Denetime sigorta geliyor / Prof. Dr. Metin Taş, Sezgin Özcan

Yeniden yapılandırmayı da içine alan torba tasarıdaki düzenlemelere göre, vergi ve matrah artırımı yoluyla vergi incelemesinden kurtulmak mümkün. Tabi bunun da belirli koşulları var. Örnek olarak sahte belge düzenleyenler artırımdan yararlanamaycak. bir vergi incelemesinin başlamış olması ise artırım yapabilmek için bir engel oluşturmuyor

Tasarıda, 2006, 2007, 2008 ve 2009 yılları için matrah ve vergi artırımı yoluyla vergi incelemesinden kurtulma imkanı sağlayan bir düzenleme de yer alıyor. Matrah ve vergi artırımında bulunan mükellefler hakkında, artırımda bulundukları dönem ve vergiler için daha sonra vergi incelemesi ve başka bir tarhiyat yapılmayacak. Artırımın dört yıl için yapılması zorunlu olmayıp, mükellefler diledikleri yıllar için artırımda bulunabilecekler.
Bir bakıma 'sigorta' olarak da değerlendirilebilecek bu olanak, vergi türleri itibariyle farklı şartlar taşıyor. Vergi incelemesine ilişkin olarak yapılan değişikliklerin de etkisiyle bu yönde bir düzenleme kamuoyu tarafından bekleniyordu. Yeni dönemde denetimlerin sıklaşacağına ilişkin beyanlar da dikkate alındığında, çok sayıda mükellefin bu yola başvuracağını tahmin ediyoruz. Tasarıya göre matrah ve vergi artırımının nasıl gerçekleştirileceği konusu vergi türlerine göre şöyle olacak.

GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNDE MATRAH ARTIRIMI
Gelir ve kurumlar vergisi yönünden konu, matrah artırımı şeklinde düzenlenmiş. Matrah artırımı oranları, verginin ait olduğu yıllara göre farklı olarak belirlenmiş. Tasarıya göre, verilmiş olan yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde bildirilen vergi matrahı (üzerinden vergi hesaplanan) tutar;
- 2006 yılı için yüzde 30,
- 2007 yılı için yüzde 25,
- 2008 yılı için yüzde 20,
- 2009 yılı için yüzde 15
oranında artırılacak.
Artırılan tutar üzerinden hesaplanacak yüzde 20 oranındaki vergi, ikişer aylık dönemler halinde en fazla 18 taksitte ödenecek.
Gelir ve kurumlar vergisinde artırılan matraha uygulanacak yüzde 20'lik oran; matrah artırımında bulunulan yıllara ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerini zamanında veren ve bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergileri süresinde ödemiş olan mükellefler için (kesinleşmiş vergi alacakları veya ihtilaflı alacaklar nedeniyle sağlanan kolaylıktan yararlanmamış olmaları koşuluyla) yüzde 15 olarak uygulanacak.

ASGARİ MATRAH ARTIRIMI
Matrah artırımı yapılan ilgili yıllarda zarar beyan edilmiş, indirim ve istisnalardan yararlanılmış olması nedeniyle matrah olmaması veya düşük matrah çıkması durumları için tasarıda asgari artırım tutarı öngörülüyor. Yıllara göre artırılacak matrahların asgari miktarları vergi türü itibariyle tabloda yer alıyor.
ÖRNEK : 2007 yılında zarar beyan eden bir limited şirket, bu yıl için matrah artırımı yapmak istediğinde ortada vergi matrahı olmadığından bu yıl için öngörülen asgari matrah olan 36.000 TL matrah artırımı yapacak.
Aynı limited şirketin 2008 yılında 50.000 TL kurumlar vergisi matrahı olduğunu varsayarsak matrah artırımı; ilgili yıl için belirlenen artırım oranı olan yüzde 20 ile bu matrahın çarpımıyla bulunacak. Hesaplama yapıldığında sonuç (50.000 x %20) 10.000 TL çıkıyor. Bu miktar 2009 yılında kurumlar vergisi mükellefleri için öngörülen asgari tutarın altında olduğundan, matrah 10. 000 TL yerine 45.000 TL artırılacak.

Kıst dönemde artırım
VERGİ mükellefleri çeşitli nedenlerle takvim yılı içinde işi bırakabilirler ya da işe başlayabilirler. Bu durumda, bir yıldan az süren vergileme dönemi söz konusu oluyor. Bir yıldan az süren vergileme dönemlerine 'kıst dönem' deniliyor. Tasarıda kıst dönem için matrah artırımı konusunda özel düzenleme var. Buna göre; işe başlama ve işi bırakma gibi nedenlerle kıst dönemde faaliyette bulunmuş gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri hakkında ilgili yıllar için belirlenen asgari matrahlar, faaliyette bulunulan ay sayısı (ay kesirleri tam ay olarak) dikkate alınarak hesaplanacak.

