Tutuklulukta geçen sürelerin borçlanılması / Şerif Akçan

O. Özdemir
2 Eylül 1980 tarihinde çalıştığım iş yerinde gözaltına alındım. Gözaltı sürem 4 yıl 5 ay sürdü. Yapılan yargılama sonucunda beraatime karar verildi. Gözaltında bulunduğum süre içerisinde işime son verildiği için eski adı SSK olan Sosyal Güvenlik Kurumuna prim ödenemedi. Bu konuda beni aydınlatırsanız sevinirim. 1962 doğumluyum, SSK’lı olarak ilk işe giriş tarihim 01.03.1978, toplam 3800 gün prim ödemem var. Tutuklu kaldığım süreyi borçlanabilirsem emekli olmama bir katkısı olur mu?


CEVAP: 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, sosyal güvenlik hukukumuzda daha önce olmayan birçok yeni düzenleme içerdiği için ismi “Reform Kanunu” olarak nitelendirilmiştir. Bu yasal düzenlemelerden bir tanesi de hizmet borçlanmalarının kapsamının genişletilmesidir.
Bilindiği gibi 4/1-b’li olarak nitelenen bağımsız çalışanlar gözaltına alınsa bile iş yeri açık kaldığı sürece sosyal güvenlik kapsamından yararlanmaya devam edebilmektedir.
Yine 4/1-c’li olarak nitelendirdiğimiz Kamu çalışanı olan devlet memurlarının gözaltına alınmaları halinde suçu sabit görülüp hüküm giydikleri ana kadar geçen süreler içinde aylıklarının üçte ikisi ödenmeye devam etmekte, dolayısıyla devlet memurları da tutuklu kaldıkları süre içinde sosyal güvenlik kapsamı içinde kalmaktadır.


SADECE GAZETECİNİN PRİMİ ÖDENİYOR
Ancak Basın İş Kanunu’na tabi gazetecilerin gazetecilikle ilgili tutukluluğu istisna olmak üzere 4/1-a’lı (SSK) olarak adlandırılan sigortalılar gözaltına alındıkları takdirde, işverenleriyle iş akdi sona erdiğinden dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim ödemedikleri için bu durumdaki işçiler, sosyal güvenlik açısından mağdur olmaktadırlar.
Özellikle yargılamanın uzun sürdüğü ve kişinin suçsuz yere göz altında tutulduğu durumlarda iş hayatından uzaklaşmanın yanında emeklilik açısından da ciddi kayıplar söz konusu olmaktadır. Yeni “Reform Kanunu” ile gözaltı ve tutuklu duruma düşen ve çalışma hayatından uzaklaşmak zorunda kalan 4/1-a’lı sigortalıların emeklilikle ilgili mağduriyetleri hizmet borçlanması suretiyle giderilebilmektedir.


KİMLER BORÇLANMA YAPABİLİR?
Tutuklulukta geçen süreleri borçlanabilmek Kanunda belirli şartlara bağlanmıştır.
* Bu şartlardan ilki sigortalının gözaltına alınmadan yani tutuklanmadan önce fiilen sigortalı olarak çalışıyor olmasıdır.
* İkinci olarak ise, kişinin yargılama sonucu beraat etmiş olmasıdır. Bu şartların konulmasının gerekçesi kişinin çalışmakta iken isteği dışında suçsuz olduğu halde tutuklanarak çalışma hayatının dışında kalmasıdır.
Özetle tutuklu olmadan önce sigortalı olarak fiilen çalışmayan, tutuklanmadan önce işten ayrılmış olan ve tutukluluk sonucu suç sebebiyle hüküm giyenler bu nitelikteki borçlanma talebinde bulunamamaktadır.


NASIL BAŞVURULUR?
5510 sayılı Kanuna göre tutuklulukta geçen sürelerin borçlanılabilmesi için öncelikle bu sürelerin belgelendirilmesi gerekmektedir.
Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen primi ödenmemiş süreleri Cumhuriyet Savcılığınca onaylanan ve örneği Kurumca hazırlanan hizmet borçlanması başvuru belgelerine göre Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Merkez Müdürlüklerine yapılır.
Sigortalı başvuru belgesinde borçlanacağı süreler için günlük sigorta primine esas kazancı belirtmelidir. Sigorta primine esas kazanç bir günlük asgari ücret ile bu tutarın 6.5 katı arasında sigortalının seçeceği rakamdır.
Şu an için en az 22 TL en çok 143 TL’dir. Ödenmesi gereken prim tutarı ise her gün için sigorta primine esas kazancın %32’sidir. Örneğin sigorta primine esas kazanç olarak 22 TL seçen sigortalı borçlanacağı her gün için 22x0.32=7.04 TL ödemekle yükümlüdür.
Sigortalı tutuklulukta geçen sürenin tamamını borçlanabileceği gibi dilemesi halinde bu sürenin bir bölümünü borçlanma hakkına sahiptir. Örneğin 1200 gün tutuklu kaldıktan sonra beraat eden kişi bu sürenin tamamını değil de ihtiyaç duyduğu 780 günü borçlanabilir.


POSTAYLA PRİM BORCUNUZU ÖĞRENİN
Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü borçlanma talebinde bulunan sigortalıya tutuklulukta geçen sürenin tamamına ait prim tutarını iadeli taahhütlü posta yolu ya da elden tebliğ eder. Tebliğ tarihi PTT alındısının sigortalıya tebliğ edildiği tarihtir.
Hesaplanan borç, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde sigortalı veya hak sahipleri tarafından Kuruma ödenmelidir. Aksi takdirde borçlanma talebi geçersiz olur. Tutuklulukta geçen süreleri kısmen borçlanacak olanlar kısmi prim tutarını kendileri hesap etmeli ve ödemelidir.
Örneğin; sigorta primine esas kazanç olarak 22 TL seçen ve 1200 gün tutuklu bulunan sigortalının ödemesi gereken toplam prim tutarı 7.04x1.200 = 8.448.00 TL’dir. Bu kişi eğer sadece 780 güne ait primi ödemek isterse 7.04x780 = 5.491.20 TL ödemelidir.
Sigortalı borçlanmanın tamamını değil de bir kısmını ödedikten sonra dilerse talepte bulunmak şartıyla kalan kısma ait primleri ödeme hakkına da sahiptir. Bunun için talebin yenilenmesi yeterlidir.
Okurumuz 01.3.1978 tarihinde ilk defa sigortalı olduğu için 44 yaşını doldurmak ve 5000 gün prim ödemek şartıyla emekli olabilir.
Bu nedenle okurumuz tutuklulukta geçen 1590 günün 1200 gününü borçlanmak suretiyle emekliliğe hak kazanacağından borçlanması yararına olacaktır.

(Kaynak: Türkiye Gazetesi | 24.05.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.