M. Aykut KELECİOĞLU
Gelirler Başkontrolörü



KATMA DEĞER VERGİSİ TEVKİFATI UYGULAMASINDA YAPILAN SON DEĞİŞİKLİKLER

Tarih: 28/02/2006   

 

I- GİRİŞ

Vergi alacağının güvenliğini sağlamak amacıyla, Katma Değer Vergisi (KDV)’nde, vergi sorumluluğu müessesesi ihdas edilmiştir. Kanun’da sayılan hallerde, verginin, tahsil dairesine ödenmesinden, mükellefler değil mükelleflere, teslim veya hizmet dolayısıyla vergiyi ödeyen kişi veya kurumlar sorumlu tutulmuşlardır.

Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK)’nun 9. maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye istinaden, Maliye Bakanlığı bu güne kadar yayımlamış olduğu çeşitli tebliğlerle vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutmuştu. Bakanlık 96 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği (1) ile de söz konusu sorumluluk uygulamasında yeni düzenlemelere gitmiştir.

 

II- YAPIM İŞLERİNDE TEVKİFAT UYGULAMASINDAN DOĞAN NAKDEN İADE TALEPLERİ

Hatırlanacağı üzere 91 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği (2) ile bir kısım kurum ve kuruluşlarca alınan bazı hizmetlere ait KDV’nin tevkifata tabi tutulması uygun görülmüştü.

Söz konusu Tebliğ’in (A) bölümünde yapılan düzenleme ile tevkifat kapsamına alınan yapım işlerinden doğan nakden iade talepleri, teminat veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilmekte, teminat vergi inceleme raporu ile çözülmekteydi.

96 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği bu konuya esneklik getirerek yapım işlerindeki tevkifat uygulamasından doğan nakden iade taleplerinin yeminli mali müşavir tasdik raporu ibraz edilmek suretiyle yerine getirilmesi uygulamasını başlatmıştır.

Buna göre, bu Tebliğ’in yayımını içine alan vergilendirme döneminde (yani Kasım 2005) gerçekleşenler de dâhil olmak üzere yapım işlerinde tevkifat uygulamasından doğan nakden iade talepleri ihracat istisnası için öngörülen limitler dahilinde (3) YMM tasdik raporu ile yerine getirilecektir.

Öte yandan bu Tebliğ’in yayımı tarihinden önceki dönemlere ait olup (yani Kasım 2005’ten öncesi) henüz sonuçlandırılmamış nakden iade talepleri için; incelemenin başlamamış olması halinde de yeminli mali müşavir tasdik raporu ibraz edilmesi söz konusu olabilecektir. İnceleme başladıktan sonra talepte bulunulması halinde ise bu talep inceleme elemanının yeminli mali müşavir tasdik raporu karşılığında iade yapılmasına engel bir görüşünün bulunmaması halinde yerine getirilecektir.

 

III- İŞ GÜCÜ HİZMETLERİNDE TEVKİFAT UYGULAMASI

A- TEVKİFATIN KAPSAMI VE UYGULAMA BİÇİMİ
 

KDV mükellefi bazı işletmeler mal veya hizmet üretimlerine ilişkin olarak ihtiyaç duydukları iş gücünü kendilerine hizmet akdi ile bağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak temin etmek yerine; alt işverenlerden veya bu alanda faaliyette bulunan diğer kurum, kuruluş veya organizasyonlardan satın almaktadırlar.

01.12.2005 tarihinden geçerli olmak üzere KDV mükelleflerinin alt işverenlerden veya bu konuda faaliyette bulunan diğer işletmelerden temin ettikleri iş gücü hizmetine ait katma değer vergisinin % 90’ı tevkifata tabi tutulacak ve bunlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

Örneğin, Gen Mühendislik ve İnşaat Ticaret Anonim Şirketi, bünyesinde inşaat işlerinde çalışacak işçi istihdam etmediğinden taahhüt etmiş olduğu inşaat işini gerçekleştirebilmek için Teknik İnşaat Limited Şirketi’nden iş gücü temini yoluna gitmiştir. Teknik İnş. Ltd. Şti’den alınan iş gücü temini 100.000 YTL tutarındadır. Gen Mühendislik ve İnş. Tic. A.Ş, Teknik İnşaat Ltd.Şti’den temin ettiği iş gücü hizmetine ait 18.000 YTL tutarındaki katma değer vergisini % 90 oranında tevkifata tabi tutarak 16.200 YTL’yi sorumlu sıfatıyla beyan edecektir.

