Neden vergi incelemesine alırsınız? / İsmail Kökbulut

Vergi incelemeleri mükellefler için adeta bir korkulu rüya. Hiçbir mükellef doğal olarak vergi incelemesine tabi tutulmak istemez. Zira vergi incelemesi sırasında mükelleflerin bir veya birkaç yılına ilişkin defter ve belgeleri Maliye Bakanlığı'nın uzman vergi denetim kadrosu tarafından didik didik ediliyor. İncelemelerin tamamına yakınında da mükelleflere ek vergi tarhı ve vergi cezası çıkıyor.

Tabi bu süreçte mükellefler sıranın kendilerine ne zaman geleceğini merak ediyorlar. Ülkemizde vergi inceleme oranının %2'lerde olduğu tahmin ediliyor. Yani kabaca her yüz mükelleften sadece ikisi inceleniyor diyebiliriz. Fakat son yıllarda inceleme oranının arttığını görüyoruz. Özellikle basına da yansıyan inceleme sonuçlarına baktığımızda vergi incelemesi geçiren mükelleflerin çok ciddi maddi yüklerle karşılaşabildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Ben de acaba vergi incelemesi geçirecek miyim diye düşünenler için bir gerçek veya tüzel kişinin hangi sebeplerden ötürü vergi incelemesine alınabileceğini hatırlatmak istedik.

1- İhbar: Öncelikle bir mükellef hakkında ciddi ve somut belgelere dayalı bir ihbar varsa bu ihbarın konusuyla sınırlı olarak bir vergi incelemesi yapılabilir.

2- Sahte belge düzenleme veya kullanma: Sahte belge, yani halk diliyle naylon fatura, düzenleyen veya kullananlar Gelir İdaresi'nin kullanmış olduğu teknolojik altyapısı sayesinde elektronik ortamda rahatlıkla tespit edilebiliyor. Örneğin sahte belge düzenleyen bir mükelleften mal veya hizmet satın alırsanız bu sahte alış teknolojik imkanlarla tespit ediliyor ve incelemeye alınıyorsunuz.

3- Düşük kar oranları: Mali tablolarınızda, faaliyette bulunduğunuz sektördeki diğer mükelleflere göre bariz derecede daha düşük oranda bir karlılık oranı gözüküyorsa vergi incelemesi geçirebilirsiniz. Düşük kar oranı haklı sebeplere dayanıyorsa korkacak bir şey yok demektir.

4- Karşıt inceleme: Mal veya hizmet alışverişinde bulunduğunuz mükelleflerin vergi incelemesi geçirmesi durumunda vergi inceleme elemanı gerek görürse sizin kayıtlarınızı diğer mükellefin kayıtları ile karşılıklı mutabakat çerçevesinde denetleyebilir.

5- Yüksek rakamlı indirim ve istisnalar: Beyannameniz üzerinde ticari bilanço karından düştüğünüz istisna veya bağış gibi indirimler çok yüksek rakamlarda ise bu rakamın doğruluğu açısından inceleme yapılabilir.

6- Diğer kurumlardan gelen bilgiler ışığında inceleme: Gelir İdaresi hem kamu kurum ve kuruluşları ile hem de başta bankalar olmak üzere özel sektör kuruluşları ile oldukça önemli bilgi paylaşımı yapmakta. Bu kapsamda, gelen verilerin değerlendirilmesi neticesinde banka hesap hareketleriniz riskli görülebilir. Ya da örneğin tapu kayıtlarından yapmış olduğunuz gayrimenkul alım satım işlemleri tespit edilebilir ve bu işlemler sebebiyle incelemeye alınabilirsiniz.

7- Sektör incelemeleri: Faaliyette bulunduğunuz sektörde vergi kaybı yaratan bir husus tespit edildiğinde tüm sektör firmaları bu hususla sınırlı olarak incelenebilir.

