YMM Nuri DEĞER - Finansal kiralama işlemlerinde KDV oranının indirilmesi için bir öneri

1- Finansal kiralama işlemlerinde uygulanan KDV oranı

2008 yılına girerken mükelleflerin karşılaştıkları en önemli sürprizlerden birisi de finansal kiralama işlemlerinde yüzde 1 olan KDV oranının yüzde 18'e yükseltilmesi olmuştur. 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 10.06.1985 tarihinden beri bu işlemlerde yüzde 1 oranı uygulanmakta iken birdenbire yüzde 18'e çıkarılması mükelleflerde adeta şok etkisi yaratmıştır.

30.12.2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Mal ve Hizmetlere Uygulanacak KDV Oranlarının Tespitine İlişkin" 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 2. fıkrasında "Finansal kiralama işlemlerinde, işleme konu olan malın tabi olduğu Katma Değer Vergisi oranı uygulanır" hükmü yer almaktadır. Söz konusu hüküm tereddütleri gidermek amacı ile getirilmiştir. Yoksa bu hüküm olmasaydı bile, 2007/13033 sayılı kararname eki indirimli oranlara ilişkin listelerde finansal kiralama işlemleri için bir sıra yer almadığından, kiralanan malın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacağı doğaldır. Başka bir deyişle malın, finansal kiralama yöntemi ile kiralanmasının uygulanacak KDV oranı bakımından bir önemi bulunmamaktadır.

2- Kararnameye tepkiler

2007/13033 sayılı kararnamenin yayınlanması ile birlikte kararnameye karşı tepkiler görülmeye başlanılmıştır. Finansal kiralama şirketleri, imalatçılar ve bir kısım yazarlar finansal kiralama işlemlerinde oran artırımının yol açacağı ekonomik kayıpları belirtmişlerdir.

Buna karşılık, Maliye Bakanlığı'nın, bu değişikliğin uygulamada görülen aksaklıkları gidermek amacını güttüğü, bir kısım kişilerin evinin ihtiyacı olan beyaz eşya ve mobilyaları dahi bu yöntemle satın aldığı ve dolayısıyla KDV kaybına neden olduğu şeklinde beyanlarına rastlanılmıştır.

Kararnamenin yürürlüğe girmesinden bu yana tartışmalar bitmemiş ve oran değişikliği ile birlikte başta makine imalat sanayii olmak üzere, bir kısım sektörlerde talep düşüşleri görülmektedir.

KDV oran artırımı sonucunda, ekonomide oluşan daralmaya seyirci kalmak mümkün değildir. Ama vergi indiriminin de yeterli güvenlik önlemleri ile desteklenmesi şarttır. Maliye Bakanlığı'nın gerekli önlemleri almayıp, indirimli oranı uygulamasını yürürlükten kaldırması da yeterli bir çözüm olduğuna inanmıyoruz.

Finansal kiralama işlemlerinde KDV oranı indiriminin sağlıklı bir şekilde uygulanabilmesi için alınabilecek önlemlere geçmeden önce, yatırım mallarında KDV uygulamaları üzerinde durmakta fayda vardır.

3- Yatırım mallarının tesliminden tahsil edilen KDV geçicidir

Bilindiği gibi, bir iktisadi işletme çerçevesinde gerçekleştirilen tüm mal teslimleri ile hizmet ifaları KDV'ye tabidir. Ancak vergi indirimi sayesinde KDV mükellefler için bir yük teşkil etmemekte ve devletin kasasına giren toplam KDV tahsilatı, perakende aşamada uygulanan KDV oranlarına göre hesaplanan KDV miktarına eşit olarak gerçekleşmektedir.

Bu kuraldan iki önemli sonuç çıkmaktadır:

1. KDV esas itibariyle bir tüketim vergisidir. Yatırım malları da vergilendirilmekle birlikte vergi indirimi ve teşvik tedbirleri sayesinde bu vergiler ya Hazine'nin kasasına girmemekte veya bu miktar kadar az vergi girmektedir. Örneğin şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan bir firma yolcu bilet bedeli üzerinden hesaplana KDV'den diğer giderleri dolayısıyla yüklendiği vergiler yanında kullandığı otobüslerin satın alınması sırasında ödediği KDV'leri de indirim konusu yapmaktadır. Firma otobüslerin satın alınması sırasında ne kadar az vergi ödese veya hiç ödemese Vergi Dairesine ödeyeceği vergi miktarı o kadar artmaktadır.

2. İlk üretim aşamasından nihai tüketime kadarki süreçte mal ve hizmetlerin el değiştirdiği aşama sayısı ile bu ara aşamalarda uygulanan KDV oranlarının perakende safhadaki oranlara göre düşük veya yüksek olmasının Hazine'ye sağlanan gelir miktarı bakımından bir önemi bulunmamaktadır.(1)

Bu sonuçlara rağmen vergi güvenliği ve verginin bir kısım mükellefler üzerinde yük olarak kalıp, iade taleplerine meydan vermemek için oranların tespitinde çok dikkatli olmak gerekir.