Teknik İnşaat Ltd.Şti. düzenleyeceği faturada işlem bedelini, hesaplanan katma değer vergisini, tevkifat miktarını ve tahsil edilecek toplam meblağı göstereceklerdir. Yani; 100.000 YTL’lik tevkifata tabi iş için tevkifat oranı % 90 olduğundan fatura;
 

şeklinde düzenlenecektir. Bu fatura Teknik İnşaat Ltd. Şti. açısından, işlem üzerinden tevkifat uygulandığını tevsik eden belge niteliğini de taşımaktadır. Teknik İnşaat Ltd. Şti. tevkifat uygulanan işlem bedelinin tamamını ilgili dönem KDV beyannamesinin 6. satırına dahil edeceklerdir. Beyannamenin “matrahın oranlara göre dağılımı” başlıklı satırlarında önce tevkifata tabi olmayan normal işlemler beyan edilecek, sonraki satırlarda tevkifat uygulanan işlem bedelinin yine “tamamı” beyan edilecektir. “Oran” sütununa % 1.8 yazacaktır. Bu bölümdeki “vergi” sütununa ise bu orana göre hesaplanacak tutar yazılacaktır. Buna göre, vergi sütununda, hizmet bedeli üzerinden hesaplanan katma değer vergisinin tevkifata tabi tutulmayan kısmı yazılacaktır.

Tebliğ’de temin edilen iş gücünün niteliği net olarak belirtilmemekle birlikte; Tebliğ’de yapılan açıklamalar dikkate alındığında alınan iş gücü hizmetinin firmanın üretime konu ettiği mal ve hizmet ile bire bir ilişkili olması gerektiğini, mal ve hizmet üretimi ile ilgili olmayan iş gücü hizmeti alımlarının tevkifat kapsamında değerlendirilemeyeceğini söylemek mümkündür. Ancak yine de konunun bu yönüyle daha ayrıntılı olarak açıklanmasında fayda olacağı düşünülmektedir.

B- TEVKİFAT KAPSAMINDA DOĞAN KDV İADESİNİN ALINMA BİÇİMİ

Tevkifat kapsamına alınan bu işlem nedeniyle iadesi gereken KDV’nin nakden veya mahsuben iadesi miktarına bakılmaksızın sadece banka teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilecek, teminat mektupları vergi inceleme raporu sonucuna göre çözülecektir. Yapım işlerindeki tevkifat uygulamasından doğan nakden iade taleplerinde olduğu gibi iadenin yeminli mali müşavir tasdik raporu ibraz edilmek suretiyle yerine getirilmesi söz konusu değildir.

Teminat karşılığı iade almak isteyenlerin iade talep dilekçesi ile birlikte iş gücü hizmeti dolayısıyla düzenleyecekleri faturaların onaylı listesi ile iade talep ettikleri döneme ait indirilecek KDV listesini ve banka teminat mektubunu vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir. Nakden veya mahsuben iade talepleri beyannamenin verilip dilekçe ve ekleri ile banka teminat mektubunun vergi dairesine ibraz edildiği tarihte geçerlik kazanacaktır.
 

C- TEVKİFAT KAPSAMINDA OLMAYAN İŞ GÜCÜ ALIMLARI

96 Seri No.lu Tebliğ’de belli bazı durumlarda tevkifat yapılmayacağına ilişkin, tevkifat kapsamını daraltıcı bir düzenleme de bulunmaktadır. Buna göre; 91 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği gereğince hizmet alımlarında tevkifat uygulaması gereken, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birliklerin, döner sermayeli kuruluşların, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, vakıf üniversiteleri hariç üniversitelerin, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarının, bankalar ve özel finans kurumlarının, kamu iktisadi teşebbüslerinin (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), özelleştirme kapsamındaki kuruluşların, organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsaların, hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kote edilmiş şirketler, yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmelerin;
 

- Yapım işleri ile bu işlere ilişkin mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetleri,

- Temizlik, bahçe ve çevre bakım hizmetleri,

- Özel güvenlik hizmetleri,

- Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetleri,

- Her türlü yemek servisi,

- Danışmanlık ve denetim hizmetleri

türünde iş gücü hizmeti vermeleri halinde iş gücü hizmet bedelleri üzerinden hesaplanan KDV tevkifata tabi olmayacaktır.

