilenmiş olması,

c) Nakdi yardım tutarının toplamda 50.000 Türk lirasını aşmaması,

ç) Hizmet erbabının mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılması,

şarttır.

3- Ayni yardımlarda, ayni yardımın mahiyetine ve tutarına ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır. Nakdi yardımların toplam tutarının 50.000 Türk lirasını aşması durumunda, aşan tutar ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

4- Hizmet erbabına yapılacak ayni ve nakdi yardımın istisna kapsamında değerlendirilebilmesi için hizmet erbabının kendisinin, eşinin, çocuğunun, anne veya babasının depremden etkilenmesi yeterli olup deprem bölgesinde yerleşim yerinin bulunması şartı aranmayacaktır.

Yani, sigortalının kendisi, eşi, çocuğu , anne ve babasından;

-Yerleşim yeri (Bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu, diğer bir ifade ile ikametgah adresinin bulunduğu yeri) 06.02.2023 tarihi itibariyle Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde bulunanlar,

-Yerleşim yeri Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde bulunmamakla birlikte geçici olarak herhangi bir sebeple bu yerlerde bulunanlar,

-Deprem nedeniyle hayatını kaybedenler, yaralananlar ve tedavi görenler,

-Deprem nedeniyle mal varlığı zarar görenler,

-Deprem nedeniyle Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinden diğer yerlere taşınanlar,

Depremden etkilenmiş sayılacaktır.

5- Hizmet erbabının mevcut ücret, prim, ikramiye gibi ödemelerine ilave olarak yapılan ayni ve nakdi yardımlara ilişkin ödemeler, ücret bordrosunda gösterilecek ancak bu ödemelerin istisna kapsamına giren kısmı vergi matrahına dahil edilmeyecektir.

6- Hizmet erbabına yapılan ayni ve nakdi yardım ödemelerinin hizmet erbabının; mevcut ücretine ilave olarak yapılması gerekmekte olup mevcut ücretinde bir artış olmaksızın bu istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

7- Hizmet erbabına; kendisi, eşi, çocuğu, anne ve babası için yapılan yardımlar istisna kapsamında olup bunların dışında depremden etkilenen diğer gerçek kişilere yapılan ayni ve nakdi yardımların bu istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

8- Depremlerde veya bu depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak daha sonraki bir tarihte vefat eden hizmet erbabının eş, çocuk, anne ve babasına işverenler tarafından yapılan yardımlar, ücret sayılmamakta ve gelir vergisi ile damga vergisinin konusuna girmemektedir.

9- 6/2/2023 tarihi itibarıyla mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde yerleşim yeri bulunan hizmet erbabının kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babası için yapılan ayni ve nakdi yardımların ücret bordrosunda gösterilmesi yeterli olup ayrıca bir belge aranmayacaktır.

10- Hizmet erbabının kendisi, eşi, çocuğu veya anne ve babasının yerleşim yerinin mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde olmadığı durumlarda ise bunların depremden etkilendiğinin; geçici olarak herhangi bir sebeple bu yerlerde bulunduğuna ilişkin tespitler, ulaşım kayıtları, hastane kayıtları, hasar tespit raporları ve benzeri belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin ücret bordrosunun eki olarak muhafaza edilmesi gerekmektedir.

İstisna uygulamasında işverenlerin bildirimleri esas alınacaktır. Bu nedenle , gerçeğe aykırı bildirim  yapılması ve yapıldığının tespit edilmesi halinde, daha önce istisna kapsamında prime esas kazanca dahil edilmemiş olan tutarlar işverenlerden gecikme zammı ve cezası ile birlikte tahsil edilecektir.

UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Örnek 1: İstanbul’da faaliyet gösteren işveren (B), mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki şubelerinde çalışan hizmet erbabının her birine mevcut ücretlerine ilave olarak 10/3/2023 tarihinde 30.000 TL nakdi yardım yapmıştır.

İşveren (B)’nin şubelerinde çalışan hizmet erbabının her birine yapmış olduğu 30.000 TL’lik nakdi yardımın tamamı gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edilecektir.

Örnek 2: Adıyaman’da çalışan ve 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremde annesi vefat eden hizmet erbabı (Ç)’ye işvereni tarafından, 15/2/2023 tarihinden itibaren mevcut ücretine ilave olarak 15/7/2023 tarihine kadar her ay 10.000 TL nakdi yardım yapılmaktadır.

İşvereni tarafından hizmet erbabı (Ç)’ye yapılacak toplam 60.000 TL nakdi yardım tutarının 50.000 TL’lik kısmı ilgili olduğu aylar itibarıyla istisna kapsamında değerlendirilecek olup söz konusu nakdi yardımın 15/7/2023 tarihinde yapılan 10.000 TL tutarındaki kısmı ise ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

Örnek 3: İstanbul’da faaliyet gösteren işveren (D)’nin yanında çalışan hizmet erbabı (E)’nin, Malatya’da ikamet eden anne ve babası depremden etkilenmiştir.

