İncelenen Mükellefler İçin İpuçları / Yusuf Keleş

Diğer çağdaş ülkelerde olduğu gibi ülkemiz vergi sisteminde de geçerli olan beyan esasında kural olarak Maliye, mükellefe güvenir ve mükellefin hesaplamaları doğrultusunda beyan ettiği vergileri toplar.

 

 

Beyan edilen matrahın gerçek kazancı yansıtmadığına dair bilgi veya bulgu olması halinde mükellefin ilgili dönem hesapları incelemeye alınır.  Vergi incelemesi, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak üzere yapılan idarî bir kontrol yöntemidir. İnceleme beş yıllık tarh zamanaşımının sonuna kadar önceden haber vermeye gerek kalmadan her zaman yapılabilir. Öteden beri ülkemizdeki inceleme oranı yüzde 1 ile 3 arasında seyrediyor. Vergi Denetim Kurulu'nun kurulması ve yüksek sayıda inceleme elemanı alınması da şimdilik bu oranı değiştirmedi.

İnceleme süresi incelemenin türüne göre değişir. Tam incelemede süre incelemeye başlanıldığı tarihten itibaren 1 yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise 6 aydır. İncelemenin bu süre zarfında bitirilmesi gerekir. Bu sürede bitirilemeyecek incelemeler için idareden ek süre talep edilir. İdare en fazla 6 aylık ek süre verebilir. İnceleme görevinin başka bir inceleme elemanına devredilmesi halinde inceleme süreleri yeniden başlamaz. Kalan süre içinde incelemenin tamamlanması gerekir. Bu süre içerisinde bitirilemeyen incelemeler aleyhine mahkemelerde hak aranabilir.

İncelemeye alınma gerekçeleri

İncelemeye sevk için birçok sebep vardır. Ba Bs formalarındaki uyumsuzluklar, naylon fatura düzenleyenlerden mal almış olmak, vergi kanunlarındaki bazı maddelerin yanlış yorumlandığının anlaşılması, ihbar, şikâyet, sektörel çalışmalar, iade talepleri bu sebeplerden sadece bazıları. Bu gerekçelere günümüzde bir yenisi eklendi. Artık siyasi iktidara muhalif olmak da ciddi bir inceleme sebebi. Hem de sıradan basit bir inceleme olarak değil, yazılan cezasız raporların idare tarafından tekrar tekrar geri gönderildiği, zamanaşımı kapsamındaki tüm yılların tam inceleme kapsamında didik didik edildiği, uzlaşmalarda kuruş indirim yapılmadığı bir inceleme gerekçesi.

Vergi incelemeleri özellikle mükellefler için zorlu bir süreç. Bu süreçte mükelleflerin yerine getirmeleri gereken birçok yükümlülük bulunuyor. Ancak vergi kanunları vergi incelemelerinde mükelleflere sadece yükümlülükler getirmemiş, birçok hak da tanımıştır. Bu yüzden bir incelemede mükellefin ne gibi hakları olduğunu, inceleme elemanından ne gibi taleplerde bulunabileceğini neler bekleyebileceğini bilmesinde fayda var. İnceleme esnasında mükelleflerin hakları aslında bir yandan da inceleme elemanlarının sorumluluklarına, mükellefiyetine işaret eder. Bunları sıralayacak olursak;

1- Vergi incelemesi için işyerine gelen görevlilerden yetkilerini gösteren bir belge veya kimlik göstermelerini istemek. Kimlik göstermek aslında. Kanunen getirilen bir mecburiyet. Kimlik göstermekle hem kanunun emrine uyulmuş, hem mükellefin tedirginliği giderilmiş, hem de birtakım sahtekar ve dolandırıcıların oyununun önüne geçilmiş olunur.

2- Defter belge taleplerinin yazılı olarak yapılmasını istemek. Zor durum sebebiyle zamanında ibraz edilemeyecek belgeler için ilave süre istenebilir. İlave süre on beş günden az olamaz. Defter ve belgeler ibraz edildiğinde de bunun bir tutanakla yazılı olarak tespit edilmesi gerekir. Bu sayede mükellef defter belge ibraz etmeme ile suçlanamayacak. Ayrıca defterlerinin nerede olduğu da ispat edilmiş olur.

3- Uygulamada defter belge yoğunluğu olmayan mükelleflerin incelemeleri genelde inceleme elemanının görevli olduğu binada yapılıyor. Hâlbuki kanuna göre vergi incelemesi esas itibarıyla incelemeye tabi olanın işyerinde yapılır. Yani mükellefler incelemenin kendi işyerlerinde yapılmasını isteyebilir. İşyerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zorunlu sebeplerin varlığı veya mükellef tarafından talep edilmesi halinde incelemenin ilgili inceleme elemanının dairesinde yapılması istenebilir.

4- Vergi incelemesine “incelemeye başlama tutanağı” ile başlanır. Tutanağın mükellef tarafından imzalandığı tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilir. Özellikle incelemelere getirilen süre sınırlamalarından sonra bu tutanakların önemi daha da arttı. İmzalanan tutanağın bir örneği, defter ve belgeleri incelenen mükellefe verilmeli.

5- Vergi inceleme elemanından inceleme ile ilgili bilgi istemek. Bu çerçevede incelemenin konusu, dayanağı, vergi türü, dönemi, ihbarlı olup olmadığı gibi bilgiler alınabilir.

İnceleme sürecinde mükelleflere tanınan haklar bunlarla sınırlı değil. Önümüzdeki hafta bu hakları yazmaya devam edeceğim. Özellikle zamanaşımına uğramak üzere olan 2010 yılı incelemelerinin takdir komisyonu marifetiyle incelenmeye devam etmesinin hukukî olmadığını anlatacak, bu konuda mahkeme kararlarından da bahsedeceğim.

 

(Kaynak: Zaman Gazetesi | 08.12.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.