D- YAPIM İŞLERİNE İLİŞKİN TEVKİFAT İLE İŞ GÜCÜ ALIMLARINA İLİŞKİN TEVKİFAT ARASINDAKİ FARKLILIK

Konu ile ilgili olarak son söyleyeceğimiz husus 91 numaralı Tebliğ ile getirilen yapım işlerine ilişkin tevkifatın 96 no.lu Tebliğ ile getirilen iş gücü teminindeki tevkifat uygulaması ile benzerliğidir.

91 no.lu Tebliğ’e göre; yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilmiş ve devredilecek yapım işlerinde, işi devreden her yüklenicinin, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden bu Tebliğ’deki esaslar çerçevesinde tevkifat yapılacaktır. Ancak burada yapılacak tevkifat esas yüklenicinin 91 no.lu Tebliğ kapsamında belirtilen kurum ve kuruluşlara hizmet vermesi durumunda geçerlidir. Oysa 96 no.lu Tebliğ ile getirilen iş gücü teminine ilişkin tevkifatta, iş gücünü temin eden mükellefler açısından sınırlayıcı bir düzenleme bulunmamaktadır.

Konu özelinde iki tebliğ ile getirilen farklı tevkifat uygulamalarının ayırımı özellikle tevkifat oranları (1/3 veya % 90) ve tevkifat sonucunda iade çıkmışsa iadenin alınma biçimi (yeminli mali müşavir raporu ile iade veya inceleme raporu sonucuna göre iade) açısından önemlidir. Bu bağlamda Bakanlığın konu ile ilgili açıklayıcı bir düzenleme yapmasının faydalı olacağını düşünüyoruz.

 

IV- BAKIR ÜRÜNLERİNDE TEVKİFAT UYGULAMASI

Hatırlanacağı üzere 95 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği (4) ile hurda metallerden elde edilenler dışındaki bakır külçelerinin tesliminde % 90 oranında tevkifat uygulanarak alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygulamasına geçilmişti.

Bu kez 96 Seri No.lu Tebliğ ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak, 01.12.2005 tarihinden itibaren itibaren, bakır ve bakır alaşımlarından mamul, anot, katot, her çeşit takoz (biyet), slab, platina, kütük, granül, filmaşin, levha, boru, prinç çubuk, lama, her türlü tel ve benzerlerinin tesliminde % 90 oranında tevkifat uygulanarak alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi uygulamasına başlanacaktır.

Ancak genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki mesleki kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan ve tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler ve Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıfların, sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmelerin ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar ile bu ürünlerin ilk üretici veya ithalatçılarının bu kapsamdaki teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır.

Tevkifat uygulaması ve bu uygulamadan doğan katma değer vergisi alacaklarının nakden ve mahsuben iadesi, metal, cam, plastik ve kağıt hurda ve atıklarında tevkifat uygulamasını düzenleyen daha önceki Genel Tebliğlerdeki açıklamalar çerçevesinde yürütülecektir.

Yani Bakanlıkça belirlenen limitleri aşmayan (5) tevkifat uygulamasından doğan nakten iade talepleri inceleme raporu ya da teminat aranılmadan yerine getirilecek, tevkifat uygulamasından doğan iade alacaklarının da miktarına bakılmaksızın; mükellefin kendisinin, ortaklarının, mal ya da hizmet satın aldığı kişilerin vergi borçlarına, ithalat sırasında uygulanan vergilere, Sosyal Sigortalar Kurumu prim borçlarına, inceleme raporu ve teminat aranılmadan mahsup edilmesi mümkün olacaktır.


NOT: BU MAKALE “E-Yaklaşım / Ocak 2006 / Sayı: 30” DA YAYINLANMIŞTIR. 

 

(1)         18.11.2005 tarih ve 25997 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         28.02.2004 tarih ve 25387 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         84 no.lu KDVK Genel Tebliği’ne (23.11.2001 tarih ve 24592 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) göre 4 milyar TL’yi aşamayan nakden iade talepleri inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.

(4)         08.07.2005 tarih ve 25864 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(5)         86 no.lu KDV Genel Tebliği’ne (05.07.2002 tarih ve 24806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.) göre hurda metal, hurda plastik, hurda veya atık kağıt ve cam teslimlerine ilişkin tevkifat uygulamasından doğan ve inceleme raporu ya da teminat aranılmadan yerine getirilecek olan nakden iade taleplerindeki sınır 2 milyar TL’dir.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.