Zuhal KIZILOT - Organ ve Doku Nakli Yasal Mıdır?

star okurları hatırlayacaklardır; gazetemiz yazarlarından Prof. Dr. Faruk Beşer’in Çarşamba günkü yazı dizisinde, ‘Organ Nakli Caiz Midir’ sorusunun cevabı verildi. Sayın Beşer, bu soruyu; ‘organ naklinin belli şartlar altında kısmen caiz olduğundan bahisle; kişinin, vücudundan bir parça vermesinin, vücudun o parçayı yeniden tamamlayabildiği ölçüde caiz olduğu, organı vermesi durumunda kişi ölecekse, caiz olmadığı’ şeklinde cevaplandırdı. Tahmin ettiğiniz gibi soru, din kuralları açısından ele alındı.

Yazıyı okuduğumda, bu konunun bir de hukuki açıdan değerlendirilmesi gerektiğini düşündüm. Hukuki yönden sorulması gereken soru, ‘Organ ve Doku Nakli Yasal Mıdır’ oldu.

Yasal düzenleme

Organ ve doku nakline ilişkin soru ve sorunların çözüme kavuşturulabilmesi için şu an yürürlükte olan bir mevzuat var: 2238 sayılı ‘ORGAN ve DOKU ALINMASI, SAKLANMASI, AŞILANMASI ve NAKLİ HAKKINDA KANUN’

Tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlarla organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve nakli bu kanun hükümlerine göre yapılabiliyor.

Yaş sınırı ve muvafakat

Yaşayan kişilerden organ ve doku alınabilmesi için 18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz (yani temyiz kudretine sahip) olma şartı aranıyor. Aksi halde organ ve doku nakli yapılması mümkün değil.

Bunun yanı sıra organ ve doku verecek olan kişinin, en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve hiçbir tesir altında kalmadan, önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın, doktor tarafından onaylanması gerekiyor.


Doktorların yükümlülüğü


Organ ve doku naklini gerçekleştirecek olan doktorların da yerine getirmek zorunda oldukları, birtakım yükümlülükler var.

Doktorlar, organ ve doku verecek olan kişiye, ayrıntılı ve anlaşılır bir biçimde, organ ve doku alınmasının yaratabileceği tehlikeleri, yapılacak bu işlemin tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal amaçları hakkında bilgi vermek zorundalar. Verilen bilginin, ayrıntılı ve anlaşılır olması, vericinin doğru kararı verebilmesi için çok önemli.

Verici, organ ve doku nakli ile alıcıya, ne gibi faydalar sağlayacağı konusunda aydınlatılmalı.

Vericinin evli olduğu durumlarda, eşinin, bu durumdan haberdar olup olmadığı araştırılmalı, bildiği bir tutanakla tespit edilmeli.

Doktorlar ayrıca herhangi bir çıkar karşılığı ya da insancıl bir amaca uymayan bir düşünceyle verilmek istenen organ ve dokuların alınmasını reddetmek zorundadırlar. Takdir edersiniz ki bu, bütün doktorların olmazsa olmaz ‘Hipokrat’ yemini ile de bağdaşmayan bir durum.


Yasak olan organ ve doku nakli


Yapılacak organ ya da doku nakli, vericinin yaşamını sona erdirecek veya tehlikeye sokacak şekilde ise buna izin verilmiyor.

Organ ve doku naklinden önce hem vericinin hem de alıcının sağlık durumunun gerekli tıbbi inceleme ve tahlillerden geçirilmesi gerekiyor. Hatta bu konuda bir rapor tanzim ediliyor. Bu rapor doğrultusunda da gerçekleştirilecek nakil işleminin, gerekli ve yeterli uzman personele, araç ve gerece sahip sağlık kurumlarında yapılması gerekiyor.


Yasal işlemin cezası


Yazımızın buraya kadar olan bölümünde açıklamaya çalıştığımız kurallara aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenler ile bunların alım satımını yapanlar, alım-satıma aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 50.000 liradan 100.000 liraya kadar ağır para cezası uygulanıyor.

Bu para cezaları hiç de caydırıcı değil açıkçası.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümlerini gözden geçirdiğimizde ‘organ veya doku ticareti’ başlıklı 91. maddesinde; ‘hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın kişiden organ alan kimsenin beş yıldan dokuz yıla kadar, suçun konusunun doku olması durumunda ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası hükmolunacağı’ ifade ediliyor.

Görüldüğü gibi organ ve doku nakli hukuka uygun olmazsa çok ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

(Kaynak: Star Gazetesi | 30.09.2006)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.