Abbas Coşar
Yeminli Mali Müşavir
Bir Bağımsız Denetim
a.cosar@birdenetim.com

Yeni TTK’Ya Göre Anonim Şirketler Şahıs İşletmesine Dönüşebilir Mi?

GİRİŞ

Yeni Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte hukuki ve akademik tartışmaların yanında, hatta ondan daha fazla, kamuoyunda herkes bu yeni hususları ve değişiklik beklentilerini konuşur oldu. En azından son kanuni değişikliklerle beraber olayın magazin boyutu sona ermiş oldu.

Bugünkü yazımızda bizde modaya uyarak, her ne kadar ilgili tebliğler sabırsızlıkla beklense bile, şirketlerin şahıs firmasına dönüşüp dönüşemeyeceğine cevap arayacağız. Bir sonraki makalemizde ise yeni düzenlemelerden sonra şirket mi? Yoksa şahıs firması mı? Kalmanın veya olmanın vergisel avantajlarını irdelemeye çalışacağız.

YASAL DÜZENLEMELER

1. Ticari İşletme

Türk Ticaret Kanununun 11. Maddesindeki düzenlemeye göre; Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmelerdir.[1] Ticari işletme ile esnaf işletmesi arasındaki sınır, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak kararnamede gösterilir.

2. Ticaret Şirketleri

6102 sayılı TTK’nın 124. Maddesindeki düzenlemeye göre; 1-Ticaret şirketleri; kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir. 2-Bu kanunda, kolektif ile komandit şirket şahıs şirketi sayılır; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ise sermaye şirketi sayılmaktadır. Yani bu düzenlemeye göre ticaret şirketleri ikiye ayrılmaktadır; şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri olarak.

3. Ticari İşletme İle İlgili Birleşme ve Tür Değiştirme

6102 sayılı Yeni TTK’nın 194. Maddesi hükmünde;

” (1) Bir ticari işletme, bir ticaret şirketiyle, onun tarafından devralınmak suretiyle birleşebilir. Bu hâlde devralan ticaret şirketinin türüne göre 138 ilâ 140, 142 ilâ 158 ve ortak hükümlere ilişkin 191 ilâ 193 üncü madde hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.

(2) Bir ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesi hâlinde 182 ilâ 193 üncü maddeler kıyas yoluyla uygulanabilir.

(3) Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi, bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından, ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da 264 üncü maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar. Dönüştürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncı maddeleri de uygulanır.

(4) 182 nci maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklıdır.” Denilmektedir.

Yukarıdaki kanun maddeleri ve asıl 194. Maddenin lafzına bakıldığında sanki; bir ticaret şirketinin(anonim, limited, kolektif şirketin) bir ticari işletmeye dönüşebileceği gibi bir anlam çıkmaktadır. Ancak bu ifadenin tam da böyle olmadığını anlamak için kanunun diğer maddelerine ve asıl kanun gerekçelerine bakmak yeterli olacaktır.

4. Tür Değiştirme

Yeni Türk Ticaret Kanununun 180. Maddesindeki düzenlemeye göre, bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin devamıdır. Kanunun izin verdiği tür değiştirmeler ise aşağıdaki gibidir:

1-Sermaye Şirketleri:

            -Bir Anonim Şirket; Limited Şirkete ve Eshamlı Komandit Şirkete veya Kooperatife dönüşebilir.

            -Bir Limited Şirket; Anonim Şirkete ve Eshamlı Komandit Şirkete veya Kooperatife dönüşebilir.

            -Bir Eshamlı Komandit Şirket; Anonim Şirkete ve Limited Şirkete veya Kooperatife dönüşebilir.

            -Bir Kooperatif; Anonim Şirkete ve Limited Şirkete veya Eshamlı Komandit Şirkete dönüşebilir.

Yukarıdaki düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, bir sermaye şirketi sadece başka bir sermaye şirketine veya kooperatife dönüşebilir, şahıs şirketlerine veya şahıs işletmesine dönüşemez.

2-Şahıs Şirketleri:

            -Bir Kollektif Şirket;Komandit Şirkete, bir sermaye şirketine(anonim, limited veya Eshamlı Komandit) veya kooperatife dönüşebilir.

            -Bir Komandit Şirket;Kollektif Şirkete, bir sermaye şirketine(anonim, limited veya Eshamlı Komandit) veya kooperatife dönüşebilir.

Yukarıdaki kanuni düzenlemeler ışığında; artık bir anonim şirketin veya bir limited şirketin şahıs işletmesine dönüşemeyeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu aşamada geriye acaba bir şahıs şirketi, şahıs işletmesine dönüşebilir mi? Sorusu cevapsız kalmış olacaktır.

5. Şahıs Şirketleri Şahıs İşletmesine Dönüşebilir mi?

6102 sayılı TTK’nın 182. Maddesinin 3. Bendine göre; Bir kolektif veya komandit şirketin tek kişi işletmesi olarak faaliyetine devam etmesine ilişkin aynı kanunun 257. Maddesine atıf yapılmıştır.

257. madde hükmü ise aşağıdaki gibidir;

“Yalnız iki kişiden oluşan bir kollektif şirkette, ortaklardan birinin şirketten çıkarılmasını gerektiren haklı sebepler varsa, diğer ortağın istemi üzerine mahkeme fesih ve tasfiyeye karar vermeksizin şirketin bütün iş ve işlemleri, varlıkları, alacak ve borçlarıyla davacı ortağa bırakılmasına ve diğer ortağın şirketten çıkarılmasına karar verebilir. Bu hâlde, çıkarılan ortak hakkında 262 nci madde hükmü uygulanır.”

Yukarıdaki kanun hükmüne göre kolektif ve komandit şirketlerin belli koşulların varlığı durumunda şahıs işletmesine dönüşebileceğini, ancak bunun istisnai durumlarda gerçekleşebileceğini artık rahatlıkla söyleyebiliriz.

Zaten bu makalenin asıl yazılma dayanağını teşkil eden 194. Maddenin 3. Bendini tekrar hatırlayacak olursak; “Bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye dönüştürülebilmesi için, söz konusu ticaret şirketinin paylarının tümü, ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler tarafından devralınmalı ve ticari işletme bu kişi veya kişiler adına ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari işletmeye dönüştürülen ticaret şirketi, bir kollektif veya komandit şirket ise mezkûr ticaret şirketinin borçlarından, ticari işletmeyi işletecek kişi ve kişiler ile ticaret şirketinin eski ortakları da 264 üncü maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar. Dönüştürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncı maddeleri de uygulanır.” Hükmünden kolektif ve komandit şirketin şahıs işletmesine belli koşullarda dönüşebileceğini anlıyoruz. 182. Madde hükmü ise zaten çok daha sınırlı koşullarda buna cevaz vermektedir.

SONUÇ

Her ne kadar Türk Ticaret Kanunu doğrudan uzmanlık alanımız olmasa bile vergi mevzuatıyla bağlantılı olarak şirketlerin tür değiştirmelerine ilişkin sınırlı sayıda soruya cevap aramaya çalıştık. Boşlukta kalan  bu soruların yerini bulması için kanuni düzenlemelere ilişkin tebliğlerin yayınlanması beklenmelidir.

Ancak son söz olarak sermaye şirketlerinin şahıs firmasına dönüşemeyeceğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Şahıs şirketlerinin, şahıs işletmesine dönüşmesine ise kanun sınırlı koşullarda cevaz vermektedir

---

[1] 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, 14.01.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu İle Türk Ticaret kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 30Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanmıştır.
 

17.10.2012

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.