Şerif AKCAN - Özürlü Aylığında Değişiklikler

Bilindiği gibi, özürlü vatandaşlarımız 2022 sayılı Kanun ile sosyal güvenlik kapsamına alınmışlardır. Gerçekten, 1 Temmuz 1976 tarih ve 2022 sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun” yaşlı ve özürlü vatandaşlarımıza primsiz rejim içinde bir miktar aylık bağlanması ile birlikte bir seviyeye kadar sağlık yardımı almalarına da imkan tanımaktadır.
Bugünkü yazımızda, 5378 sayılı Kanun ile özürlü vatandaşlarımıza bağlanacak olan aylıklarda meydana gelen değişiklikler ele alınmıştır. 

Aylık bağlanabilecekler
Anılan Kanun ile 1 Temmuz 1976 tarih ve 2022 sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanunu’na” ek fıkra eklenmiştir. Söz konusu ek fıkraya göre, özürlü aylığı alabilecek olanlar aşağıda belirttildiği şekilde açıklanmıştır.
Söz konusu ek maddenin ilk fıkrasında 18 yaşını dolduran ancak başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyen özürlülere aylık bağlanması hüküm altına alınmıştır. 18 yaşını doldurmuş olmakla birlikte başkasının yardımı olmaksızın hayatını idame ettiremeyecek olan özürlü vatandaşımıza aylık bağlanabilmesi için;
Öncelikle çalışma güçlerini yüzde 70 ve üzerinde kaybettiğinin ve başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde özürlü olunduğunun tam teşekküllü hastanelerden alacakları sağlık kurulu raporu ile kanıtlamaları gerekiyor.
Bununla birlikte, 18 yaşını doldurmuş olması ve kanunen bakmakla mükellef kimsenin bulunmaması ikinci önemli şart olarak kanuna konmuştur.
Üçüncü olarak ise; her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasına göre bu kanunun 1’inci maddesinde belirtilen gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutardan daha az gelirin olması lazım. Halen bu rakam 67.78 YTL olarak uygulanmaktadır. (Memur maaşlarında yapılan enflasyon farkından doğan artış hesaplamada dikkate alınmamıştır)
Yukarıda sayılan üç şartı bir arada bulunduran özürlülere aylık bağlanmaktadır. Bağlanacak aylık miktarı 203,35 YTL dir. Bu gruba özür oranı yüzde 70 ve üzerinde olanlar girmektedir.

İşe yerleşmemişler
Kanunda aylık bağlanacak ikinci bir grup olarak 18 yaşını dolduran ve işe yerleşmemiş olan özürlüler sayılmıştır. Buna göre, 18 yaşını dolduran ve çalışma güçlerini yüzde 40 ila 69 arasında kaybeden özürlülerin aylık alabilmesi için;
Özürlü olan vatandaşımızın 18 yaşını doldurması, kanunen bakmakla mükellef kimsesi olmaması, özürlüğü olduklarını tam teşekküllü hastanelerden alacak oldukları sağlık kurulu raporu ile belgelemeleri, herhangi bir işe yerleştirilememiş olması ve her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasının 67.78 YTL den daha az olması gerekiyor.
Bu şartların hepsini bir arada taşıyan özürlülere de 135.56 YTL aylık bağlanacaktır. Bu gruba ise, özür oranı yüzde 40 ila 69 arasında olan özürlüler giremktedir. 

18 yaşın altındakiler
Hemen belirtelim ki, on sekiz yaşını tamamlamayan özürlüye aylık bağlanabilmesi için kanunen bakmakla yükümlü kişinin aylık ortamla gelirinin 67,78 YTL’den az olması gerekmektedir. Bu halde 18 yaşın altındaki özürlü için 135.56 YTL aylık bağlanacaktır. Aslında bu aylık on sekiz yaşından küçük özürlüye bakan yakınına verilmektedir.
Özürlülere bağlanan bu aylıklar üçer aylık dönemler halinde ve peşin olarak verilmektedir. 