Kira gelirini beyan etmeyenler
2006, 2007, 2008 ve 2009 yılı kira gelirlerini beyan etmeyen veya eksik beyan edenler de matrah artırımında bulunarak cezalı vergi ödemekten kurtulabilecekler. Matrah artırımı, kira geliri elde edenler için farklı uygulanacak. Tasarıya göre vergiye tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından (kira gelirlerinden) oluşan mükellefler için artırılacak matrah, ilgili yıllar için belirlenen miktarın 1/5'i olarak uygulanacak. Buna göre kira geliri elde edenlerin asgari matrah artırımı; 2006 yılı için 2.000 TL, 2007 yılı için 2.400 TL, 2008 yılı için 3.000 TL ve 2009 yılı için 4.000 TL olacak. Bu şekilde artırılan matrahlar üzerinden vergi hesaplanırken 'konut istisnası' uygulanmayacak.

Mahsup kısıtlamaları
MATRAH artırımında bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için tasarıda bazı kısıtlamalar öngörülüyor. Bunlardan ilki, stopaj yoluyla ödenen vergilerin mahsubuyla ilgili. Tasarıya göre, matrah artırımında bulunanlar, daha önce stopaj (tevkifat) yoluyla ödemiş oldukları vergileri artırdıkları matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edemeyecekler.
İkinci kısıtlama, gelecek yıllara devredilen istisna, indirimler ile geçmiş yıl zararlarının artırılan matrahlardan indirilememesini öngörüyor.
Üçüncü kısıtlama, zarar mahsubuyla ilgili. Matrah artırımında bulunan mükellefler, artırımda bulunduğu yıllara ait zararların yarısını 2010 ve izleyen yılla karlarından mahsup edemeyecekler.

KATMA DEĞER VERGİSİNDE VERGİ ARTIRIMI
KATMA Değer Vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelere dayalı olarak 'hesaplanan katma değer vergisinin', yıllık toplamı üzerinden yıllara göre farklı oranlarda 'vergi artırımı' yaparlarsa, artırım yaptıkları yıllar için KDV yönünden denetimden kurtuluyorlar.
Tecil-terkin uygulamasından yararlanan mükelleflerde, vergi artırımında baz alınacak tutar belirlenirken, tecil edilen vergiler hesaplanan vergiden düşülecek.Hesaplanan yıllık KDV tutarı üzerinden hesaplanarak ödenecek KDV oranları, yıllara göre tasarıda şu şekilde belirlenmiş:
- 2006 yılı için yüzde 3,
- 2007 yılı için yüzde 2,5
- 2008 yılı için yüzde 2,
- 2009 yılı için yüzde 1,5.
Artırım yapılacak yıllardaki işlemlerin tamamının;
- İstisna kapsamındaki teslim ve hizmetlerden oluşması,
- Diğer nedenlerle hesaplanan KDV bulunmaması,
- Tecil-terkin uygulaması kapsamındaki teslimlerden oluşması halinde veya KDV beyannamelerinin hiç verilmemiş ya da bir veya iki döneme ilişkin beyanname verilmiş olması halinde, KDV artırımından yararlanmak için, ilgisine göre gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımında bulunulması şart koşuluyor. Bu durumdaki mükelleflerin, KDV yönünden ödemeleri gereken vergi; gelir veya kurumlar vergisinde artırılan matraha yüzde 18 oranının uygulanmasıyla bulunacak.
İkiden fazla (üç ve daha fazla) dönem KDV beyannamelerinin verilmiş olması halinde ise, beyanname verilen dönemlerin hesaplanan KDV ortalaması bir yıla tamamlanarak, vergi artırımında esas alınacak miktara ulaşılacak.
Vergi artırımı yoluyla ödenen katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacak. Ayrıca, ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilemeyecek ve herhangi bir şekilde iade konusu yapılmayacak.

DÜŞÜK GÖSTERİLEN ÜCRETLERE İLİŞKİN VERGİ ARTIRIMI
TASARIDA, işverenlerin düşük gösterdikleri ücretler üzerinden eksik ödedikleri gelir (stopaj) vergileri için de vergi artırımından yararlanarak, ücret gelirleri açısından vergi incelemesinden kurtulmaları öngörülüyor.
Buna göre, işverenler her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri muhtasar beyannamelerde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarın yıllık toplamı üzerinden;
- 2006 yılı için yüzde 5,
- 2007 yılı için yüzde 4,
- 2008 yılı için yüzde 3,
- 2009 yılı için yüzde 2
oranında hesaplanacak gelir vergisini, kanunun yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar idareye başvurarak artırımda bulunmayı kabul ettikleri takdirde, vergiyi ödemelerine bağlı olarak, artırım yapılan yıllar için ücret yönünden gelir (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyat yapılamayacak.

YARIN
Kayıtlarla gerçek durum arasındaki tutarsızlıklar nasıl çözülecek? Tasarıda, Varlık Barışı kapsamında beyanda bulunan fakat şartları yerine getiremeyenler için ne gibi düzenlemeler var? Ödemeler ne şekilde ve ne sıklıkta yapılabilecek?

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 05.12.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.