Atila BAĞRIAÇIK
Prof. Dr., Öğretim Üyesi, Baş Denetçi, YMM


İHRACAT, GÜMRÜK VE KDV İŞLEMLERİNDE BÜROKRASİYİ AZALTAN YENİ KOLAYLIKLAR

Tarih: 18.07.2007

I- GİRİŞ

Danışman olarak firmalarla özellikle imalatçı-ihracatçı KOBİ’lerle çalışmalarımızda en çok yakınılan ve devlet ile mükellef arasında etkin ve dengeli iletişim kurulamamasının ana nedeni olarak, dış ticaret işlemlerinde bürokrasi ve kırtasiyeciliğin fazla olduğu belirtilmektedir. Bu bilgiyi alan devlet yetkilileri, bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması ile ilgili entegre çalışma yaparak 01.05.2007’den itibaren firmalarımızı rahatlatacak kolaylıklar getirilmiştir. Bu kolaylıklardan bir kısmı yürürlüğe girmiş, bir kısmı ise önümüzdeki günlerde uygulamaya geçecektir. Önemli bir nokta da, 03.05.2007 tarih ve 2007/10 sayılı Başbakanlığın Genelgesi’nde; “İhracat sistemi içerisinde görev üstlenen kamu kurum ve kuruluşlarıyla, ilgili meslek kuruluşları ihracat işlemlerinin süratle sonuçlandırılması için gereken tedbirleri alacak, personelini bu doğrultuda talimatlandıracak ve uygulamayı takip edecektir.” denilmektedir.

Bu kolaylıklardan bazıları aşağıda açıklanmıştır:
 

II­- FİİLİ İHRAÇ TARİHİ MEŞRUHATI DÜŞÜLMESİNDEN VAZGEÇİLMESİ

Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 04.04.2007 tarih ve 2007/19 sayılı Genelgesi’ne göre 01.05.2007 tarihinden itibaren İhracat Beyannameleri üzerine fiili ihracat tarihi kaşesi vurulmayacak, ihracat işlemi iç gümrükte, örneğin Halkalı’da tamamlandıktan sonra gümrük beyannamesinin ihracatçı nüshası olan 3. nüshası doğrudan ihracatçıya verilecektir.

III- KDV İADESİ/MAHSUBU İŞLEMLERİNDE KOLAYLIK

Yine aynı yukarıdaki Genelge’ye göre, fiili ihracat meşruhatının beyannamenin 3. nüshasına vurulmamasının bir sonucu olarak, 26.03.2007 tarihi itibariyle tır sınır kapısından çıktığı anda iç gümrükte açılmış olan ihracat beyannamesi elektronik ortamda otomatik olarak kapatılmış olacaktır. Böylece ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin geç kapatılması nedeniyle KDV İadesi/Mahsubu işlemlerinde yaşanan sorunlar halledilmiş oluyor.

01.05.2007 tarihinden sonra ihracatçılar; https://uygulamalar.gumruk.gov.tr/vedop/WebForm2.aspx adresine girerek gümrük beyannamesinin numarasını kaydederek kapanma tarihini yani fiili ihraç tarihini kendileri öğrenmektedirler. İşlemin bir çıktısını alarak, bunu Vergi Dairesine verilen dosyalarla ve muhasebede gümrük beyannameleri ile ilişkilendirerek fiili ihraç tarihini teyit etmiş olacaklardır. Örnek bir uygulama olarak VEDOP’tan alınan bir işlemi aşağıda gösteriyoruz.

 

 

IV- İHRACATTA KIYMET ARAŞTIRMASI İÇİN BELİRLENEN LİMİTLERİN YÜKSELTİLMESİ
 

Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 28.03.2007 tarih ve 2007/18 sayılı Genelgesi’ne göre gümrük idarelerinde ihraç eşyasının gümrük kıymetinin araştırılması konusunda yapılan araştırmalarda yaşanan sorunların çözümü için şu usul ve esaslar getirilmiştir:

a- Kıymet araştırması, ihracata konu eşyanın beyan edilen kıymetinin kabul edilemeyecek ölçüde yüksek ya da düşük olması veya herhangi bir ihbarın olması veya adli mercilerin talebi halinde ve ihracatçı birliklerinden yapılacaktır. İhracatçı Birliklerinden yapılan kıymet araştırmaları sonucunda, eşyanın ihraç kıymetinin uygun olup olmadığının tespit edilememesi halinde diğer ilgili kuruluşlar nezdinde kıymet araştırmasına gidilecektir.

