Mustafa Aysan


AÇIKLAMA VE DENETİM DÜZENİMİZ
Kaçak rakı, kaçak et, kaçak uyuşturucu, kaçak ve sahte ilaç, kaçak petrol ve bacayı sarmış kayıt dışılık, kapkaççılık, yolsuzluklar, mahkemeler, yüce divanlar... Son 20 yılda hızla gelişen inişli çıkışlı ekonomik atılımın artırdığı uygunsuzluklardır bu üzücü olaylar... Serbest pazarlardaki gıda maddeleri denetimsizliğinden kaynaklanan son sahte rakı olayı, öldürmeye başlayınca, denetimsizliğin yarattığı bu olaylara çare arayışlarını artırmaya başladık. Bu kovalamanın, zamanla gevşememesini diliyoruz.

Ortaya çıktıktan sonra suçluya ceza vermek, 'sıtmayı önlemek için sivrisinek öldürmeye benzer; bataklığı kurutmadan, sıtmanın yayılması önlenemez.' Zehirli rakının sorumlularını cezalandırmak, yitirilen canları geri getirmeyecek, yeni sahte rakı imalatını da durdurmayacaktır. Suçluların cezalandırılması, zorunludur; kaçak rakı imalatını ve pazarlamasını yapanlar yakalanmalı ve en ağır cezalara çarptırılmalıdırlar. Ancak kaçak rakı üretimini durdurmak için, kaçak üretimin kârını azaltacak etkili önlemleri almak, bunu yapan işyerlerinin denetimini sağlamak, kusurluların çalışmasını önlemek ve ekonominin denetim yöntemlerini geliştirerek, bu uygunsuz işi, ekonomik açıdan kârsız hale getirmek zorundayız.

Kaçak üretim ve ticaretin durdurulabilmesi için, fiziki denetimlerin değeri küçümsenemez. Ancak konunun finansal açıklama ve denetim düzenimizdeki büyük eksiklerle de yakın ilgisi vardır. Toplumun tüm değer yaratan ekonomik birimlerine ait finansal bilgilerin, topluma açıklanmasını sağlayacak önlemleri uygulamanın, 'bataklığın' kurutulmasıyla ilgisi vardır. Kaçak rakı, belediyeden ruhsat almış ya da ruhsatsız bir iş yerinde imal edilmekte, pazarlama zinciri içinde bakkallara dağıtılmakta, dağıtıcılar ya da bakkallar tarafından lokantalarda ve bakkal dükkanında müşterilere sunulmaktadır. Bu zincirin, tüm halkaları, normal rakı yerine kaçak olanını satmakla olağanüstü kârlar elde etmeden bu işin tehlikelerini üstlenemezler. Bu nedenle, bir yandan sorumlular yakalanmaya çalışılırken, öte yandan bu ölümcül kârlılık zincirinin de ortadan kaldırılması önlemleri alınmalıdır. Ekonominin içinde, kaçakçılık ve denetim dışılık, kaçak rakı imalatı ile sınırlı değildir. Kaçak ve kayıt dışılığın asıl kaynağı, bu eylemlerin yüksek kârlılığıdır. Örnek olarak, enflasyon hızı düşerken, son iki yılda tekel ürünlerine yapılan aşırı zamların, rakı kaçakçılığının kârlılığını artırdığı kuşkusuzdur. Denetim eksikliği, kaçak iş yapmayı özendirecek ve yakalanma olasılığını azaltacaktır. Kaçakçılığın kaynağını kurutabilmek için, yakalanma olasılığının, yani denetimlerin artırılması gerekir.

Bu konuda uygulanabilecek ikinci önlemler grubu, toplumda finansal bilgi açıklamalarının yaygınlaştırılması olmalıdır. Ekonomide öldürücü haksız kazançlar doğuran kaçak ve kayıt dışı imalat, ticaret ve hizmet işlerinin en aza indirilmesi sağlanmalıdır. Bu konudaki en etkili önlem, ekonomi içinde önemli payı olan her kişi ve kuruluşun finansal bilgilerinin, en az yılda bir kez, topluma açıklanmasının sağlanmasıdır. Ekonomi içinde, finansal açıklama zorunluluklarının, sayıları çok az olan büyük firmayı kapsamakta olması, küçük firmalarla ilgili açıklamalar yapılmaması, özellikle küçük firmalarda neler olup bittiğinin incelenmesini önlemektedir. Büyük firmalar için geliştirilmiş muhasebe kurallarını uygulamaya başlayan küçük bir firma, çok ağır vergi ve sosyal sigorta yükleriyle karşılaştığı için, kayıtlı iş yapmaktan kaçınmaktadır. Devletimiz, küçük firmalarımız için basitleştirilmiş bir muhasebe ve denetim kuralları paketini geliştirememiş ve kendiliğinden iyi niyet göstererek büyük şirketlerin kurallarına uyan küçük işletmeler için, 5-10 yıllık bir vergi ve sigorta tatili yaratmayı hiç kabul etmemiştir.

Finansal açıklama kuralları, tüm toplumu kapsayacak biçimde yaygınlaştırılamadığı durumda, yolsuzlukların ve kaçakçılığın yayılmasını önleyemeyiz. Rakı, ilaç ve zehir kaçakçılığı canımızı, yolsuzluklar da malımızı almaktadır. Bunları önlemenin yollarını bulabilmeliyiz.

Kaynak: RADİKAL Gazetesi (09.03.2005)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.