Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

Dövizli Sözleşmelerin TL’ye Çevrilmesi Zorunluluğu

Dövizli sözleşmelerin 12 Ekim 2018 tarihi itibarıyla 30 günlük TL’ye dönme süresinin bitimine 1 hafta kala Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Türkiye'deki yerleşiklerin Dövizle sözleşme yasağına istisnalar getiren taslak görüşe açıldı deniliyor ancak herhangi bir bakanlık internet sitesinde metin yok, gizli ibaresiyle elden ele ya da telden tele görüşe açılmış görünüyor.

17 Eylül 2018 tarihli bu köşemizdeki yazıda “dövizli sözleşmelere gelen yasağa ilişkin kararın detaylarını sizlerle paşlaşmıştık. Şimdi ise bu vesileyle tebliğ taslağı üzerinden  tartışmaya devam edelim.

İlgili karar ile bakanlık, dövizle yapılan sözleşmelerin TL'ye çevrilmesini öngören düzenlemenin yalnızca Türkiye'de yerleşik kişiler arasında yapılan sözleşmeleri içerdiğini, ancak uygun görülen bazı hallerde istisna uygulanabileceğini duyurmuştu.

Türkiye’de Yerleşik Sayılmak Koşulundan Geri Adım mı Atıldı?

Türk Parasının Kıymetini Koruma mevzuatına göre; yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye’de ikametgah sahibi gerçek ve tüzel kişiler ile yerleşmek niyetiyle bir takvim yılı içerisinde Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanlar (Dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir sermaye tahsisi suretiyle Türkiye’de şube açmış olan veya bir Şirket e katılmış veya Şirket kurmuş gerçek ve tüzel kişiler yalnızca bu faaliyetleri dolayısıyla Türkiye’de yerleşik sayılır)

-Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, yüzde 50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgelerde yer alan şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedeli döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilecek.

-Türkiye’de yerleşikte olsa Yabancılar hizmet ve iş sözleşmelerini dövizle yapabilecek.

Tebliğ ile Muafiyet Getirilen Bakanlıkça Belirlenen Haller Nelerdir?

Taslak yabancı şirketlere dövizle sözleşme istisnaları getiriyor. İstisna uygulanacaklar arasında ihracatçılar, leasing, havacılık ve yabancı şirketler bulunuyor.

-Yabancı uyrukluların yurtiçi hizmet ve iş sözleşmeleri (bir tarafın yabancı uyruklu olması muafiyet için yeterli)

-İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satışlar ve teslimler ve döviz kazandırıcı  faaliyetlere ilişkin hizmet sözleşmeleri(yerli yabancı ayrımı yok)

-Türkiye’de yerleşiklerin(yerli yabancı ayrımı yok) tamamının yurtdışında gerçekleştireceği faaliyetler kapsamında hizmet sözleşmeleri,

-İş makineleri ve taşıtlar hariç menkul mal satışları ve kiralaması sözleşmeleri yerli yabancı sınırlaması olmadan dövizle veya dövize endeksli yapılabilecektir. Ancak Daha önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri devam edecek.

-Türk Uluslar arası Gemi Sicili Kanunu kapsamındaki gemilere ilişkin finansal kiralama ve leasing sözleşmeleride yerli yabancı sınırlaması olmadan dövizle veya dövize endeksli yapılabilecektir. Bu düzenlemeye göre, Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında gemilerin inşası dışında kalan eser sözleşmelerini döviz üzerinden yapamayacak.

-Karar kapsamında Finansal Kiralama(Leasing)sözleşmeleri dövizle yapılabilecektir.

- Kamu kurumları ve doğrudan pay sahibi oldukları savunma sanayi şirketlerin taraf olduğu ve aynı kurumların taraf olunan sözleşmelerin ifası kapsamında yüklenicilerin üçüncü taraflarla  ilgili akdettiği gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmeleri hariç dövizle sözleşme yapabilirler.

- Kamu kurum ve kuruluşların taraf olduğu döviz cinsinden sözlaşemelerin ifası kapsamında gayrimenkul satış ve kiralama hariç dövizle sözleşme yapılabileceklerdir.

-Bakanlığın taraf olduğu Kamu finnsmanı ve Borç Yönetimi Kanunu kapsamında bankaların taraf olduğu sözleşmeler dövizle veya endeksli yapılabilir.

-Havacılık sektöründeki şirketler, gayrimenkul satış ve kiralama ve iş sözleşmeleri dışında sözleşmeler dövizle yapılabilir.

Kıymetli Evraklar Çek ve Senetler Hangi Hallerde Dövizle Düzenlenemeyecek?

-Dövize endeksli olmayan sözleşmelere istinaden düzenlenecek kıymekli evraklarda döviz cinsinden belirlenemez.(çek, bono, senetler vs) Yani Döviz yasağı konulan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek çek, senet gibi kıymetli evraklarda yer alan bedeller döviz veya dövize endeksli olamayacak.

Kıymetli Meden ve Taşlar Menkul Kıymetler Dövizli Sözleşme Olarak Nasıl Değerlendirilecektir?

-Uluslar arası piyasalarda fiyatı dövizle belirlenen Kıymetli madenlere ve/veya emtia da dövize endeksli sözleşme kapsamında sayılmıştır.

Bu düzenlemeyi şu şekilde yorumlamak gerekir, fiyatı döviz cinsinden belirlenen yukarıdaki sayılanlara endeksli sözleşme yapamazsınız diyor. Endekslemeye önleyici adeta ikincil bir düzenlemeye gidilerek. Tebliğle bakanlık yetkisini aşan bir düzenlemeye imza atacak görünüyor. Belki de tebliğin bu haliyle çıkması durumda  bu kısımlarının iptaline kadar gidebilecektir.

Türkiye’de yerleşik kişilerin Yurt dışındaki Şubelerin Durumu Nedir?

Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, “Türkiye’de yerleşik” olarak kabul edilecek.

TL’ye Geçerken Mutabakata Varamayan Taraflar Hangi Kuru Uygulayacak?

TL’ye geçerken mutabakata varamayan tarafların uygulayacağı kurda sözleşme tarihi esas alınacak. Eğer sözleşme 2 Ocak 2018’den önce yapılmışsa bedel 2 Ocak 2018’deki Merkez Bankası efektif satış kuru kullanılacak. Bu da 3.77 lira. Eğer sözleşmeler 2 Ocak 2018’den sonra yapılmışsa bedeller sözleşme tarihinde geçerli Merkez Bankası efektif satış kuru olacak. Söz konusu tutarlar sözleşmenin yenileme dönemine kadar uygulanmaya devam edilecek. Yenileme döneminde tekrar tespit edilecek tutarlar ise bu fıkranın ilk cümlesinde belirlenen Türk parası karşılığın, 2 Ocak 2018’den yenileme tarihine kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici enflasyonu (TÜFE) aylık oranları esas alınarak hesaplanacak tutarını geçemeyecek.

Sonuç olarak ABD’nin serbest ticaret önderliği karanlığa gömülürken Çin’in asya coğrafyasından yıldızlaşma çabalarının kur ve ticaret korumacılık savaşlarının ortasında kalmış bir süreçte elbetteki alınan veya alınacak her türlü önlem hem hukuken hemde ekonomik sonuçları üzerinden ulusal ve uluslar arası boyutuyla çok tartışılmaya devam edecektir. Yalnız değiliz dünya bizi gözetliyor, biz dünyayı arada unutur gibi olsakta…

05.10.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.