b- Kıymet araştırmasına gidilen hallerde, eşyanın tamamını temsil edecek miktar ve nitelikte numune alınacak; ancak ihracatın bütünlüğünü bozacak durumlarda numune alınmak yerine fotoğrafla belirleme yapılacak; ayrıca taahhütname alınmak suretiyle eşyanın bekletilmeksizin çıkışına izin verilerek kıymet araştırmasına ilişkin işlemler daha sonra yürütülecektir.

c- Beyan edilen kıymetin kabul edilemeyecek ölçüde düşük olmasına ilişkin durumlar dışında, toplam FOB fatura bedeli 25.000 ABD Dolarına kadar olan ihracat beyannameleri için kıymet araştırmasına gidilmemesi esas olacaktır.

d- Aynı şekilde toplam FOB fatura bedeli 25.000 ABD Dolarından fazla olmakla birlikte, beyannamede yer alan kalemlerden birinin veya birkaçının eşya bedelinin 5.000 ABD Dolarından az olması halinde, bu kalemlerde yer alan eşya için kıymet araştırmasına gidilmemesi esas olacaktır.

e- Toplam FOB fatura bedeli 100.000 ABD Dolarına kadar olan ve kıymet araştırmasına gidilen ihracat beyannamelerinin, kıymet araştırmasının sonucu beklenilmeksizin, ihracat gümrük işlemlerinin Gümrük ve Dış Ticaret Mevzuatına uygun şekilde sonuçlandırılmasını müteakip kapatılması esastır.

f- Toplam FOB fatura bedeli 100.000 ABD Dolarından yüksek olan ihracat beyannamelerinde kıymet araştırmasının sonucu alınmadıkça beyanname kapatılmayacaktır.

g- Yukarıda belirtilen işlemlerde aynı sevkiyat kapsamında ihraç edilecek eşya için birden fazla sayıda beyannamenin açılması halinde, beyanname bedellerinin toplamı kıymet araştırmasına esas alınacaktır.

h- Aynı eşyayı aynı gümrük idaresinden sürekli ve düzenli olarak ihraç eden beyan sahipleri için, bu Genelge tarihinden sonra yapılacak olan ilk kıymet araştırması eşyanın müteakip sevkiyatlarında da geçerli kabul edilecek ve ayrıca kıymet araştırmasına gidilmeyecektir.

ı- Kıymet araştırmasına gidilen ihracat beyannameleri için ihracatçı birlikleri veya diğer ilgili kuruluşlar tarafından, ihraç eşyasının kıymetinin uygun olmadığının tespit edilerek bildirilmesi halinde, keyfiyet derhal ilgili vergi dairesine ve kambiyo müdürlüğüne bildirilecektir.

V- 10 KALEMDEN FAZLA EŞYADAN OLUŞAN İHRACATLARDA GÜMRÜK BEYANNAMESİ ÜZERİNDE HER KALEM YERİNE FASIL ESASININ GETİRİLMESİ

Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 26.03.2007 tarih ve 2007/17 sayılı Genelgesi’ne göre şimdiye kadar 10 kalemden fazla eşyadan oluşan ihracatlarda gümrük beyannamesi üzerinde her kalemin ayrı ayrı beyan edilmesinden vazgeçilerek, ihracat beyannamesinin 10 kalemden fazla ve azami 10 bin ABD Doları bedelle düzenlendiği hallerde ihracat beyannamesi kapsamında yer alan ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun (GTİP) ilk iki rakamını ifade eden aynı fasılda sınıflandırılan kalemler bu fasıldan ve tek kalem olarak beyan edilecektir. Bu şekilde yapılan beyanlarda, aynı fasılda sınıflandırılan beyanname kalemlerinin miktar bakımından en fazla olanının sınıflandırıldığı GTİP’den tek kalem olarak beyanda bulunacaktır.