Şüphesiz vergi incelemesine alınma sebepleri bu saydıklarımızla sınırlı değil. Bilanço veya gelir tablosundaki bir kalemin dikkat çekmesi veya tamamen tesadüfi olarak da incelemeye alınabilirsiniz. Korkulu rüya görmek istemeyen mükelleflerin yukarıda saydığımız sebepleri dikkate almaları ve işlemlerini gerçekleştirirken bunları gözönünde bulundurmalarını öneririz.Zira vergi incelemesi sırasında mükelleflerin bir veya birkaç yılına ilişkin defter ve belgeleri Maliye Bakanlığı'nın uzman vergi denetim kadrosu tarafından didik didik ediliyor. İncelemelerin tamamına yakınında da mükelleflere ek vergi tarhı ve vergi cezası çıkıyor.

Tabi bu süreçte mükellefler sıranın kendilerine ne zaman geleceğini merak ediyorlar. Ülkemizde vergi inceleme oranının %2'lerde olduğu tahmin ediliyor. Yani kabaca her yüz mükelleften sadece ikisi inceleniyor diyebiliriz. Fakat son yıllarda inceleme oranının arttığını görüyoruz. Özellikle basına da yansıyan inceleme sonuçlarına baktığımızda vergi incelemesi geçiren mükelleflerin çok ciddi maddi yüklerle karşılaşabildiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.

Ben de acaba vergi incelemesi geçirecek miyim diye düşünenler için bir gerçek veya tüzel kişinin hangi sebeplerden ötürü vergi incelemesine alınabileceğini hatırlatmak istedik.

1- İhbar: Öncelikle bir mükellef hakkında ciddi ve somut belgelere dayalı bir ihbar varsa bu ihbarın konusuyla sınırlı olarak bir vergi incelemesi yapılabilir.

2- Sahte belge düzenleme veya kullanma: Sahte belge, yani halk diliyle naylon fatura, düzenleyen veya kullananlar Gelir İdaresi'nin kullanmış olduğu teknolojik altyapısı sayesinde elektronik ortamda rahatlıkla tespit edilebiliyor. Örneğin sahte belge düzenleyen bir mükelleften mal veya hizmet satın alırsanız bu sahte alış teknolojik imkanlarla tespit ediliyor ve incelemeye alınıyorsunuz.

3- Düşük kar oranları: Mali tablolarınızda, faaliyette bulunduğunuz sektördeki diğer mükelleflere göre bariz derecede daha düşük oranda bir karlılık oranı gözüküyorsa vergi incelemesi geçirebilirsiniz. Düşük kar oranı haklı sebeplere dayanıyorsa korkacak bir şey yok demektir.

4- Karşıt inceleme: Mal veya hizmet alışverişinde bulunduğunuz mükelleflerin vergi incelemesi geçirmesi durumunda vergi inceleme elemanı gerek görürse sizin kayıtlarınızı diğer mükellefin kayıtları ile karşılıklı mutabakat çerçevesinde denetleyebilir.

5- Yüksek rakamlı indirim ve istisnalar: Beyannameniz üzerinde ticari bilanço karından düştüğünüz istisna veya bağış gibi indirimler çok yüksek rakamlarda ise bu rakamın doğruluğu açısından inceleme yapılabilir.

6- Diğer kurumlardan gelen bilgiler ışığında inceleme: Gelir İdaresi hem kamu kurum ve kuruluşları ile hem de başta bankalar olmak üzere özel sektör kuruluşları ile oldukça önemli bilgi paylaşımı yapmakta. Bu kapsamda, gelen verilerin değerlendirilmesi neticesinde banka hesap hareketleriniz riskli görülebilir. Ya da örneğin tapu kayıtlarından yapmış olduğunuz gayrimenkul alım satım işlemleri tespit edilebilir ve bu işlemler sebebiyle incelemeye alınabilirsiniz.

7- Sektör incelemeleri: Faaliyette bulunduğunuz sektörde vergi kaybı yaratan bir husus tespit edildiğinde tüm sektör firmaları bu hususla sınırlı olarak incelenebilir.

Şüphesiz vergi incelemesine alınma sebepleri bu saydıklarımızla sınırlı değil. Bilanço veya gelir tablosundaki bir kalemin dikkat çekmesi veya tamamen tesadüfi olarak da incelemeye alınabilirsiniz. Korkulu rüya görmek istemeyen mükelleflerin yukarıda saydığımız sebepleri dikkate almaları ve işlemlerini gerçekleştirirken bunları gözönünde bulundurmalarını öneririz.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 25.05.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.