İşten Çıkarmalar Neden Yıl Sonunda Artar / Abdülhalim Eke

Genel olarak ekonomik zorluk veya işletmelerin sektörel zorlukları, işyerinin kötü yönetimi dışında, ekonomik gücü yerinde olan işletmeler dahi işten çıkarmaları  bazı dönemlerde yapmaktadır.

Genel olarak Yıl sonunda yoğunlaşan işten çıkarmaların sebepleri arasında;

1- İhale ile iş alan işyerlerinin sözleşmelerini yıllık yapmaları, yılın bitimi ile yeniden ihale alınamayınca işten çıkarma,

2- Asgari ücret artmadan işten çıkarma,

3- Özellikle gelir vergisi dilimlerinde artış meydana geldiği için gelir vergisinin artış gösterdiği ve net ücretin azaldığı, matrahı sabit işçilerin net ödemelerinin en düşük olduğu dönem olan yılın son ayında işten çıkarma olarak  sayılabilir.

Bunlardan en çok dikkat çekeni asgari ücretin artışı olmaktadır. Asgari ücretin artışının çok yüksek beklendiği yıllarda asgari ücret artışı ne kadar olacak sorusu işçiler kadar işverenleri ilgilendirmektedir.

10.12.2019 tarihli yazımda kısmen asgari ücretin artışlarına değinmiştim.

Seçim beklentisi olan dönemlerde asgari ücretin artışlarının yüksek olduğu, seçim olmayan diğer dönemlerde ise daha düşük oranda gerçekleşmekte üstelik ortalamanın daha altında artış yapılmaktadır. Öyle ki  daha düşük oranla ortalama arasındaki fark sonraki seçim yıllarında fazla oran olarak zamlanmaktadır.

Seçim beklentisi olanlar yüksek zam, olmayanlar düşük zam beklentisi içine girebilirler.

Ücretin brütüne göre belirlenen alacaklar kıdem tazminatı,

Ücretin netine göre, fazla mesai, kullanılmayan izin ücretleri,ihbar tazminatı gibi alacaklar  sayılabilir.

Gerçi fazla mesailerde çalışmanın geçtiği dönemler itibari ile ayrı ayrı hesaplanmaktadır.

Örnekler üzerinden gitmek gerekirse,

Asgari ücretle çalışan işçi 10 yıldır çalışmaktadır. Asgari ücret üzerinden kıdem tazminatı (damga vergisi hariç)  2.558,40*10= 25.584,00TL kıdem tazminatı etmektedir. Asgari ücretin % 20 artmış olması seçeneğinde ise 01 Ocak 2020 tarihinden itibaren  2.558,40*1,20*10 yıl = 30.700,80TL’ye çıkmaktadır. Fark  5.116,80 TL kısaca 2 senelik kıdem tazminatı farkı oluşmaktadır. İşveren ihbar tazminatı ödese bu defa % 15 gelir vergisi düşülmesinden sonra  8 haftalık ihbar tazminatı  2.174,64/30*56 gün 4.059,33 TL olmakla aslında ihbar önellerine uymayanların eski işçilerine tazminatlı çıkış için pekte ekonomik bir yarar doğmamaktadır.

İşveren  yararı için fesihlerin ihbar önellerine uyularak ve ihbar önellerinin süresinin   yeni zamlar geldiği dönemden önce tamamlanması gerekmektedir.

Bu hesaplar işe iade hakkı olmayan veya kısaca 30 dan az işçi çalışanlar bakımından söz konusu olabilir.(işe iadeye konu işlerde kanun değişikliği sonrası  işe başlatmama tazminatı artışlı ücret varsa o ücretten olurken başlatmama tazminatı fesih tarihindeki ücretten olmaktadır.)

Kıdem tazminatı fonu gibi düzenleme veya başka güvenceler getirilene kadar asgari ücretin düşükte olsa zamlanmasından önce işçi çıkarmalarında artışlar olmaya devam edecektir.

(Kaynak: Ali Tezel | 17.12.2019)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.