Emekli Aylıklarına Hacizde Önemli Yargısal Gelişme / Şevket Tezel

 5510 sayılı Kanunla SGK’nın tahsili gereken kendi prim v.b. alacakları ile nafaka borçları dışında emekli aylıklarının haczedilmesi yasağı devam ettirilmişti.  

Uygulamada ise alacaklı yine de haciz talebini göndererek haczi başlatabiliyor, borçlu itiraz ettiğinde haciz durduruluyordu.

Nitekim bu duruma istinaden 5510 sayılı Yasaya 5838 sayılı Kanun ile 28.02.2009’dan itibaren eklenen hüküm ile 506 sayılı Yasadan farklı olarak muvafakat şartını getirmişti.

Buna göre 5510 sayılı Kanun kapsamındaki emekli aylığı, gelir ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin taleplerde önce borçlunun muvafakatinin bulunup bulunmadığının aranmasını, muvafakat yoksa icra müdürlüğünce reddedilmesini öngörüyordu. Buna mukabil 5434 sayılı Kanun kapsamında aylık alan eski Emekli Sandığı iştirakçilerinin aylıkları ise bu kanunda emekli aylıklarının haczine ilişkin bir engel olmadığı gerekçesiyle haczedilebilmesi mümkün bulunuyordu.

İcra müdürlükleri de bir emekli aylığı haczi söz konusu olduğunda “SSK mı Bağ-Kur mu Emekli Sandığı mı“ sorusunu soruyor, Emekli Sandığı aylığı ise muvafakat aranmaksızın haczi gerçekleştiriyordu.

Yargıya intikal eden bu farklı uygulamada Yüksek Mahkeme “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu`nun Geçici 1, 2, 4. maddelerine göre, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu`na tabi olanların bu kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının a, b, c bentleri kapsamında sigortalı olarak kabul edileceğinin belirtildiği dikkate alındığında, Emekli Sandığı`ndan emekli maaşı alanlara da, 5510 Sayılı Yasanın maaşın haczedilemeyeceğine ilişkin 93. madde hükmünün uygulanması gerekir. Bu durumda yukarıda belirtilen yasa maddesi uyarınca gelir, aylık ve ödenekler borçlunun muvafakati bulunmadıkça nafaka dışında haczedilemez” hükmünü verdiği kararlarıyla 5510 sayılı Kanundaki emekli aylıklarına haczi engelleyici nitelikteki hükmü 5434 sayılı Kanun kapsamında alınan emekli memur aylıklarını da kapsayacak biçimde genişletmişti.

Bu sayede Emekli Sandığı’ndan alınan emekli aylıkları da haczedilmekten kurtulmuştu.

Gene Yüksek Mahkeme yeni bir kararıyla bu konuda bir parantez daha açmış bulunuyor. Buna göre SSK kapsamında olsun, Bağ-Kur kapsamında olsun, T.C. Emekli Sandığı kapsamında olsun emekli aylıklarının haczedilebilmesi için gerekli olan muvafakat şartının alınma tarihinin de önemli olduğunu vurguluyor.

Kesinleşmemiş Haczin Muvafakati Geçerli mi?

Yüksek Mahkeme “Kural olarak, borçlu, İİK'nun 83/a maddesi uyarınca, haciz sırasında ya da haciz işleminin gerçekleşmesinden sonraki dönemde haczedilmesi mümkün olmayan mal ve haklarla ilgili olarak bu hakkından vazgeçebilir (HGK. 31.3.2004 tarih 2004/12-202 E.-196K, 31.3.2004 tarih 2004/12-167 E.-185.K.). Ancak 5510 Sayılı Kanun'un 93. maddesine eklenen yukarıdaki hüküm gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri yönünden, İİK. nun 83/a maddesindeki genel kuralın aksine, takibin kesinleşmesinden sonra olmak koşulu ile borçlunun haciz tarihinden önceki muvafakatinin geçerli olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Bu düzenleme usule değil, esasa dair olup, İİK.nun 83/a maddesi karşısında özel hüküm sayılacağından ve öncelikle tatbik edilmesi gerekeceğinden, anılan düzenlemenin, Sosyal Güvenlik Kurumu'nca hak sahiplerine verilen, gelir, aylık ve ödeneklerin haczi hakkında uygulanması zorunludur.

(…) Doğmamış haktan feragat edilemeyeceğinden, borçlunun emekli olmadan emekli maaşının haczedilebileceğine dair muvafakatinin geçersiz olduğunun kabulü gerekir.”

Hükmünü içeren kararında (Yargıtay 12.HD. 2016/8537 Esas ve 2017/402 Karar) borçlunun emekli aylığı sahibi olmadan önce vermiş olduğu muvafakate istinaden emekli aylığının haczedilemeyeceğini ortaya koymuş bulunuyor.

“İcra takibi kesinleşmeden verilen muvafakate istinaden emekli aylığının haczedilemeyeceği” yönündeki bu Karar, emekli aylığına muvafakat verdiği için aylığı haczedilmekte olan çok sayıda emekli için önemli bir ışık tutuyor.

Emekli aylıklarına haciz uygulaması dul ve yetim aylıklarını da kapsıyor.

Özel Banka Sandığı Emeklilerinde Durum

Emekli maaşına haciz yasağı özle banka sandığı emeklilerini de kapsıyor. Nitekim Yüksek Mahkeme bu konuda da “506 Sayılı Kanunun geçici 20. maddesi kapsamında kurulan sandıklar, 09.03.1983 gün ve 1983/1-1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da açıkça belirtildiği gibi, Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve T.C. Emekli Sandığı gibi sosyal güvenlik kuruluşlarındandır. Geçici 20. madde kapsamındaki sandıklar; bağlı bulundukları kuruluşların personeli ile ilgili olarak, 506 Sayılı Kanun'un sistematiği içinde Sosyal Sigortalar Kurumu'nun yüklendiği görevleri ve sağladıkları hakları yerine getirmek üzere kuruldukları için sosyal güvenlik hukukunun temel ilkelerinin bu sandıklar için de geçerli olduğunun kabulü gerekir. Bu nedenle 506 Sayılı Kanun'un geçici 20. maddesi kapsamında kurulan sandıklarca bağlanan aylıkların 5510 Sayılı Yasa'nın 93/1. maddesi uyarınca haczi mümkün değildir” hükmünü vermiş bulunuyor. (Yargıtay 12.HD. 2014/12489 Esas, 2014/15444 Karar)

(Kaynak: Ali Tezel | 15.05.2017)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.