4- Finansal kiralama yoluyla satın alınan mallar KDV istisnasından yararlanamaz

KDV Kanunu'nun 13/d maddesine göre; "Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri" KDV'den istisna edilmiştir. 2007/47 seri No.lu KDV Kanunu sirkülerinin teşvik belgesi kapsamında finansal kiralama şirketine yapılan teslimler ile finansal kiralama şirketinin kiralama işlemlerine ilişkin olarak;

1. Finansal kiralama şirketleri adına düzenlenen teşvik belgesi kapsamından finansal kiralama şirketlerine yapılan makine teçhizat teslimleri KDV Kanunu'nun 13/d maddesi çerçevesinde vergiden istisna olacaktır.

2. Finansal kiralama şirketinin bu kapsamda temin edeceği makine ve teçhizatı ilgili mevzuat uyarınca kiracının kullanımına bırakması ise de "teslim" hükmünde olmadığından genel hükümlere göre KDV'ye tabi tutulacaktır. Açıklaması yer almaktadır.(2)

5- Maliye Bakanlığı tarafından KDV uygulamasında alınan önlemler

KDV Kanunu'nda yer alan birtakım istisna hükümlerinin uygulamasını kontrol etmek amacıyla geliştirilen belgelerden bazıları aşağıda belirtilmiştir.

1. Türkiye'de ikamet etmeyen yolculara kanunun 11/1-b maddesi uyarınca tanınan istisna kapsamında satıcıların vergi dairesinden izin belgeleri, aracı firmaların ise, yetki belgesi almaları ve fatura/çek belgesi düzenlemeleri,

2. Kanunun 11/2 maddesi uyarınca Türkiye'de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı yapılan satışlarda teslim edilen malların çıkarılacak gümrük kapılarının Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilmesi,

3. Kanunun 13. maddesi kapsamında;

- Deniz, hava, demiryolu taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçlarının imal ve inşası ile liman ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi yapımı ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetlere ilişkin istisnadan yararlanabilmek için vergi dairesinden istisna belgesi alınması,

- Petrol arama faaliyetlerinde KDV istisnasında yararlanabilmek için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan belge alınması,

4. Kanunun 15. maddesi kapsamında;

- Diplomatik istisnadan faydalanacak diplomatik kuruluş ve konsolosluk mensuplarının Dışişleri Bakanlığı'ndan "KDV Muafiyet Kartı" almaları,

- Türkiye Avrupa Birliği Çerçeve Anlaşması kapsamında işlem yapan yüklenicilerinin KDV istisnasından yararlanabilmeleri için vergi dairesinden "KDV İstisna Sertifikası" almaları.

Bu örnekleri daha çoğaltmak mümkündür.

6- Sonuç ve öneriler

Finansal kiralama, firmaların nakit imkanlarının yetersizliği ve kredi teminindeki güçlükler nedeniyle ihtiyaç duydukları makine ve ekipmanları satın almalarına imkan veren bir finans sağlama yöntemidir. Bir reel sektör uygulamasıdır.

Bakanlar Kurulu, KDV Kanunu'nun 28. maddesi ile tanınan yetkiye istinaden yayımlayacağı bir kararname ile 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında malların finansal kiralama şirketlerine teslimi ile finansal kiralama şirketlerince teslimi veya kiralanması işlemleri için KDV oranını yüzde 1 veya 8 olarak tespit edebilir. Ancak indirimli oran uygulamasının usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı'nın yetkilendirmesi gerekir.

Maliye Bakanlığı yayımlayacağı KDV Genel Tebliği ile finansal kiralama işlemlerinde indirimli KDV oranından yararlanabilmek için mükelleflerin bağlı bulundukları vergi dairesinden istisna belgesi almak için bir dilekçe ile başvurmaları gerektiğini, vergi dairesi tarafından bu malların ,münhasıran işletmede kullanılacağının belirlemesi halinde mükellefe istisna belgesini verileceğini açıklamalıdır.

Finansal kiralama işlemlerinde indirimli KDV uygulamasından sadece, KDV mükellefleri yararlanacaktır. Mükelleflerin de bu malları istisna kapsamında kullanması şarttır.

Finansal kiralamaya konu olabilecek malların belirlenmesinde kanunun 13. maddesi ile hüküm altına alınan "makine ve teçhizat" teslimleri ölçüsü bütün sektörlere eşit olarak uygulanmadığı için yetersiz ve gayri adil kalmaktadır. Bu nedenle kapsama girecek mallar konusunda yatırım teşvik belgesinde belirlenen mallar ya da vergi dairesince tespit edilecek mallar olabilir.

KDV uygulamasında vergi indirimine konu olmayan malların finansal kiralama yoluyla satın alınması sırasında indirimli oran uygulamasından yararlanamayacağı doğaldır.

(1) Nuri Değer, "Açıklamalı ve Uygulamalı Katma Değer Vergisi Kanunu", Yaklaşım Yayıncılık, s.80.

(2) Nuri Değer, a.g.e. s.41.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 14.03.2008)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.