Anayasa, vergi ve hesap uzmanları kurulu / Veysi Seviğ

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun 84'üncü maddesinde de ifade edildiği üzere, "Vergi, devletin umumi mesarifine halkın iştirakı" demektir. Bu esasa mugayir (aykırı) olarak hakiki ve hükmi şahıslar tarafından veya onlar namına rüsum, aşar ve sair tekalif (vergi) alınması memnudur (yasaktır).
Aynı yasanın 85'inci maddesi uyarınca da "Vergiler ancak bir kanun ile tarh ve cibayet olunabilir."
Devlet, vilayet idarei hususiyeleri ve belediyelerce teamülen cebayet edilmekte olan rüsum ve tekalifin kanunları tanzim edilinceye kadar kemaken (eskiden olduğu gibi) cibayete (vergilendirmeye) devam olunur.
Aynı düzenlemeler 10.01.1945 gün ve 4695 sayılı anayasanın 84 ve 85'inci maddelerinde de yer almaktadır. 1962 Anayasası'nın 61'inci maddesinde yer alan buyruğa göre de "Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür."
Vergi, resim, harçlar ve benzeri mali yükümler ancak kanunla konulur. Kanunun belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve esaslara uygun olmak şartıyla, vergi, resim ve harçların muafiyet ve istisnalarıyla nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya bakanlar kurulu yetkilidir.
Benzer bir düzenleme halihazırda anayasanın 73'üncü maddesinde yer almaktadır. 1982 Anayasası'nın 73'üncü maddesi gereği olarak "Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür."
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi bakanlar kuruluna verilebilir.
10.01.1945 gün ve 4695 sayılı anayasanın yürürlüğe girişi ile birlikte bir kısım maliyecilerle maliye vekaleti bünyesinde yapılan çalışmalar çerçevesinde kamu harcamalarının finansmanına yönelik olarak yapılan tespitler sırasında kamu harcamalarının vergi yoluyla karşılanması yönünde ileri sürülen görüşler ağırlık kazanmış, bu aşamada da Türkiye'de bir taraftan mükellef hesaplarını denetlemek diğer taraftan da konuya ilişkin olarak Maliye Bakanı tarafından öngörülecek araştırma ve çalışmaları yapmak üzere özel nitelikte bir kanunla Hesap Uzmanları Kurulu'nun oluşturulmasına karar verilmiştir.
29 Mayıs 1945 yılında, merkezde bir başkanın yönetiminde kurulan Hesap Uzmanları Kurulu'nun, kuruluş amacı mükelleflerin vergi yasalarında öngörülen ilkelerine göre vergisel ödevlerini yerine getirip getirmediklerini denetlemektir.
Bu bağlamda, Türkiye bir yandan dönemi için tam anlamı ile reform niteliğini taşıyan yeni vergi yasalarını oluştururken, diğer yandan Türkiye çapında bu vergilerin tanıtımı yapılmış, bu çalışmalarda söz konusu yeniliklerin topluma anlatılması konusunda hesap uzmanlarından yararlanılmıştır.
Bugün söz konusu kurul 65 çalışma yılını geride bırakmış bulunmaktadır.
1945-1950 yılları arasında yapılan çalışmalara Almanya'dan ülkemize gelen ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde görev üstlenen Prof. Dr. Fritz Neumark'ın büyük katkıları olmuştur.
Hesap Uzmanları Kurulu'nun ilk başkanı, bu görevi vekaleten yürüten Maliye Başmüfettişi Ferit Melen'dir.
Bilahare kuruluşundan önce planlanmış bulunan çalışma ilkeleri, kurulun hukuken oluşumunu müteakip derhal uygulanmaya başlanmıştır. Bu bağlamda bir kısım hesap uzmanının da katılımı ile başta Prof. Dr. Fritz Neumark olmak üzere kurulun oluşumunda önemli görevler üstlenen Ali Alaybek'in yönetiminde hazırlanan Gelir, Kurumlar Vergileri ile Vergi Usul Kanunları 1950'li yılların başında yürürlüğe konulmuştur. Bu kanunlar İkinci Dünya Harbi sonrası Avrupa ülkeleri tarafından da benimsenmiştir.
Zaman içinde Hesap Uzmanları Kurulu sadece vergi alanında değil, kamu ve özel kesimin üst kademelerinde de görev üstlenmek suretiyle kuruluşunda kabullenmiş bulunduğu görev ve çalışma sorumluluğu bilincini daha da geliştirmek suretiyle kendisine özgü vazgeçilemez bir kurum haline gelmiştir.
Gerçekte Maliye Bakanlığı dünden bugüne ülkemizin en ağır yükünü üstlenen ve fedakâr çalışanları ile daima çalışmaları örnek alınması gereken bir kurum özelliğini göstermektedir. Bugün dahi Türkiye bütçesi gelirlerini toplama ve bunların sarf yerlerine dağıtımı görevini üstlenmesine rağmen yaptığı işin risk yüksekliğine karşın en güvenilir kurum özelliği taşımaktadır. Bu bağlamda da Maliye Bakanlığı içinde ayrı bir konumu olan ve vazgeçilmez aktif birimlerinden biri olarak Hesap Uzmanları Kurulu bugün 65'inci çalışma yılını geride bırakmaktadır.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 29.05.2010)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.