Aylığın iptali
Aylık bağlanmasına esas özürlülük oranı değişenlerin aylıkları Sağlık Kurulu raporları ile durumlarına göre yeniden tespit olunur.
Özürlülük oranı, 5378 sayılı Kanun’a göre aylık bağlanması gereken oranın altına düşenler ile yukarıda belirttiğimiz aylık ortama gelir tutarından fazla gelir elde etmeye başlayanların aylıkları kesilir.
Aylık hakkından yararlanan 18 yaşından küçük özürlülerin yalnızca kendileri 2022 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinde belirtilen tedavi hakkından yararlanır. 18 yaşından küçük özürlüye bakan yakını sağlık yardımı hakkından yararlanamaz. Öte yandan, yukarıdaki hükümlere göre aylık alanlardan herhangi bir sosyal güvenlik kurumunun tedavi yardımı kapsamında bulunanlara sağlık-tedavi yardımı yapılmaz.
Son olarak şunu da belirtmeliyiz ki, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan malûl olmaları sebebiyle yetim olarak aylık veya gelir almakta olan çocuklardan bu kurumlardan aldıkları aylık veya gelir toplamı tutarları 2022 eklenen ek madde gereğince durumlarına göre ödenebilecek tutardan yani yukarıda belirttiğimiz tutardan daha az olanlara; aradaki fark ilgili sosyal güvenlik kurumu tarafından ödenir ve bu şekilde ödenen tutarlar Hazine’den tahsil edilir.
Eğer, özürlü kişi birden fazla sosyal güvenlik kurumundan aylık veya gelir alıyorsa yalnızca tercih edecekleri bir sosyal güvenlik kurumu tarafından aradaki fark ödenecektir. İki değişik kurumun birden fark ödemesi Kanuna aykırı düşmektedir.
------

OKUYUCULARA CEVAPLAR...
Stajyerlikte geçen süre emeklilikte sayılmaz
> O. Veril - Stajyer olarak çalışma hayatına ilk adım atan sigortalılar Sosyal Sigortalar Kurumundan almış oldukları sigorta sicil numarası üzerine ileriki yıllarda yapmış oldukları çalışmaları devam ettirmektedirler. Hemen hemen herkesin kafasında soru soran okuyucumuzda olduğu gibi stajyer olarak geçen çalışmaların emeklilik işlemlerinde dikkate alınıp alınmayacağı sorusu bulunmaktadır. Zira, stajyer olarak geçen hizmet sürelerinin hizmet dökümlerinde çıkmaması, ancak sigorta başlangıcı olarak görülmesi kafaları karıştırmaktadır.
Hemen belirtelim ki, kamuoyunda stajyerlik olarak adlandırılan bir çok çalışma biçimi aslına SSK uygulamasında stajerlik kavramı dışında kalmaktadır. Bunlardan bir bölümü çıraklık ve meslek eğitimi çerçevesinde yapılan çalışmalardır. Bu çalışmalardan çıraklık sözleşmesi olanlar için hastalık, işkazası ve meslek hastalığı sigortasına prim ödenmektedir. Emeklilik işlemlerinde değerlendirmeye alınan yaşlılık, malullük ve ölüm sigorta kollarına prim ödenmemektedir.
İkinci grupta ise gerçekten stajyer olanlar vardır. Bunlar daha çok eğitim gördükleri okulların programları gereği olarak mesleki bilgi ve becerilerini artırmaları için yapılan çalışmadır. Okul programı nedeniyle yapılan çalışma yani staj süresinde sigorta yapılmaz. Eğitim kurumunun öngördüğü staj süresi dışına çıkılması halinde tüm sigorta kollarına tabi olarak sigortalı yapılması gerekir ve bu süre staj süresi gibi değerlendirilmez. Emeklilik işlemleri için de geçerli addedilir.
Üçüncü grupta ise genellikle yüksek öğrenime devam eden öğrencilerin yaptığı çalışmalar staj süresi gibi değerlendirilir. Halbuki bu çalışmalar normal bir çalışmadır. Eğitim gördükleri okların programı gereği yapılan bir çalışma değildir. İşverenler çoğu zaman bilerek, bazen bilinçsiz olarak öğrencilerin sigortalı yapılmayacağını, bunların staj yaptıklarını ileri sürmektedirler. Bu yanlış bir değerlendirmedir.
Herhangi bir çalışmanın staj süresinden sayılması için okul programında bulunması ve okul ile yapılan yazışmalar ile bunun teyit edilmesi gerekir.

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 16.10.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.