VERGİ İNCELEMESİNDE UYULACAK ESASLAR / Veysi Seviğ

Vergi incelemesinde maksat; ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Yasal düzenleme gereği Vergi Usul Yasası ve diğer yasalara göre defter ve hesap tutmak, evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek mecburiyetinde olan gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemesine tabidirler. (Vergi Usul Yasası Md: 137)
Vergi incelemesinin ne zaman yapılacağının evvelden haber verilmesi mecburi değildir. (Vergi Usul Yasası Md: 138)
İnceleme neticesi alınmamış hesap dönemi de dahil olmak üzere, tarh zaman aşımı süresi sonuna kadar her zaman yapılabilir.
Daha önce inceleme yapılmış veya matrahın re'sen takdir edilmiş olması, yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani değildir. Diğer yandan vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında Vergi Usul Yasası'nın 140'ıncı maddesinde yer alan ilkelere uymak zorundadırlar. Söz konusu yasa maddesine 6009 sayılı yasanın 9'uncu maddesi ile bundan böyle incelemenin hukuki açıdan daha güvenceli bir çerçeve içinde yapılmasına yönelik bazı önemli düzenlemelere yer verilmiştir.
Yeni şekline göre;
* İnceleme elemanları incelemeye tabi olana incelemenin konusunu işe başlamadan önce açık olarak izah edecektir.
* Vergi incelemesinin başlanıldığı hususu bir tutanağa bağlanacak, bir örneği nezdinde vergi incelemesi yapılana verilecektir. Ayrıca söz konusu tutanağın bir örneği inceleme elemanının bağlı bulunduğu kuruma, bir örneği ise nezdinde inceleme yapılan mükellefin vergi dairesine gönderilecektir.
Yukarıdaki koşul 6009 sayılı yasanın 9'uncu maddesi ile Vergi Usul Yasası'nın 140'ıncı maddesinde ikinci bent olarak eklenmiş, daha önce yasa maddesinde ikinci bent olarak yer alan hüküm üçüncü bent, üçüncü bent olarak yer alan hüküm de dördüncü bent olmuştur.
İnceleme başlama tutanağı özellikle mükelleflerin nezdinde inceleme başlama tarihinin belirlenmesi açısından önem arzetmektedir. Çünkü mükellef nezdinde vergi incelemesine başlanılmış olması hali, mükellefin Vergi Usul Yasası'nın 371'inci maddesinde yer alan pişmanlık ve islah hükümlerinden yararlanmasına engel oluşturmaktadır.
* Nezdinde inceleme yapılan mükellefin muvafakati olmadıkça resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapılamaz veya incelemeye devam edilemez. Ancak tutanak düzenlenmesi ve inceleme ile ilgili emniyet önlemlerinin alınması halinde, bu işlemlerin tamamlanabilmesi için herhangi bir zaman kısıtlaması söz konusu değildir.
Bu gibi hallerde de alınacak önlemler, incelemenin yapıldığı yerdeki faaliyeti engelleyici nitelikte olmayacaktır.
* İncelemenin sonuçlanması ile birlikte incelemenin yapıldığını gösteren bir belge nezdinde inceleme yapılana verilecektir.
* 6009 sayılı yasa ile Vergi Usul Yasası'na eklenen 5'inci bent hükmü gereği olarak ‘Vergi inceleme elemanları vergi yasalarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu' düzenleyemeyeceklerdir. Ancak vergi inceleme elemanları genel tebilğ ve sirkülerde mevcut vergi yasalarına aykırılık tespit ederlerse veya aykırılık kanısında iseler, bu hususu bağlı oldukları birimler aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığı'na düzenleyecekleri bir raporla bildireceklerdir.
* Vergi Usul Yasası'na eklenen 6'ncı bent hükmüne göre de ‘Vergi incelemesi'ne başlandığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde de en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemenin bitirilmesi gerekmektedir. Bu süreler içinde incelemenin bitirilmemesi halinde ek süre talep edilebilecektir. Süre uzatımına ilişkin talep vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilecektir. Bu durumda vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların bağlı olduğu birimler, vergi incelemesinin öngörülen süreler içinde bitirilmesi için gerekli önlemleri alacaklardır.
Maliye Müfettişleri, hesap uzmanları ile bunların yardımcıları ve gelirler kontrolörleri ile stajyer gelirler kontrolörleri tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları; işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine tevdi edilmeden önce vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birimler nezdinde meslekte on yılını tamamlamış en az üç kişiden oluşturulacak ‘Rapor değerlendirme komisyonları' tarafından vergi yasaları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilecektir. Bu bağlamda da incelemeyi yapanla komisyon arasında uyuşmazlık oluşması halinde uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporu üst değerlendirme mercii olarak Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen tutarı aşan tarhiyat önerisi içeren inceleme raporları ise doğrudan Maliye Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı ve Gelirler Kontrolörlüğü Başkanlığı bünyesinde oluşturulan Rapor Değerlendirme Komisyonları arasından görevlendirilecek üçer üyeden oluşan dokuz kişilik ‘Merkezi Değerlendirme Komisyonu' tarafından vergi yasaları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilecektir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 03.08.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.