Ancak ihracat beyannamesi kapsamı eşyanın aşağıdaki hususlarla ilgili olması halinde fasıl işlemi uygulanmayacaktır:

a- Türk Gümrük Tarife Cetveli’nin 01 ila 24. (24. fasıl dahil) fasıllarında sınıflandırılan,

b- Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihraç edilen,

c- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında ihraç edilen,

d- İhracat iadesinden ve/veya ihracata yönelik devlet yardımlarından yararlanan,

e- İhracatında DFİF’e prim kesintisi veya DFİF’ten prim ödemesi yapılan,

f- Türkiye Gümrük Bölgesi’nden geçici olarak ihraç edilen,

g- Transit ticarete tabi tutulan,

h- İhracatı standardizasyon kontrolüne tabi tutulan,

ı- İhracatı ön izne bağlı olan

eşyadan olması halinde ihracat gümrük işlemlerinde yukarıda belirtilen şekilde gümrük beyanı yapılmasına izin verilmeyecektir.

3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11 ve 12. maddelerinde düzenlenen istisnalar uyarınca ihracatçıya ödenen KDV iadeleri ile ihracata yönelik devlet yardımları fasıl esasından yararlanabilecektir.

 

VI- 2007/1 SAYILI GENELGE

Üçüncü ülkelerden dahilde işleme izin belgesi kapsamında ithal edilip ATR ya da Euro 1 ile ihraç edilmesi halinde ihracat esnasında alınan telafi edici verginin ödenmesi konusunda karşılaşılan sorunlar nedeni ile gümrük müsteşarlığı gümrükler genel müdürlüğü tarafından 2007/21 sayılı genelge yayımlanmıştır.

Buna göre;

a- Telafi edici vergiye konu eşyanın tespitinde firma beyanı esas alındığından, bir örneği ekte yer alan ve her bir kalem ihraç eşyası için ödenmesi gereken telafi edici vergiye ilişkin hesaplamaların yapıldığı, “Telafi Edici Vergi Tahakkuk Formu” düzenlenerek telafi edici verginin ödendiğine ilişkin makbuz ile birlikte beyannameye eklenecektir.

b- İhracata ilişkin gümrük beyannamesinin kontrolü ile görevli Gümrük Muayene Memurunca, Gümrük Kanunu’nun 194. maddesi uyarınca gümrük yükümlülüğünün doğduğunun anlaşılması durumunda, firma beyanına istinaden ödenmesi gereken Telafi Edici Vergi Tahakkuk Formunun, beyannameye ekli olup olmadığı ile beyannamenin tescil tarihindeki vergi ve toplu konut fonu oranı ile döviz satış kuru gibi vergilendirme unsurlarının doğru uygulanıp uygulanmadığı ve verginin doğru ödenip ödenmediği kontrol edilecektir.

c- Telafi edici vergiye ilişkin gümrük yükümlülüğü ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte başlamakla birlikte, beyanname tescil tarihinin resmi çalışma saatleri dışına veya resmi tatile rastlaması durumunda izleyen ilk iş günü ödeme yapılması halinde ödeme yapılmayan günler için faiz tahakkuk ettirilmeyecektir.

d- Telafi edici verginin eksik ödendiğinin veya hiç ödenmediğinin eşyanın ihraç edilmesinden sonra yükümlüsünce tespit edilerek gümrük idaresine müracaat edilmesi durumunda, eksik ödenen veya hiç ödenmeyen telafi edici vergi için ek tahakkuk çıkarılarak tahsil edilecektir. Ayrıca eşyanın ihracına ilişkin beyannamenin tescil tarihi ile ödeme tarihi arasındaki süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca gecikme zammı oranında faiz tatbiki edilecek ve Gümrük Kanunu’nun 241/1. maddesi uyarınca usulsüzlük cezası uygulanacaktır.

e- Telafi edici verginin eksik ödendiği veya hiç ödenmediğinin gümrük idaresince muayene ve denetleme veya eşyanın ihracatından sonra kontrol sonucunda tespit edilmesi halinde, eksik ödenen veya hiç ödenmeyen telafi edici verginin ek tahakkuk çıkarılarak, eşyanın ihracına ilişkin beyannamenin tescil tarihi ile ödeme tarihi arasında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca gecikme zammı oranında faiz tatbiki ile birlikte tahsil edilmesi ayrıca Gümrük Kanunu’nun 234. maddesinin uygulanması şeklinde işlem yapılacaktır.

 

VII- EŞYANIN BİRBİRİ İLE KARIŞMASINI ÖNLEYEN DÜZENEK-LERE MÜHÜR UYGULAMASI

Parsiyel taşımalarda birden fazla gümrükte işlem yapılmasında araçlarda yapılacak seperatör gibi sistemlerle eşyanın birbiri ile karışmasını önleyen düzeneklere mühür uygulanmak sureti ile aracın tamamının mühürlenmemesi nakliyecilere önemli kolaylık getirecektir.
 

Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 04.04.2007 tarih ve 2007/20 sayılı Genelgesi ile ihraç eşyasının parsiyel taşımasında, uluslararası eşya taşıma niteliğine haiz aracın içinde eşyaya dışardan müdahale edilmesini, eşyanın birbirlerine karışmasını engelleyen, gümrük idaresinin kolayca tespit yapılmasına imkan veren, mühür altına alınabilecek ve bu mühürlü giriş dışında eşya giriş-çıkışı yapılması mümkün olmayacak şekilde dizayn edilmiş bölümlerin veya separatör gibi düzeneklerin bulunması halinde eşya veya aracın mühürlenmesi yerine, bu bölümlere veya separatörlere mühür koparılmadan açılmasını önleyecek şekilde mühür takılarak eşya sevk edilir.

Bir sonraki yükleme gümrük idaresinde de aracın içindeki mühürler kontrol edilerek herhangi bir usulsüzlük olmadığı tespit edildiği takdirde kendi gümrüğünden gönderilecek eşya yüklendikten sonra kendi gümrüğüne ait bölümü mühürleyerek eşyayı sevk eder. Son yükleme gümrüğünde aracın tamamı mühürlenerek araç yurt dışı edilmek üzere sevk edilir.

 

VIII- İHRACATTA NAKİT/MAHSUP KDV İADELERİ
 

İhracatta nakit/mahsup KDV iadeleri için ihracat beyannamelerinin vergi daireleri otomasyon projesi (VEDOP) sisteminde görülmesine rağmen, vergi dairelerince noter tasdikli nüshalar istenmeyerek, vergi dairelerince sadece VEDOP sistemindeki bilgiler yeterli görülerek işlem yapılacaktır.

 

IX- DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDA KDV’DE TECİL/TERKİN İŞLEMLERİNDE YMM RAPORU ARANMAMASI

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yurt içinden tecil terkin kapsamında KDV’siz girdi temin eden imalatçı-ihracatçı firmaların YMM’si şimdiye dek Yeminli Mali Müşavir Raporu yazarak girdi temin eden imalatçıya veriyor idi. Tedarikçi de bu YMM raporunu Vergi Dairesine vererek, tecil-terkin işlemini gerçekleştirip, gerektiğinde KDV iadesi alıyor idi. İhracatçılar Birliğinin Dahilde İşleme İzin Belgesi’nin taahhüt kapatma yazısı ile rapora gerek kalmadan işlemler tamamlanacaktır.

 

X- DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGELERİNİN KAPATILMASINDA KAĞIT ORTAMINDA İTHALAT VE İHRACAT BEYANNAMELERİNİN ASILLARININ İSTENMEMESİ

Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın 01.04.2007 tarih ve 26480 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliği’ne göre İhracatçılar Birliği belgenin kapatılması esnasında ithalat ve ihracat beyannamelerinin asıllarını istemeyerek, önemli bir kırtasiyecilik çözülmüş olmaktadır.

 

XI- GÜMRÜKTEKİ TEMİNAT MEKTUPLARININ ÇÖZÜMÜNDE TEYİT ARANMAYACAĞI

Dahilde İşleme İzin Belgeleri İhracatçılar Birliği’nce kapatıldığı ve bu durumun Gümrük Müsteşarlığı’na bildirilmesine rağmen, teminat mektuplarının iadelerinde gümrük idareleri giriş ve çıkış beyannamesi teyidi yapmaları nedeni ile teminat iadeleri çok gecikmekte idi. Bu durum üzerine Gümrük Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı arasında gerçekleştirilen mutabakat sonucu, belgenin kapatma yazısı çerçevesinde teyit aranmaksızın teminat mektuplarının iade edilmesi uygulamasına geçilecektir.

 

XII- SONUÇ

Bürokrasiyi ve kırtasiyeciliği önemli ölçüde azaltan yukarıdaki uygulamalar çok sevindiricidir. Bu önlemlerin daha da devam etmekte olduğunu öğrenmek, ihracatçımızı motive edip daha çok ihracat ve istihdam yaratmaya teşvik edecektir.

NOT: Bu makale Yaklaşım Dergisinden (Haziran 2007, Sayın:174) iktibas edilmiştir.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.