İşveren (D) tarafından, anne ve babası depremden etkilenen hizmet erbabı (E)’ye 45.000 TL nakdi yardımda bulunulmuş, ayrıca hizmet erbabı (E)’nin İstanbul’a taşınan anne ve babası için 100.000 TL değerinde ev eşyası satın alınmış ve kendilerine teslim edilmiştir.

Hizmet erbabının ücretine ilave olarak yapılan 45.000 TL nakdi yardım ile ayni olarak yapılan 100.000 TL’lik yardımın tamamı gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edilecektir.

Örnek 4:  Konya’da faaliyet gösteren işveren (H)’nin yanında çalışan hizmet erbabı (I)’nın, Osmaniye’de ikamet eden anne ve babasının oturdukları ev depremde kullanılamaz hale gelmiştir.

İşveren (H), hizmet erbabı (I)’nın depremden etkilenen anne ve babasının ikameti için hizmet erbabı adına Konya İlinde bir ev satın almış ve kendilerine teslim etmiştir.

İşveren (H) tarafından hizmet erbabı (I)’nın depremden etkilenen anne ve babasının kullanımı için satın alınan evin bedelinin tamamı gelir vergisi ve damga vergisinden istisna edilecektir.

Örnek 5: Adana’da faaliyet gösteren işveren (İ), yanında çalışan ve depremde ailesi ile birlikte oturdukları evleri yıkılan hizmet erbabı (J)’nin ailesi ile beraber ikamet etmeleri için kiraladıkları konutun aylık 8.000 TL tutarındaki kirasını ödemektedir.

İşveren (İ) tarafından 31/7/2023 tarihine kadar ödenen kira tutarlarının toplamı 50.000 TL’yi aşmamak kaydıyla gelir vergisi ve damga vergisinden istisna olacaktır. Aşan kısım ile 31/7/2023 tarihinden sonra ödenen kira bedelleri ise ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.

Örnek 6: İşveren (K) tarafından Hatay’da depremde vefat eden hizmet erbabı (L)’nin eşi ve çocuklarına 100.000 TL nakdi yardım yapılmıştır.

İşveren (K) tarafından yapılan yardım, ücret sayılmadığından ve gelir vergisinin konusuna girmediğinden, gelir vergisi ve damga vergisine tabi olmayacaktır.

Sonuç olarak özetlersek;

7440 sayılı bazı alacakların yeniden yapılandırılmasına ilişkin kanunun 2 no’lu genel tebliğine  istinaden ;

1- Ayni ve nakdi yardımlar, prime esas kazanca dahil edilmeyip, gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanmayacaktır. (nakdi yardımlarda 50.000 TL’yi aşarsa aşan kısım prime esas kazanca dahil edilip ücret olarak vergilendirilecektir.)

2- Ayni ve nakdi yardımda prime esas kazançtan istisna, 06.02.2023 ile 31.07.2023 (bu tarihler dahil) tarih aralığı sınırlaması mevcuttur.

3-Nakdi yardımlara 50.000 TL olarak sınır getirilmiştir.

4- Ayni yardımda böyle bir tutar sınırlaması söz konusu olmamıştır.

5-Mevcut prime esas kazancında bir artış olmaksızın bu istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.(prime esas kazanca ilave olması gereklidir)

6- Sigortalının mevcut prime esas kazancına ilave olarak yapılan ayni ve nakdi yardımlara ilişkin ödemeler ücret bordrosunda gösterilecek ancak bu ödemeler istisna kapsamında bulunduğundan prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

7-Yardım olarak yer kiralanmasında kira bedeli 31.07.2023 tarihine kadar 50.000 TL’yi aşmaz ise istisna kapsamında olup vergiye tabi tutulmayacaktır, şayet bu tarihe kadar ödenen kira bedeli istisna tutarı aşarsa ücret kabul edilecek olup vergilendirilecektir.

8- İşveren, hizmet erbabının Bedelsiz kullanımına bıraktığı konutlarda emsal kira aranmayacak, ancak bedelsiz bırakıldığı tarihe kadar tahsil edilen kira bedelleri ilgili yılda beyan edilecektir.

Örneğin; Mart ayında depremden etkilenen hizmet erbabına bedelsiz verilen konut için 31.12.2023 tarihine kadar emsal ücret hesaplanmayacak fakat Ocak ve Şubat aylarında tahsil ettiği kira bedeli ilgili yılda beyana dahil edilecektir.

***Ayrıca depremden etkilenen kişinin kendisi,eşi,çocuğu,annesi ve babası için ayni ve nakdi yardım söz konusu iken, kardeşi bu yardımlara dahil edilmemiştir. Depremin olağandışı bir felaket olması sebebiyle(mücbir sebep) , Kardeş konusunda bir yasal düzenlemenin yapılması kanaatindeyim.

Kaynakça

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

32143 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği

23.03.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.


GÜNDEM